Công ước Hà Nội: Khẳng định vai trò, vị thế Việt Nam trong kiến tạo trật tự số an toàn và công bằng

Sự kiện có sự hiện diện của Chủ tịch nước Lương Cường, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres, đại diện gần 100 quốc gia và hơn 100 tổ chức quốc tế, khu vực.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam đăng cai một lễ ký kết văn kiện quốc tế của Liên Hợp Quốc, đánh dấu bước tiến quan trọng trong vai trò và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh mạng – thách thức toàn cầu của thời đại số.

Biểu tượng của chủ nghĩa đa phương và tinh thần trách nhiệm toàn cầu

Phát biểu tại lễ khai mạc, Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định: “Việc mở ký Công ước Hà Nội là một dấu mốc lịch sử, thể hiện quyết tâm của cộng đồng quốc tế trong nỗ lực ngăn chặn tội phạm mạng, một vấn đề thách thức toàn cầu đang đe dọa an ninh, trật tự, kinh tế và đời sống con người trong kỷ nguyên số”.

Sự kiện gửi đi thông điệp mạnh mẽ về chủ nghĩa đa phương, với Liên Hợp Quốc là trung tâm, đồng thời khẳng định tinh thần đoàn kết quốc tế trong bảo vệ không gian mạng an toàn, công bằng và thượng tôn pháp luật.

Tổng Thư ký António Guterres nhấn mạnh: “Công ước Hà Nội sẽ trở thành nền tảng pháp lý toàn cầu đầu tiên nhằm tăng cường hợp tác trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứng cứ điện tử, truy vết tài sản phạm tội và bảo vệ nạn nhân. Trong thế giới kết nối ngày nay, không quốc gia nào có thể tự mình chống lại tội phạm mạng; chỉ có hợp tác và chia sẻ mới giúp chúng ta bảo vệ tương lai chung”.

Chương trình kéo dài hai ngày (25 – 26/10), bao gồm lễ mở ký, hội nghị cấp cao, 4 phiên thảo luận, các cuộc tiếp xúc song phương và triển lãm công nghệ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc đồng điều hành phiên toàn thể, tập trung vào các chủ đề: “Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số”, “Phòng, chống lừa đảo trực tuyến”, “Nâng cao năng lực hợp tác toàn cầu trong điều tra, thu thập chứng cứ điện tử”.

Công ước Hà Nội – Khuôn khổ pháp lý toàn cầu về an ninh mạng

Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng gồm 9 chương, 71 điều, được soạn thảo trong hơn 4 năm đàm phán với sự tham gia của gần 100 quốc gia và 100 tổ chức quốc tế.

Nội dung chính của Công ước bao gồm: Hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng; Thiết lập cơ chế hợp tác tư pháp quốc tế; Bảo đảm quyền con người trong quá trình điều tra; Cơ chế hỗ trợ kỹ thuật, bảo vệ nhân chứng và nạn nhân.

Theo Điều 64, Công ước được mở ký tại Hà Nội trong năm 2025 – một sự kiện mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Tên gọi “Công ước Hà Nội” không chỉ thể hiện niềm tự hào của Việt Nam mà còn là sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với những đóng góp tích cực của Việt Nam trong quá trình soạn thảo và thúc đẩy văn kiện này.

Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang nhấn mạnh: “Đây là lần đầu tiên một công ước đa phương toàn cầu trong lĩnh vực an ninh mạng gắn liền với tên một địa danh của Việt Nam. Điều đó khẳng định uy tín, vị thế và vai trò ngày càng lớn của Việt Nam trong hệ thống Liên Hợp Quốc”.

Dấu ấn Việt Nam trong hợp tác quốc tế

Từ tháng 2-2022 đến tháng 8-2024, Việt Nam đã tham gia tích cực toàn bộ tiến trình đàm phán, thể hiện vai trò cầu nối giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển. Việt Nam không chỉ là nước chủ nhà, mà còn là đồng tác giả của nhiều điều khoản quan trọng, đặc biệt liên quan đến hợp tác kỹ thuật, hỗ trợ pháp lý và bảo vệ quyền riêng tư của công dân trong môi trường số.

Phát biểu tại sự kiện, Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định: “Việt Nam coi trọng an ninh mạng như yếu tố thiết yếu của phát triển bền vững. Việc đăng cai tổ chức lễ mở ký Công ước thể hiện trách nhiệm và cam kết của Việt Nam trong kiến tạo không gian mạng an toàn, vì con người.”

Các phiên thảo luận, triển lãm công nghệ và gala quốc tế trong khuôn khổ lễ ký đã giúp Việt Nam giới thiệu thành tựu chuyển đổi số, bảo mật thông tin, phòng chống tội phạm công nghệ cao, đồng thời kết nối hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế, tạo tiền đề cho hợp tác đa tầng trong lĩnh vực an ninh mạng.

Ngay sau lễ khai mạc, nhiều hãng thông tấn lớn như Reuters (Anh), Straits Times (Singapore), The Japan Times (Nhật Bản), Modern Diplomacy (châu Âu) đồng loạt đưa tin, đánh giá cao tầm vóc và ý nghĩa của Công ước Hà Nội.

Các bài viết nhận định đây là khuôn khổ đầu tiên có tính bao trùm để giải quyết toàn diện vấn nạn tội phạm mạng, loại tội phạm được dự báo gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế toàn cầu.

Theo Văn phòng Liên Hợp Quốc về Phòng chống Ma túy và Tội phạm (UNODC), Công ước sẽ có hiệu lực khi có ít nhất 40 quốc gia phê chuẩn, và dự kiến trở thành nền tảng của quản trị mạng toàn cầu trong thập niên tới.

Bà Xiaohong Li, Giám đốc điều hành UNODC, nhận định: “Việt Nam đã thể hiện vai trò xây dựng, trách nhiệm và bao trùm trong suốt 5 năm đàm phán. Lễ mở ký tại Hà Nội là minh chứng cho tinh thần đa phương và năng lực tổ chức của Việt Nam – một thành viên đáng tin cậy của Liên Hợp Quốc”.

Cộng đồng quốc tế kỳ vọng vai trò tiên phong của Việt Nam

Ông Artur Liukmanov, Giám đốc Vụ An ninh thông tin quốc tế (Nga), cho rằng Việt Nam xứng đáng với vinh dự được chọn làm nơi tổ chức sự kiện.

Giáo sư Carl Thayer (Học viện Quốc phòng Australia) nhận định: “Việt Nam hiện đứng thứ 17/194 quốc gia về năng lực an ninh mạng, là quốc gia ASEAN duy nhất có chính sách ngoại giao đa phương nhất quán. Việt Nam có thể trở thành đầu tàu khu vực trong bảo đảm an ninh mạng toàn cầu”.

Các chuyên gia Đông Nam Á, trong đó có Thong Mengdavid (Campuchia), cũng nhấn mạnh: Công ước Hà Nội mở ra cơ hội để ASEAN thiết lập tiêu chuẩn an ninh mạng chung, góp phần bảo vệ thương mại số, tài chính số và quyền riêng tư của người dân khu vực.

Việt Nam, với vai trò chủ nhà và đồng chủ trì, đã khẳng định vị thế như một bên tham gia tích cực, có trách nhiệm trong hệ thống hợp tác quốc tế. Trong bối cảnh tội phạm mạng không ngừng gia tăng và liên quốc gia ngày càng phức tạp, Công ước đặt nền tảng để các quốc gia phối hợp nhanh hơn, chặt chẽ hơn, thông minh hơn dù con đường thực hiện (ký, phê chuẩn, hòa nhập luật pháp quốc gia) vẫn còn nhiều việc phía trước.

Sự tham dự đông đảo của lãnh đạo, quan chức cấp cao và sự chú ý của truyền thông quốc tế đã khiến lễ mở ký hôm nay trở thành một dấu mốc lịch sử không chỉ cho Việt Nam mà cho cả cộng đồng quốc tế, mở ra hy vọng về một mạng lưới pháp lý và hợp tác toàn cầu mạnh mẽ hơn để bảo vệ không gian số.