Hôm 3/8, Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố việc Trung Quốc lập chính quyền và đưa quân đồn trú tới cái gọi là "thành phố Tam Sa" trên đảo Phú Lâm của Việt Nam là những động thái đi ngược lại những nỗ lực ngoại giao tập thể nhằm giảm thu hẹp bất đồng trong tranh chấp trên Biển Đông và có thể làm căng thẳng trong khu vực gia tăng. Ngoài ra, Mỹ cũng kêu gọi ASEAN và Trung Quốc thực hiện những biện pháp cần thiết để hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông, đồng thời khẳng định ủng hộ Nguyên tắc sáu điểm về Biển Đông của ASEAN. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết đang lo ngại về tình hình Biển Đông và sẽ theo dõi sát. Bộ Ngoại giao Trung Quốc bày tỏ sự phản đối của họ trước ông Robert Wang, phó đoàn ngoại giao Mỹ tại Trung Quốc. Ông Zhang Kunsheng, một quan chức của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, khẳng định những lời bình luận của Washington "không tôn trọng sự thật" và phát đi "tín hiệu sai lầm nghiêm trọng" về Trung Quốc, AFP đưa tin. Vào cuối tháng 6, Trung Quốc tuyên bố thành lập cái gọi là "thành phố Tam Sa" có trụ sở trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Sau đó "Tam Sa" được chính quyền Trung Quốc nâng cấp lên thành thành phố cấp khu vực. "Hội đồng Nhân dân Khóa I của Tam Sa" đã họp và tiến hành bầu Chủ tịch Hội đồng Nhân dân và Thị trưởng, với tham vọng quản lý cả quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nơi Việt Nam đã khẳng định chủ quyền. Đến ngày 20/7, Trung Quốc phê chuẩn việc thành lập và triển khai quân đồn trú tại "Tam Sa". Đơn vị này tương đương cấp phân khu, có nhiệm vụ quản lý các hoạt động quốc phòng, quân bị và thực hiện các hoạt động quân sự. Việt Nam và Philippines đã lên tiếng phản đối những hành động trên của Trung Quốc và lên án nước này đang làm phức tạp thêm tình hình Biển Đông. Việt Nam tuyên bố những hành động trên của Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng những nguyên tắc cơ bản giải quyết vấn đề trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc ký tháng 10/2011, đi ngược lại tinh thần Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông ký năm 2002 giữa ASEAN. Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng đã gửi công hàm phản đối tới Bộ Ngoại giao Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay những việc làm vi phạm luật pháp quốc tế và luật pháp Việt Nam. Hải Anh (TH)