Giải ngân đầu tư công năm 2025: Mệnh lệnh hành động từ Công điện 169/CĐ-TTg

Trước thực trạng đó, ngày 21-9-2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 169/CĐ-TTg về việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2025. Công điện là một lời cảnh báo, đồng thời cũng là thông điệp mạnh mẽ về sự cần thiết phải thay đổi tư duy và hành động quyết liệt hơn nữa trong công tác giải ngân đầu tư công. Đây không chỉ là nhiệm vụ phát triển kinh tế đơn thuần mà còn là mệnh lệnh chính trị thể hiện bản lĩnh điều hành và năng lực tổ chức thực thi của từng cấp, từng ngành, từng địa phương.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 8-2025, tổng số vốn đầu tư công đã giải ngân đạt hơn 409 nghìn tỷ đồng, tương đương 46,3% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao. Đây là một con số tích cực nếu so với cùng kỳ năm trước (40,4%). Một số bộ, ngành và địa phương đã có chuyển biến rõ rệt, với 8 bộ và 22 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao hơn mức bình quân cả nước. Tuy nhiên, bên cạnh điểm sáng, vẫn còn tồn tại nhiều “điểm nghẽn” khi 18 bộ và 29 địa phương chưa hoàn thành phân bổ chi tiết kế hoạch vốn, và 29 bộ cùng 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình. Đáng lo ngại hơn, tiến độ giải ngân trong tháng 8 có dấu hiệu chững lại, trong khi áp lực chi đầu tư cho các công trình hạ tầng, phúc lợi xã hội, an sinh dân sinh đang ngày càng gia tăng.

Thủ tướng chỉ rõ, cùng một hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách như nhau nhưng có nơi làm được, có nơi không, điều đó cho thấy nguyên nhân cốt lõi không nằm ở quy định mà nằm ở tinh thần trách nhiệm, năng lực tổ chức thực hiện và sự chủ động của người đứng đầu. Trong nhiều trường hợp, sự trì trệ đến từ tâm lý sợ sai, né tránh, đùn đẩy; từ sự thiếu hụt nguồn nhân lực quản lý dự án chuyên trách ở cấp cơ sở; từ những vướng mắc kéo dài trong công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư mà chưa có biện pháp tháo gỡ kịp thời; cũng như sự phối hợp lỏng lẻo giữa các cơ quan, đơn vị liên quan. Đó là những tồn tại mang tính chủ quan mà nếu không được xử lý rốt ráo thì tình trạng “có vốn mà không tiêu được vốn” vẫn sẽ tiếp diễn.

Công điện số 169/CĐ-TTg là mệnh lệnh hành động với hệ thống chính trị các cấp. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu phải quán triệt tinh thần giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, là ưu tiên hàng đầu trong điều hành phát triển kinh tế - xã hội. Giải ngân không chỉ nhanh mà còn phải hiệu quả, bảo đảm chất lượng công trình, tránh thất thoát, lãng phí và tiêu cực. Đồng thời, cần phân cấp rõ ràng, cá thể hóa trách nhiệm, gắn tiến độ giải ngân với đánh giá cán bộ. Đặc biệt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương phải chịu trách nhiệm toàn diện về kết quả giải ngân tại đơn vị mình phụ trách.

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn năm 2025, Công điện 169/CĐ-TTg nêu rõ sáu nhóm giải pháp trọng tâm cần thực hiện đồng bộ và quyết liệt. Trước hết, các bộ, ngành và địa phương phải khẩn trương hoàn thành việc phân bổ chi tiết kế hoạch vốn được giao, không để vốn nằm chờ khi nhu cầu chi tiêu đầu tư đang rất cấp thiết. Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch giải ngân cụ thể theo từng tuần, tháng, quý; giao nhiệm vụ rõ ràng theo nguyên tắc “6 rõ”: Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian và rõ kết quả.

Tiếp theo là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nhất là đối với các dự án trọng điểm quốc gia. Phải có cơ chế động viên, khen thưởng kịp thời những đơn vị làm tốt, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp trì trệ, thiếu trách nhiệm. Cùng với đó, cần triển khai cơ chế điều chuyển vốn linh hoạt để ưu tiên cho các dự án có tiến độ tốt, khả năng giải ngân cao; không để vốn tiếp tục bị “đóng băng” tại những dự án chậm triển khai. Công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư phải được coi là nhiệm vụ trọng yếu, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị ở cơ sở, với sự hỗ trợ kỹ thuật, pháp lý và cơ chế đặc thù phù hợp. Cuối cùng, các công trình, dự án phải được đẩy nhanh tiến độ thi công, tổ chức làm việc theo ca kíp, kể cả ban đêm, kể cả cuối tuần, không để thời tiết hay yếu tố hành chính làm chậm tiến độ bàn giao, hoàn thành công trình.

Tinh thần xuyên suốt của Công điện 169/CĐ-TTg là hành động dứt điểm, kỷ cương, trách nhiệm và sáng tạo. Đã đến lúc phải thay đổi tư duy “an toàn là trên hết” bằng tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Giải ngân đầu tư công không còn là vấn đề kỹ thuật mà đã trở thành thước đo của hiệu quả điều hành và đạo đức công vụ. Thời gian còn lại của năm 2025 không còn nhiều, nếu không hành động ngay, cơ hội sẽ trôi qua và để lại những hệ lụy kéo dài.

Công điện 169/CĐ-TTg không chỉ là lời nhắc nhở mà là hiệu lệnh tổng tiến công vào một điểm nghẽn kéo dài nhiều năm qua. Từng bộ, từng ngành, từng địa phương, từng người đứng đầu cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình và nhanh chóng chuyển biến từ tư duy sang hành động. Chỉ khi ấy, đồng vốn đầu tư công mới thực sự trở thành nguồn lực thúc đẩy phát triển, phục vụ thiết thực cho người dân, doanh nghiệp và sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.