Không khí tranh luận nóng bỏng của hơn 30 tham luận cùng hàng chục ý kiến trong 2 ngày đã khiến hội thảo Biển Đông lần này được đánh giá thành công nhất từ trước tới nay. “Hai mươi năm trước, khi nói về tranh chấp lãnh thổ hay hành vi các bên liên quan thì lập tức xảy ra cãi nhau, vỡ hội thảo. Nhưng bây giờ, tôi tin rằng, chúng ta có thể và cần phải nhìn thẳng vào mắt nhau, nói ra những suy nghĩ về nhau, tin và đối thoại được với nhau”, Giám đốc Học viện Ngoại giao Đặng Đình Quý tổng kết tại buổi kết thúc hội thảo Biển Đông, chiều 5/11.

Các tham luận và ý kiến của những học giả trong hội thảo đề cập đến nhiều chủ đề từ quen thuộc như tầm quan trọng của Biển Đông hay chủ đề thời sự như các diễn biến gần đây, giải quyết tranh chấp, bàn về khía cạnh pháp lý của “đường lưỡi bò” đều được bàn thảo một cách tích cực.

Theo giáo sư Geoffrey Till (Trường King's College, Anh), điều kiện tiên quyết với các học giả nghiên cứu Biển Đông là phải hiểu vấn đề, lắng nghe và giữ đầu óc mở thay vì tư duy hẹp hòi. Ngoài ra, cần xem xét một số lĩnh vực cụ thể nhằm xây dựng lòng tin như định nghĩa đường ranh giới chữ U là gì, bởi gần đây trong khu vực xảy ra nhiều diễn biến phức tạp liên quan tới khái niệm này.

Tại hội thảo, các học giả Trung Quốc, Đài Loan cũng lên tiếng thể hiện quan điểm. Các học giả này cho rằng vai trò của bên thứ 3 làm trung gian trong giải quyết tranh chấp biển Đông thì “có hại nhiều hơn là lợi” cũng như “không thể trông mong vào Mỹ để giải quyết tranh chấp”.

Thậm chí, có học giả Trung Quốc còn cho rằng chính quy định về thềm lục địa 200 hải lý trong UNCLOS đã gây ra nhiều tranh chấp, vì vậy cần giải quyết dựa trên cơ sở lịch sử… Tuy nhiên, quan điểm này lập tức bị bác bỏ.

Dựa trên kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới, các đại biểu và học giả đã đề xuất một số biện pháp thúc đẩy hợp tác ở Biển Đông. Để giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, trong thời gian tới các bên liên quan cần kiên trì đàm phán, tăng cường đối thoại trên tinh thần hợp tác và tôn trọng luật pháp quốc tế, kiềm chế hành động bạo lực và minh bạch hóa các yêu cầu về biển đảo.

Tán thành việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), các học giả tại hội thảo nhất trí việc ra đời được văn bản này sẽ giúp xây dựng lòng tin giữa các nước yêu sách để tạo ra môi trường hòa bình, ổn định và khuyến khích các bên hợp tác quản lý, khai thác các nguồn tài nguyên ở Biển Đông một cách hòa bình.

Quỳnh Anh (TH)