Phú Trịch, hai tiếng thân thương vang lên trong tâm trí những người con xa quê khi nghĩ về quê hương mến thương của mình với một tình cảm thật trìu mến thiết tha. Phú Trịch - một miền quê yêu dấu xã Quảng Lộc, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Đất và người Phú Trịch ngoan cường, kiên trung trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Và giờ đây mảnh đất của thị xã ven sông Gianh vươn mình soi bóng xuống dòng sông với một nét tươi mới đáng yêu. Một danh thắng của thị xã Ba Đồn bên dòng sông Gianh hiền hòa, thơ mộng.
Nép mình bên những rặng dừa nghiêng nghiêng xõa tóc xuống dòng sông, chạy dài bên bờ Nam sông Gianh là mảnh đất Phú Trịch đầy nắng đầy gió. Những thân dừa cao vút, bàng bạc, thẳng tắp nhiều năm tuổi là chứng tích nơi đây một thời bão lửa của mảnh đất anh hùng. Những tàu dừa to lớn như muôn vàn chiếc lược khổng lồ cài vào mây xanh. Những tàu lá dừa quấn lấy nhau và tỏa ra xòe tán xanh rờn dưới bến sông Gianh hiền hòa mát rượi.
Bến sông Phú Trịch! Nơi đây một thời máu lửa “đạn xéo bom gieo”. Thân dừa quằn mình hứng đạn pháo kẻ thù che chở cho dân làng. Những vết thương tuy đã lành nhưng còn hằn sâu vào gốc cây, thân cây vết sâu của bom đạn chiến tranh. Là những chứng tích lịch sử cho những người con đất Quảng bất khuất, kiên cường. Là chứng tích tội ác của kẻ thù man rợ nhưng không khuất phục được tinh thần bám đất bám làng của quân và dân Phú Trịch nói riêng và đất Quảng nói chung.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Phú Trịch - từng tấc đất trộn máu xương của những chiến sĩ cảm tử. Trong một trận càn không cân sức với thực dân Pháp, bộ đội ta phải rút lui để bảo toàn lực lượng. Đoàn cảm tử ở lại. Chúng ta như nghẹn lại, ngậm ngùi trước lời dặn dò quyến luyến của hai đồng chí: kẻ ở - người đi:
- Anh ở lại nhanh lên ra được nhé!
- Đồng chí đi, tôi chiến đấu đến cùng!
Lòng quyết tâm và ý chí sắt đá giúp đội cảm tử giữ vững bến bờ Phú Trịch thân yêu. Sóng Rào Đờng dạt dào hát vang khúc ngợi ca bất tử:
Nắng lung linh nắng rực cả cánh đồng
Bờ Phú Trịch mồ chôn đoàn cảm tử.
Máu xương các chiến sĩ cảm tử ngã xuống tô sắc thắm đôi bờ sông Gianh, khắc ghi trang sử vàng chói lọi của đất và người Phú Trịch.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thần thánh của dân tộc, quân và dân ta kiên cường dũng cảm. Với súng 12,7 ly đã bắn rơi một máy bay F.105 tại cánh đồng Phú Trịch. Đất và người Phú Trịch lại một lần nữa viết tiếp trang sử vàng chói lọi, lừng lẫy cho quân và dân Phú Trịch, đất Quảng ngoan cường.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ biết bao nhiêu bà mẹ, người vợ tiễn chồng con ra trận. Biết bao nhiêu chiến sĩ đã mãi mãi không về… Bến đò Phú Trịch đêm ngày tấp nập chở lương thực, chở đoàn quân ra tiền tuyến. Phú Trịch - một hậu phương vững chắc. Bến đò xưa, bến phà xưa giờ đã thành huyền thoại về chứng tích một thời bão lửa anh hùng:
Rào Đờng, Phú Trịch kiên cường
Trọn thề quyết giữ con đường giao thông
Tên làng tên núi tên sông
Đánh Pháp, đánh Mỹ chiến công rạng ngời
Bồi hồi tiếng gọi “Đò ơi…!” nao lòng.
Giờ đây, Phú Trịch lại vươn lên trong công cuộc kiến thiết, xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Một danh thắng thơ mộng của thị xã ven sông Gianh nghiêng mình soi bóng xuống dòng sông. Những tòa nhà cao tầng, những mái ngói đỏ như son, những cánh đồng bội thu, một làng nghề nuôi trồng thủy sản mọc lên trù phú thân thương biết chừng nào. Phú Trịch một mảnh đất thiêng! Một điểm đến kỳ thú cho du khách xa gần khi ghé thăm thị xã Ba Đồn thơ mộng.
Hoàng Thị Kiều Thanh