Có một thương binh đã hơn 14 năm liên tục đi đến các nghĩa trang liệt sĩ (NTLS) và các chiến trường xưa để tìm mộ đồng đội, mọi chi phí đều bằng lương hưu của mình và nhiều lần còn đưa cả con trai đi phụ giúp. Đó là đại tá Cao Xuân Đại ở tổ 26, phường Hòa Thuận Tây (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng).

Ông Đại quê ở Hà Tĩnh, nhập ngũ năm 1967, từng lập nhiều chiến công xuất sắc ở mặt trận Bình Trị Thiên và khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Mỗi trận đánh đã qua để lại trong ông không chỉ hào quang chiến thắng mà cả nỗi xót xa của những hy sinh, tổn thất. Người CCB này nhớ lại, ngay trận thắng giòn giã ở Hồ Khê (Quảng Trị) ngày 10-9-1967, đơn vị ông đã tiêu diệt hơn 500 tên Mỹ, nhưng để đánh đổi chiến công ấy, gần 30 đồng đội đã ngã xuống.

Sau khi về hưu (năm 1992), ông Đại ngày đêm trăn trở, nghĩ đến bao đồng chí đã nằm lại ở chiến trường. Với tâm trạng đó, kể từ năm 1995 đến nay, CCB Cao Xuân Đại đã nhiều lần trở lại các chiến trường xưa để tìm kiếm phần mộ liệt sĩ. Nhiều NTLS, nhiều địa điểm chiến đấu ở Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Tây Nguyên, ông đã đến hàng chục lần. Cho tới một ngày đầu tháng 7-1997, ông đã trào nước mắt trong NTLS Phong Điền (Thừa Thiên - Huế) khi tìm thấy 119 đồng đội của đại đội ông hy sinh trong trận đánh Thành cổ xuân 1968. Bất chấp trời nắng như đổ lửa, ông lần lượt ghi hết địa chỉ và chụp ảnh bia mộ, rồi gửi về cho từng gia đình liệt sĩ. Thân nhân liệt sỹ nhận được thư, ảnh, đã liên hệ với ông và được ông tiếp đãi, ăn nghỉ ngay tại nhà mình, rồi đưa đến tận nơi, giúp liên hệ với chính quyền địa phương, tổ chức cất bốc hài cốt đưa về quê cải táng.

Ông Đại còn nhớ trong trận Thượng Đức, các liệt sĩ được chôn tại khu Bãi Bằng, gần điểm cao Ba Khe. Ông đã tìm đến nhiều lần, nhưng do cảnh vật thay đổi, không thể nào nhận ra được khu Bãi Bằng năm xưa. Cuối cùng, ông nhờ một người dân am hiểu địa bàn giúp đỡ và đã tìm ra nơi chôn hơn 200 liệt sĩ. Từ đó, những chiến sĩ hy sinh trong chiến dịch Thượng Đức đã được đưa về cải táng tại NTLS Đại Đồng (huyện Đại Lộc, Quảng Nam).

Cứ như vậy, từ đó đến nay ông Đại đã tìm được gần 1.300 mộ liệt sĩ và đã giúp gia đình đưa về quê cải táng 252 trường hợp. Đặc biệt, ông tổ chức đón tiếp các thân nhân liệt sĩ hết sức long trọng ngay tại nhà ông và cũng hoàn toàn bằng tiền lương của vợ chồng ông. Gia đình ông Lê Văn Bồng ở Thanh Hóa, anh của liệt sĩ Lê Trọng Đạt hy sinh ngày 2-5-1972 trong trận đánh đoàn xe địch tại Hải Lăng (Quảng Trị), khi đến nhà được ông tiếp đón rất trân trọng, có quay phim, chụp ảnh và có mời lãnh đạo địa phương đến dự, sau đó còn mua 1 bộ quần áo lụa gửi về tặng mẹ liệt sĩ Đạt. Ông Bồng rưng rưng nước mắt nói với chúng tôi: Đã hai thứ tóc trên đầu, tôi mới thấy có một người đối với đồng đội cũ nặng tình nặng nghĩa đến thế! Còn ông Đại thì bộc bạch rằng, sở dĩ ông thực hiện được tâm nguyện đi tìm đồng đội cũ và sẽ còn tiếp tục hành trình này là nhờ có vợ con hết lòng ủng hộ. Có những lúc trong nhà kẹt tiền, nhưng bất cứ lúc nào ông chuẩn bị cho một chuyến đi tìm đồng đội là vợ ông - cô giáo Đoàn Thị Bích Mai - cũng chạy vạy, lo liệu mọi thứ cho ông rất chu đáo.

Nói về đại tá CCB Cao Xuân Đại là nói về một CCB hết lòng vì đồng đội. *Ảnh: CCB Cao Xuân Đại và vợ là cô giáo Đoàn Thị Bích Mai. *

LÊ VĂN THƠM