Đại tướng Nguyễn Quyết trọn đời vì nước, vì dân

Sự nghiệp, công lao của Đại tướng Nguyễn Quyết đã được Đảng, Nhà nước, nhân dân ghi nhận bằng sự tin tưởng trao cho ông đảm đương nhiều trọng trách trong và ngoài Quân đội. Ở cương vị nào ông cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được nhận nhiều phần thưởng cao quý. Trong bài viết này, tôi chỉ nhắc lại những điều được Đại tướng tâm sự trong thời gian tôi làm việc dưới sự chỉ bảo trực tiếp của ông; qua đó thấy được phần nào tâm huyết một vị tướng suốt đời vì nước, vì dân.

Đại tướng Nguyễn Quyết sinh ngày 20-8-1922 tại xã Chính Nghĩa, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên (nay là xã Lương Bằng, tỉnh Hưng Yên). Ông sớm tháo vát, học giỏi nhưng do hoàn cảnh khó khăn của gia đình vì chế độ thực dân, phong kiến áp bức, bóc lột, năm 1937 khi mới 15 tuổi, ông đã lên Hà Nội mưu sinh và hoạt động cách mạng.

Năm 1943, Xứ ủy Bắc kỳ điều động ông vào Ban Cán sự Hà Nội (Thành ủy). Đây là thách thức vô cùng lớn, bởi lúc này, 17 Ủy viên Ban Cán sự bị bắt, Thành ủy Hà Nội gần như tan rã. Từ kinh nghiệm xây dựng cơ sở ở Hưng Yên, ông trực tiếp vận động xây dựng cơ sở an toàn khu ở ngoại thành Hà Nội, như chùa Hà, làng Dịch Vọng, chùa Quang Ân. Quá trình vận động xây dựng cơ sở, ông được người dân hết lòng giúp đỡ, chở che. Khi khu vực an toàn khu ở ngoại thành lớn mạnh, ông tiếp tục xây dựng mở rộng và củng cố cơ sở ở trong nội thành.

Chủ động xây dựng lực lượng, khi thời cơ “nghìn năm có một” xuất hiện, Bí thư Ban Cán sự (Bí thư Thành ủy) Hà Nội - Nguyễn Quyết quyết định triệu tập và chủ trì Hội nghị Thành ủy mở rộng tại nhà bà Hai Nhã, làng Dịch Vọng. Hội nghị quyết định ngày 19-8-1945 tiến hành Tổng khởi nghĩa dành chính quyền ở Hà Nội.

Quyết định đúng, chọn thời cơ đúng, phương thức đúng, độc đáo, quyết đoán khi chưa có Quân lệnh số 1 của Trung ương là một sáng tạo của Bí thư Nguyễn Quyết và Thành ủy Hà Nội; là nhân tố quyết định để Cách mạng Tháng Tám 1945 ở Hà Nội thành công, không đổ máu.

 Thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta, theo tiếng gọi của Đảng và Bác Hồ, ông xung phong Nam tiến vào với vùng đất Liên khu 5; tham gia lãnh đạo xây dựng thế trận lòng dân, chiến tranh nhân dân, xây dựng bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích, kinh tế kết hợp với quốc phòng, đánh tan “chiến dịch dạo mát” của Pháp, chia lửa cùng Điện Biên Phủ giành toàn thắng.

Sau khi hoàn thành tốt nhiệm vụ ở Liên khu 5, ông trở lại đảm nhiệm cương vị chủ trì Quân khu 3 - địa bàn “Vừa là tiền tuyến, vừa là hậu phương” thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Thuận lợi ít, khó khăn nhiều; đặc biệt là hoạt động thổ phỉ ở Quảng Ninh, tình trạng bất ổn do những phần tử đội lốt tôn giáo chống phá ở vùng Thiên chúa giáo Bùi Chu, Phát Diệm... Tin tưởng, dựa vào dân, Chính ủy, Tư lệnh Quân khu Nguyễn Quyết đã có những quyết định tạo được sức mạnh lòng dân, thế trận nhân dân bảo vệ Đảng, chế độ XHCN.

Minh chứng cho điều đó là mùa xuân năm 1966, khi ông quyết định trang bị súng cho dân quân xã Nghĩa Hưng, nhiều ý kiến cho rằng quyết định này gây nguy hiểm cho cơ sở; nhưng ông tin dân, tin cách mạng. Sau đó, xã Nghĩa Hưng từ “4 không” thành “4 có”; xã đã phát động tốt việc bắt biệt kích, bắn máy bay... Qua đó, ông khẳng định: “Không có quần chúng kém, chỉ có lãnh đạo kém”. Ông và tập thể Quân khu ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu còn chỉ đạo Quân khu xây dựng kinh tế gia đình; từng người từng nhà, toàn Quân khu thực hiện khẩu hiệu “Làm giàu đánh thắng”, “Vươn ra Biển Đông làm giàu đánh thắng” để tăng tích lũy, tăng đóng góp, giải quyết cơ bản tình trạng khủng hoảng lương thực trong địa bàn Quân khu 3.

 Năm 1986, ông được Bộ Chính trị điều về làm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam. Về Hà Nội, ông được Quân khu Thủ đô cho mượn một căn nhà tiêu chuẩn cấp đại tá tại số 4 phố Yecsanh, Hà Nội. Cán bộ Lữ đoàn 144 - Bộ Tổng Tham mưu ra xin ý kiến ông để bố trí bảo vệ, ông trả lời: “Tôi cám ơn các đồng chí. Năm 1944, 1945, đất nước không có một tấc đất tự do, quân Nhật, ngụy quân, ngụy quyền, mật thám đầy đường ở Hà Nội, tôi vẫn hoạt động và chỉ huy khởi nghĩa thành công. Vậy không cần bảo vệ, tôi có nhân dân lo gác rồi”.

 Tháng 5-1989, ông ra Trường Sa thăm quân và dân trên đảo, trực tiếp chỉ đạo giải quyết những khó khăn, bất cập về trang thiết bị, chế độ sinh hoạt của lực lượng làm nhiệm vụ trên đảo phù hợp với điều kiện biển đảo. Ông nói: Cả nước vì Trường Sa, Trường Sa vì cả nước.

Năm 1990, Đại tướng thay mặt đoàn cán bộ của Quốc hội đi thăm 2 huyện Minh Hóa và Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Đây là 2 huyện miền núi mà các chế độ ưu tiên chưa được hưởng. Đồng chí Trần Sự - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình lo lắng: “Thủ trưởng ơi, mưa lũ khó khăn đi không được”. Ông quả quyết: “Trong chiến tranh khó còn làm được và chiến thắng kẻ thù, hòa bình rồi phải đi đến thực tiễn lo cho dân, vì dân có gì khó đâu mà không đi được, đi bằng tàu hỏa, xe tải, bè mảng, xe ôm tất cả cũng vì đồng bào”.

Tháng 10-1997, xảy ra sự kiện dân khiếu kiện ở xã Quỳnh Hoa, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình (cũ). Đại tướng xuống gặp và làm việc với Chỉ huy trưởng Tỉnh đội - Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Nuôi. Sau khi nghe báo cáo tình hình tại địa phương, vì bức xúc trước sự việc, huyết áp của ông cao vượt mức nguy hiểm, mặc dù tôi đã dùng đủ cơ số thuốc điều trị. Dù tôi khuyên tạm nghỉ ngơi, ông vẫn yêu cầu làm việc với Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình - Phạm Văn Thọ. Lúc này, không cho ông làm việc cũng không ổn, nếu làm việc thì nguy cơ nguy hiểm rất cao về sức khỏe. Tình thế, buộc tôi phải báo cáo với Ban Bảo vệ sức khỏe Trung ương, Quân y Tỉnh đội, rồi bàn với đồng chí Thọ và đồng chí Nuôi về tình hình sức khỏe của ông, đề nghị các đồng chí sắp xếp làm việc thời gian ngắn.

Đúng 7 giờ 30 tối hôm đó, ông gặp, trao đổi với đồng chí Thọ và đồng chí Nuôi: “Các đồng chí cố gắng xem xét cho kỹ và thấu tình đạt lý. Cả cuộc đời tôi sống vì dân, dân không sai đâu, nếu không xử lý tốt thì phức tạp thêm. Kinh nghiệm cải cách ruộng đất các đồng chí đã rõ, người dân ta còn dòng họ, con cháu, một ngày tù cũng ảnh hưởng đến dòng họ và con cháu họ. Vì vậy, tôi đề nghị các đồng chí giải quyết thấu tình đạt lý, hãy lo cho dân, vì dân...”.

Đồng chí Thọ hứa sẽ xem xét và làm tốt ý kiến của Thủ trưởng. Làm việc xong, tôi động viên ông đi ngủ, sau đó kiểm tra sức khỏe, huyết áp của ông dần trở lại bình thường. Thiết nghĩ, vì quá lo cho dân, bức xúc trước một thực trạng mất dân chủ, nên huyết áp của ông mới tăng vọt như vậy; khi đã giải tỏa được nỗi lo lắng thì sức khỏe cũng ổn định lại.

Với đời thường Đại tướng có người vợ hiền năng động, sáng tạo - bà Võ Thị Hoàng Mai - sinh viên Trường Quốc học Huế, từng là cán bộ Phụ nữ Hải Phòng. Hai ông bà cùng một trái tim, tất cả vì dân, vì nước; sống giản dị, tự chăm lo, sống bằng đồng lương của mình, hòa đồng cùng người dân khu tập thể ở Hải Phòng và khu tập thể số 4 Yecsanh, Hà Nội.

Xin có mấy dòng tưởng nhớ về Đại tướng Nguyễn Quyết, thay nén tâm nhang nhân một năm ngày ông mãi đi xa!

(*) Nguyên Thư ký Đại tướng Nguyễn Quyết