“Lính Đồng Bằng” về nguồn...

“Tướng sĩ một lòng phụ tử”...

Sáng sớm đầu Đông chưa rõ mặt người, sương mù bảng lảng trong gió lạnh se se... Vậy mà trên gò đất Nghĩa trang làng Đại Đồng, xã Thạch Thất của TP. Hà Nội đã vang lên dàn đồng ca rộn rã: Mảnh đất thân thương hiền lành giản dị/ Vẫn thơm tiếng mẹ Quảng Trị quê ta/ Rộn rã nơi đây vang tiếng quân ca/ Đánh giặc kiên cường bao tin mừng thắng trận/ Hò ơ hớ hơ...

Đó là tiếng hát của hơn 200 CCB Sư đoàn 320 trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Họ từ rất nhiều miền quê các tỉnh phía Bắc, xa nhất là Nghệ An và Hà Tĩnh. Họ thuê xe ô tô tập kết về chân núi Ba Vì từ chiều tối hôm qua, để sáng nay kịp đến thắp hương viếng mộ cố Trung tướng Khuất Duy Tiến, vị Thủ trưởng kính yêu của họ, đúng ngày giỗ đầu của ông (12-12-2025). Và sau phút mặc niệm thiêng liêng, họ đã cùng nhau hát vang bài hát “Quân reo quê mẹ Quảng trị anh hùng” mà sinh thời Thủ trưởng Khuất Duy Tiến rất yêu thích và thường hát cùng họ trong các cuộc giải lao, liên hoan văn nghệ...

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, kể từ ngày được chiến đấu dưới sự chỉ huy của Trung đoàn trưởng, sau đó là Sư đoàn trưởng Khuất Duy Tiến, trong tâm trí các CCB sư đoàn 320 thế hệ chống Mỹ, cứu nước, vẫn in đậm hình ảnh vị Thủ trưởng tài năng, quyết đoán trong chỉ huy tác chiến, nhưng rất mực khiêm cung, gần gũi và đặc biệt rất nghĩa tình với cán bộ và chiến sĩ cấp dưới. Tài năng và mưu lược của ông đã góp phần làm nên những chiến công hiển hách, được ghi rõ trong sử sách. Nghĩa tình và đức độ của ông được những người đồng đội từng cùng ông sống chết trên chiến trường mãi mãi khắc ghi. Từ sau ngày nghỉ hưu, ông đã chắp nối gần xa, thành lập Ban liên lạc (BLL) truyền thống Đại đoàn Đồng Bằng - Sư đoàn 320 tại Hà Nội và nhiều địa phương. Một lần nữa, ông trở thành vị chỉ huy tinh thần của các thế hệ CCB Sư đoàn qua các thời kỳ. Dưới sự “chỉ huy” của ông, các BLL truyền thống Sư đoàn lại lập nên nhiều “chiến công” hết sức ý nghĩa. Đặc biệt, ông là người đề xuất ý tưởng và liên hệ với các ngành chức năng và các địa phương, để hoàn tất thủ tục pháp lý xây dựng 4 nhà bia tưởng niệm liệt sĩ ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đó là những nơi hàng ngàn liệt sĩ của Sư đoàn 320 và các đơn vị đã ngã xuống trong các chiến dịch lớn. Trong đó, 2 nhà bia tại 2 điểm cao 1015 (Charlie) và 1049 (Delta) ở Bắc Kon Tum đã được công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt. Hôm khởi công 2 công trình trên đây, ông đã rút cuốn sổ tiết kiệm hơn 750 triệu đồng tiền dưỡng già của ông bà để góp vào quỹ xây dựng. Ông nói: “Tôi sống được đến hôm nay, có gia đình hạnh phúc, là nhờ đồng đội đã ngã xuống che chở...”. Năm 2013, khi được Đảng và Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Trung tướng Khuất Duy Tiến xúc động phát biểu: “Danh hiệu này là của đồng chí đồng đội, tôi vinh dự được nhận thay cho họ...”.

Một CCB tiêu biểu!

Cuộc hành quân Về Nguồn lần này của các CCB Đại đoàn Đồng Bằng - Sư đoàn 320 còn có một điểm đến hết sức thiêng liêng là đình Mống, thuộc xã Yên Quang, huyện Nho Quan trước đây, nay là xã Nho Quan của tỉnh Ninh Bình. Nơi đây, vào ngày 16-1-1951, Đại đoàn Đồng Bằng - 1 trong 6 Đại đoàn chủ lực của Quân đội nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống thực dân Pháp - được thành lập, nay là Sư đoàn bộ binh cơ giới 320, đơn vị 2 lần được tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Hôm nay, các thế hệ CCB của Sư đoàn hội tụ về đây để tri ân mảnh đất nguồn cội, thắt chặt tình nghĩa quân - dân, tặng quà các đối tượng chính sách và hướng tới kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống Sư đoàn 320 (16-1-1951 - 16-1-2026).

Trong cuộc giao lưu giữa đoàn CCB về nguồn với đại diện lãnh đạo và nhân dân địa phương, nhiều tướng lĩnh và Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân đã nhắc lại những kỷ niệm sâu sắc với cán bộ và nhân dân Nho Quan trong những cuộc về nguồn trước đây. Thiếu tướng Nguyễn Văn Đác, nguyên Chính ủy Trung đoàn trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đã gửi lời cảm ơn đến một CCB đã có rất nhiều đóng góp trong các hoạt động tình nghĩa của BLL truyền thống của đơn vị. Đặc biệt, liên tiếp 2 năm nay, ông là thành viên trụ cột tổ chức thành công 2 cuộc hành quân về nguồn hết sức ý nghĩa. Năm 2024 là cuộc hành quân về thăm lại chiến trường xưa, từ Quảng Trị đến Tây Nguyên và Nam Bộ, nhân kỷ niệm 80 năm thành lập QĐND Việt Nam. Tháng 12-2025 là cuộc hành quân về Thạch Thất và Nho Quan, nhân giỗ đầu Thủ trưởng Khuất Duy Tiến và hướng tới kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập Sư đoàn. Đó là Thượng úy CCB Lê Mạnh Hải - một người “Lính Đồng Bằng” tiêu biểu.

Ông Lê Mạnh Hải quê ở Nghệ An, là Trưởng BLL truyền thống Đại đoàn Đồng Bằng - Sư đoàn 320 khu vực Nghệ An và Hà Tĩnh. Ông Hải nhập ngũ tháng 5-1971, thuộc biên chế Tiểu đoàn vận tải bộ của Sư đoàn 320, tham gia phục vụ chiến đấu ở Tây Nguyên từ năm 1972, chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975, bảo vệ biên giới Tây Nam và phía Bắc... Năm 1972, ông Hải đã 3 lần bị thương ở Kon Tum. Có trận, mặc dù đầu đang quấn băng nhưng ông vẫn cùng một đồng đội bị thương cụt tay đi cáng thương binh, liệt sĩ...

Sau ngày chuyển ngành rồi nghỉ hưu, ông Lê Mạnh Hải đã thành lập doanh nghiệp khai thác vật liệu xây dựng và dành một phần lợi nhuận để thực hiện tâm nguyện tri ân đồng đội, tham gia các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa” trên các chiến trường xưa. Các thành viên BLL truyền thống của đơn vị, ai cũng thừa nhận ông Lê Mạnh Hải vừa là nhà tổ chức vừa là nhà tài trợ, kiêm Tổng chỉ huy xây dựng các công trình tình nghĩa như: Đúc chuông tại Nhà tưởng niệm liệt sĩ Sư đoàn ở Biển Hồ - Gia Lai, xây Nhà tưởng niệm liệt sĩ Sư đoàn ở Chư Bồ - Đức Cơ và Đồng Dù - Củ Chi... Đặc biệt năm 2017, khi dự án xây dựng Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ tại 2 cao điểm 1015 và 1049 được tỉnh Kon Tum chấp thuận, BLL truyền thống Sư đoàn 320 khu vực Nghệ - Tĩnh do ông Hải làm Trưởng ban đã xin đảm nhận phần bia đá nguyên khối. Đồng thời, ông là người lo vật liệu, bảo đảm hậu cần và trực tiếp chỉ huy “Trung đội CCB Sư đoàn 320” cùng 8 cán bộ kỹ thuật của Công ty Phú Nguyên Hải trong “chiến dịch đội đá xây nhà bia trên đỉnh trời”...

Một ngày đầu tháng 5-2018, lễ khánh thành 2 Nhà bia tưởng niệm trên 2 cao điểm 1015 và 1049 được tổ chức trọng thể. Cố Trung tướng Khuất Duy Tiến khi đó 88 tuổi và Trung tướng Nguyễn Quốc Thước 92 tuổi (nguyên Tham mưu trưởng Mặt trận Tây Nguyên năm 1975) cùng nhiều tướng lĩnh, đông đảo các thế hệ cán bộ và chiến sĩ Sư đoàn 320; lãnh đạo, chính quyền và nhân dân các dân tộc ở địa phương... đã đến dâng hương, thực hiện các nghi thức tâm linh truyền thống. Ai cũng bày tỏ tấm lòng thành kính tri ân các anh hùng liệt sĩ và chia vui với chiến công mới của những người lính cũ trên chiến trường xưa...