Bình luận: Cu-ba chuyển luồng gió mới (11/10/2010)

Cu-ba đang tiến những bước rất thận trọng để tạo ra một loại thể chế kinh tế mang tính xã hội chủ nghĩa sâu sắc hơn. Chính phủ Cu-ba mới đây vừa thông báo một số cải cách, đặc biệt trong cải cách hành chính, phân bổ lại lực lượng lao động và dỡ bỏ một số giới hạn trong lĩnh vực kinh tế tư nhân. Sẽ có thêm nhiều cơ hội việc làm và các hình thức thuê dụng mới trong các doanh nghệp tư nhân, trong đó có cho thuê đất, hợp tác xã và kinh doanh cá thể cho hàng trăm nghìn người trong những năm tới.

Rõ ràng, những điều được công bố đã cho thấy những người cách mạng Cu-ba đang tấn công vào pháo đài kế hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp, với mong muốn tạo ra một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Một sự thay đổi đó đã được lên kế hoạch kỹ lưỡng kể từ khi Chủ tịch Ra-un Ca-xtrô lên nắm quyền năm 2006. Đây là một phần của kế hoạch thực hiện mô hình kinh tế Cu-ba tầm nhìn 2011-2015 của nước này. Theo kế hoạch, trong ba tháng đầu năm 2011, sẽ có trên nửa triệu lao động làm việc trong các cơ quan nhà nước được tinh giản. Con số này chiếm 19% trong số 5,1 triệu lao động biên chế nhà nước của Cu-ba.

Chính phủ chỉ giữ lại lao động ở các lĩnh vực không thể thay thế được như nông nghiệp, xây dựng, công nghiệp, cảnh sát và giáo dục. Trong lĩnh vực kinh tế, một số giới hạn được cho là đã trói buộc kinh tế tư nhân phát triển trong thời gian qua cũng được dỡ bỏ. Kế hoạch cải tổ sẽ mở rộng mô hình tự kinh doanh và tạo thuận lợi cho các cơ sở kinh doanh này tự ký hợp đồng với người lao động. Thành phần kinh tế tư nhân sẽ được hợp pháp hóa. Vì thế, kinh tế tư nhân cần phải phát triển tới một mức độ tương đối lớn để thu hút số người lao động dư thừa. Khoảng 148.000 người trong tổng số 5 triệu lao động Cu-ba hiện đang tự kiếm sống bằng các nghề tự do. Chính phủ Cu-ba dự kiến sẽ phát hành 250.000 giấy phép mới cho 120 loại hình kinh doanh như sửa chữa giày dép, cắt tóc, sửa đồng hồ, cơ khí, làm vườn, dịch giả...

Theo đó, người dân Cu-ba từ nay có thể thành lập hợp tác xã, được thuê lại đất đai, cơ sở hạ tầng và cơ sở sản xuất của nhà nước. Chính phủ cũng nới lỏng một số lĩnh vực khác như cho bán không giới hạn điện thoại di động, tư hữu hoá một số cửa hiệu nhà nước, cấp phép cho taxi tư hoạt động, chia đất bỏ hoang cho nông dân tư nhân… Các thay đổi này chắc chắn sẽ tạo điều kiện cho lực lượng kinh tế tư nhân phát triển, bởi như cựu Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô trong buổi tiếp xúc với báo chí đã nói rằng, mô hình kinh tế Cu-ba hiện tại không còn phù hợp và cần phải thay đổi.

Tuy nhiên, Chính phủ Cu-ba khẳng định Nhà nước sẽ không bỏ rơi bất cứ ai trong số hơn 500.000 người bị giảm biên chế. Những người này sẽ được Chính phủ hỗ trợ và trước mắt, họ có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế tư nhân đã được cho phép. Như vậy, họ không thất nghiệp mà chỉ là chuyển từ công sang tư. Có thể, đây cũng là điều họ mong muốn từ lâu bởi làm trong Nhà nước thì mức lương trung bình hiện chỉ là 420 pê-sô, tương đương với khoảng 17 USD/tháng. Kế hoạch cải tổ sẽ mở rộng mô hình tự kinh doanh và tạo thuận lợi cho các cơ sở kinh doanh này tự ký hợp đồng với người lao động. Thành phần kinh tế tư nhân sẽ được hợp pháp hóa. Nhưng nền kinh tế tư nhân cần phải phát triển tới một mức độ tương đối lớn để thu hút số người lao động dư thừa.

Cần khẳng định rằng, cách mạng Cu-ba đi tới ngày hôm nay đã là thành quả phi thường. Nếu công cuộc tự đổi mới thành công, Cu-ba vẫn là niềm hy vọng của Mỹ La-tinh và của phe cánh tả. Đây có thể chỉ là những bước đi ban đầu cho một cuộc cải cách lớn hơn ở Cu-ba, nhưng nó đã thực sự thổi một làn gió mới và tạo động lực để quốc đảo vùng Ca-ri-bê xinh đẹp này phát triển xứng đáng với tiềm năng của họ và phù hợp với tình hình mới.

BẢO MINH