Đôi điều đọng lại sau vụ án 13 cá thể gà lôi trắng

Thế Sơn • 21/08/2025 - 20:30

Vừa qua, vụ án 13 cá thể gà lôi trắng xét xử bị cáo Thái Khắc Thành đã thu hút sự quan tâm, chú ý của dư luận. Đã có nhiều bài viết đánh giá, khai thác về hoàn cảnh và nhân thân bị cáo, tính chất nguy hiểm cho xã hội... Nên trong bài viết này, chúng tôi đưa ra một góc nhìn khác thấu đáo, sát hơn với bản chất pháp lý và các vấn đề cốt lõi của vụ án này.

Đầu tiên phải khẳng định rằng: Hành vi vận chuyển, mua bán trái phép 13 cá thể gà lôi trắng (Lophura nycthemera) của Thái Khắc Thành đã vi phạm quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành. Tại thời điểm đó (tháng 4-2025), việc bắt giữ, truy tố bị can Thái Khắc Thành về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo Khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự là hoàn toàn đúng pháp luật.

Tuy nhiên, ngày 8-8-2025, Toà án Khu vực 5, tỉnh Hưng Yên đã tuyên phạt bị cáo Thái Khắc Thành 6 năm tù giam với tội danh đã nói trên là sai. Hội đồng xét xử và Luật sư bào chữa cho bị cáo trong vụ án này chưa cập nhật và áp dụng văn bản mới, dẫn đến điều chỉnh không đúng về tội danh đối với bị cáo.

Trước thời điểm 1-7-2025, một số phân loài gà lôi được xếp vào Nhóm IB - danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ - nên hành vi săn bắt, nuôi, giữ trái phép có thể cấu thành tội phạm theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm). Nhưng kể từ ngày 1-7-2025, Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực, phân loại gà lôi trắng vào Nhóm IIB - nhóm loài hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Với sự thay đổi này, hành vi (nếu có) của bị cáo phải được xem xét, điều chỉnh trách nhiệm theo Điều 234 BLHS 2015 (tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã).

Như vậy, việc truy tố xét xử bị cáo Thái Khắc Thành liên quan đến 13 cá thể gà lôi trắng cần được xem xét trong bối cảnh pháp lý mới. Sự thay đổi về “Nhóm” theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT là mấu chốt quan trọng trong việc định tội danh đối với hành vi của bị cáo. May thay, Viện Kiểm sát, Toà án tỉnh Hưng Yên phát hiện ra sai lầm của cấp sơ thẩm, nên đã kịp thời kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm và tiến hành thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành.

Tuy nhiên không phải vì được thay đổi biện pháp ngăn chặn mà anh Thái Khắc Thành vô tội. Mặc dù hiện tại gà lôi trắng thuộc Nhóm IIB, mức độ bị đe dọa tuyệt chủng chưa nghiêm trọng như Nhóm IB, nhưng việc vận chuyển trái phép tới 13 cá thể gà lôi trắng vẫn vi phạm pháp luật, gây tác động xấu tới cân bằng sinh thái và vi phạm nghĩa vụ bảo tồn theo Công ước CITES.

Mong rằng, với sự nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng bản chất, chúng ta mong chờ bản án phúc thẩm với những phán quyết phù hợp, thấu tình và đạt lý, vừa nghiêm khắc răn đe, vừa bảo đảm chuẩn mực pháp lý trong bối cảnh thay đổi quy định về bảo vệ động vật hoang dã.