80 năm chặng đường vẻ vang của Trung đoàn Cao Vân anh hùng

Đầu năm 1946, Chi đội Cao Vân được đổi tên thành Trung đoàn Trần Cao Vân, cuối năm 1947 chính thức mang tên Trung đoàn 101. Thực hiện nghị quyết đặc biệt của Tỉnh ủy Thừa Thiên - Huế, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn hăng hái bước vào cuộc đấu trí, đấu lực đầy cam go, quyết liệt với quân thù, làm nên chiến thắng vang dội khiến kẻ thù khiếp sợ: Diệt gọn đồn Hộ Thành ngay giữa nội thành Huế, tạo tiếng vang chính trị lớn trong vùng. Trên đà thắng lợi, các đơn vị của Trung đoàn đã tích cực bám đất, bám làng, dựa vào nhân dân để chiến đấu, được nhân dân hết lòng che chở, đùm bọc. Trung đoàn đánh địch và giành thắng lợi liên tiếp ở Chí Đông, Đồn Trầm, Mũi Né, Phước Tương, đèo Hải Vân...

 Tháng 7-1951, cùng với quân dân huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế Trung đoàn cơ động trong đêm, vượt đầm lầy về chặn đánh quyết liệt cánh quân của binh đoàn Sốc Kên, làm nên chiến thắng Thanh Lâm Bồ lừng lẫy.

Trong chiến cuộc Đông Xuân 1953 - 1954, Trung đoàn được giao nhiệm vụ phối hợp với chiến trường Điện Biên Phủ, đánh địch ở Trung - Hạ Lào và Đông Bắc Campuchia lập chiến công xuất sắc. Tổng kết 9 năm kháng chiến trường kỳ chống Pháp, Trung đoàn đã tham gia nhiều chiến dịch lớn, đánh hàng trăm trận, tiêu diệt và bắt sống hơn 4.000 tên địch.

Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Trung đoàn 101 tập trung vào nhiệm vụ huấn luyện, xây dựng đơn vị, tham gia mở đường Hồ Chí Minh, củng cố phát triển lực lượng. Trung đoàn tham gia hầu hết các chiến dịch lớn nhỏ trên chiến trường Tây Nguyên, chiến trường B5, lập nhiều chiến công vang dội như: Chiến dịch Plây-me năm 1965, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, chiến dịch Đường 9 - Khe Sanh, Nam Lào...

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, Trung đoàn tham gia giải phóng Lương Điền - Phú Bài - Hương Thủy, TP. Huế, cắm cờ giải phóng trên đỉnh Phu Văn Lâu; phát triển chiến đấu truy quét địch ở Vĩnh Lộc - Cửa Tư Hiền, góp phần đập tan tuyến phòng thủ đường 1A từ Huế đi Đà Nẵng. Trung đoàn vinh dự được dẫn đầu đội hình hành quân của Sư đoàn và Quân đoàn thần tốc tiến về phía Nam, tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử; phối hợp cùng các đơn vị bạn đập tan tuyến phòng thủ Phan Rang, đánh chiếm căn cứ Long Thành, căn cứ hải quân Cát Lái, tiến vào giải phóng Quận 9, Quận 4 - Sài Gòn ngày 30-4-1975 góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, non sông thu về một mối, đất nước bước vào giai đoạn cách mạng mới, Trung đoàn tiếp tục thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vừa xây dựng, vừa huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi khi có tình huống. Tháng 12-1976, Trung đoàn hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ quốc tế trên nước bạn Lào.

Từ tháng 3-1979 đến 2-1983, Trung đoàn nằm trong đội hình của Sư đoàn 306, thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Đến ngày 19-11-1983, Trung đoàn về lại đội hình Sư đoàn 325 tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ được giao. Tháng 3-1988, Trung đoàn được giao nhiệm vụ chiến đấu tại mặt trận Vị Xuyên - Hà Tuyên bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc.

80 năm một chặng đường lịch sử vẻ vang và rất đáng tự hào, Trung đoàn ra đời, chiến đấu và trưởng thành trong chiến tranh gian khổ, ác liệt. Dấu chân chiến sĩ Trung đoàn đã đi suốt chiều dài đất nước, đánh hàng trăm trận lớn, nhỏ với nhiều đối tượng tác chiến; tiêu diệt loại khỏi vòng chiến đấu hàng nghìn tên địch. Với những chiến công to lớn ấy, tập thể Trung đoàn và 3 cá nhân được tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều phần thưởng cao quý khác; hàng chục tập thể, hàng trăm cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công và nhiều cán bộ Trung đoàn đã trở thành tướng lĩnh, lãnh đạo, chỉ huy cấp cao của Nhà nước và Quân đội.

Bên cạnh những chiến công oai hùng còn có cả sự hy sinh mất mát vô cùng to lớn với hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã anh dũng hy sinh; hàng nghìn thương, bệnh binh đã để lại một phần xương máu trên chiến trường.

Thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Trung đoàn là đơn vị chủ lực thuộc Sư đoàn 325, Quân đoàn 12, được xây dựng theo hướng tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại, có nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và cơ động chiến đấu, phòng chống thiên tai theo mệnh lệnh của trên.

Những năm qua, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã không ngừng phát huy truyền thống đơn vị anh hùng, đoàn kết, khắc phục khó khăn chủ động sáng tạo, tự lực tự cường, có bản lĩnh chính trị vững vàng tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc; tích cực đổi mới nâng cao chất lượng huấn luyện và khả năng sẵn sàng chiến đấu; trực sẵn sàng chiến đấu bảo vệ các ngày lễ tết, sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, Quân đội...

Trung đoàn luôn thực hiện tốt hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, xây dựng nhà tình nghĩa, nhà đồng đội, tặng quà gia đình chính sách. Đồng thời làm tốt công tác dân vận, tham gia giúp nhân dân phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới; góp phần xây dựng địa bàn, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội nơi đóng quân.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống (5.9.1945-5.9.2025), Trung đoàn 101 vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba. Đây là phần thưởng cao quý ghi nhận thành tích của Trung đoàn trong sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc.

Có được bước trưởng thành, lớn mạnh như ngày hôm nay, ngoài sự nỗ lực quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn, đó còn là sự quan tâm sâu sắc tới Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; Bộ Tư lệnh và các cơ quan của Quân đoàn 12; Đảng ủy, chỉ huy, các cơ quan Sư đoàn 325 đã lãnh đạo, chỉ đạo, quan tâm, tạo điều kiện để Trung đoàn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Đó còn là tình cảm, sự đùm bọc, che chở, giúp đỡ của Ban Thường trực Quốc hội (nay là Ủy ban Thường vụ Quốc hội) đỡ đầu cho Trung đoàn; sự quan tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương nơi Trung đoàn thành lập, chiến đấu, công tác; sự phối hợp, giúp đỡ của các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Quân đội, các đơn vị kết nghĩa đã dành cho Trung đoàn trong suốt 80 năm qua. Đó còn là sự quan tâm của các cơ quan thông tấn, báo chí đã luôn sát cánh, kịp thời cổ vũ, tuyên truyền về các hoạt động của Trung đoàn.

80 năm một chặng đường vẻ vang và hào hùng với nhiều chiến công vang dội trong xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Trung đoàn Cao Vân anh hùng, tin tưởng rằng mỗi cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 101 - Đoàn Cao Vân hôm nay sẽ mãi mãi trân trọng, tự hào và biết ơn công lao to lớn của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn năm xưa; luôn đoàn kết, thống nhất, quyết tâm nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, viết tiếp trang truyền thống hào hùng của Trung đoàn Cao Vân anh hùng hôm qua và hôm nay.