(Đọc “Bến đợi”- của Vũ Hồng Thái, Văn nghệ Thái Bình, số 04 (255)-2021)

Là chiến sĩ trực tiếp chiến đấu, tham gia mở đường Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - CCB Vũ Hồng Thái quê huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình, nay nghỉ hưu tại T.P Thái Bình. Ông nguyên là Phó bí thư Thành ủy T.P Thái Bình, đương nhiệm Chủ tịch Hội Truyền thống  Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Thái Bình. CCB Vũ Hồng Thái đã xuất bản 3 tập thơ riêng và Chủ biên 3 tuyển tập văn thơ của Hội CCB Truyền thống Trường Sơn của tỉnh . Hướng tới kỷ niệm Ngày thành lập QĐND Việt Nam - Ngày hội Quốc phòng toàn dân 22-12-2021, trân trọng giới thiệu bài thơ “Bến đợi” của CCB Vũ Hồng Thái cùng bạn đọc.

Lời bình:

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, đã có biết bao tác phẩm văn học viết về sự đợi chờ. CCB Vũ Hồng Thái góp vào thi đàn quê hương bài thơ “Bến đợi” với đề tài đậm dấu ấn lịch sử hiện đại của quê nhà nói riêng, của đất nước nói chung: “Đợi, cứ đợi…/ Đợi cong đòn gánh em gái Diêm Điền/ Đợi cong lưỡi liềm thôn nữ Bích Du”.

Bài thơ 31 câu, kết cấu thành 6 khổ, thơ tự do. Không gian thơ là vùng quê đồng bằng duyên hải (Thái Thụy, Thái Bình), thời gian thơ từ khi “chồng cuốc than ngoài Uông Bí” trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - rồi chiến tranh chống Pháp, chống Mỹ…, đến xây dựng “Khu công nghiệp Thái Bình” hiện nay…, “Bến đợi” trong Vũ Hồng Thái dài khoảng gần 100 năm!

Bến đợi sông quê nơi gần cửa sông Diêm “Ở đây gần biển xa nguồn/ Dòng sông chảy chậm nỗi buồn lâu tan” (thơ Vũ Quần Phương) nối hai bờ Nam (làng Bích Du) - Bắc (thị trấn Diêm Điền). Và bến đợi bên lòng là “Mười hai bến nước” của dân ca, “Bến không chồng” của văn học đương đại Thái Bình và bến đợi trong trái tim của các mẹ, các chị, các em có người thân ra trận bảo vệ Tổ quốc. Còn một loại bến đợi nữa, là những địa chỉ, hòm thư bí mật liên lạc giữa hậu phương và những cơ sở cách mạng, người đi hoạt động cách mạng “Người mẹ hiền ra bến Bắc đợi thâu đêm/ Sợ con về giặc đang lùng bắt/ Bến đợi này có hòm thư đặc biệt/ Cong cá mắm có mật lệnh bên trong” (tác giả muốn nói cụ bà thân mẫu của lãnh tụ Cộng sản Nguyễn Đức Cảnh). Bến đợi sông quê - Bến đợi bên lòng đã xuất hiện đan cài vào nhau để tu từ, để lấy sự kiện tâm hồn nuôi thơ vừa lãng mạn trữ tình vừa hiện thực nhân quần thời đại - ngợi ca công đức và tình yêu Tổ quốc của phụ nữ Việt Nam anh hùng; lên án chiến tranh; cầu mong thế giới hòa bình “Nước Việt Nam rất nhiều Bến Đợi/ Bến đợi nào cũng ghi mốc thời gian/ Đây bến đợi mố đò Nam - Bích Du làng/ Mố đò Bắc - Diêm Điền thị trấn”.

Từ chính bến đợi này đã là nhân chứng lịch sử cho “…Bao cô gái tiễn chồng/ Bao người em trốn cha tiễn bạn/…/ Mẹ chống gậy chờ con, vợ mòn mỏi đợi chồng/ Em gái quê mắt đỏ như sông/ Mong dáng ai chiều về đò cập bến” đối với người ra trận diệt giặc, bảo vệ Tổ quốc, người đi hoạt động cách mạng, người tha hương xa xứ…

Từ chính bến đợi này đã đón những người con quê hương trở về đất mẹ: - hài cốt Lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh đã trở về nơi địa chỉ người nhận bức “Tạ từ ngôn” trước khi lên đoạn đầu đài của thực dân Pháp; Đại tướng Hoàng Văn Thái - một trong 34 chiến sĩ Đội Tuyên truyền Giải phóng quân, người cắm lá cờ chiến thắng trận đầu tiên Nà Ngần, Phay Khắt (?); Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật - người cắm cờ chiến thắng trên nóc hầm tướng Đơ-cát ở Điện Biên Phủ ngày 7-5-1954; Đại tá Bùi Quang Thận - người kéo cờ chiến thắng trên Dinh Độc Lập ngày 30-4-1975; Trung tướng Anh hùng Phạm Tuân, từ vũ trụ trở về; Đại tá Nguyễn Thị Chiên - nữ Anh hùng LLVTND đầu tiên tay không bắt giặc..., về lại với quê hương sinh ra mình… Và nhiều người con ra trận đánh giặc bảo vệ Tổ quốc đã trở về quê như: Hài cốt liệt sĩ đã quy tập; thương bệnh binh còn sống; các CCB hôm nay... đã trở về đất mẹ thân thương. Nhưng đến nay nhiều người con quê hương ra đi, hy sinh “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” mãi mãi không trở về! Và “Đợi, cứ đợi và đợi…/ …/Đợi đến khi mẹ không ra được bến/ Nằm thều thào vẫn đợi chờ con/ Một mảnh xương thôi, một nắm đất con nằm/ Mẹ ôm vào lòng ra đi mãn nguyện!”.

Đến đây chủ đề thơ bến đợi đã minh triết lui về quá khứ! Nhà thơ CCB Vũ Hồng Thái lại tiếp mở ra một bến đợi hướng về tương lai “Tổ Quốc Việt Nam, hòa bình, thống nhất/ Bến đò đầu thôn - Bến đợi còn đây/ Ghi công lao người ra trận/ Người ở quê cũng anh dũng hy sinh/ Để Thái Thụy hôm nay - Khu công nghiệp Thái Bình” (Bến đợi).

Bến đợi sông quê - Bến đợi bên lòng nhìn về quá khứ ta tâm niệm truyền thống văn hiến “Uống nước nhớ nguồn” và hướng về tương lai - mong đợi “Giang sơn xã tắc vững âu vàng” và giàu đẹp - như thơ.

Thái Bình ngày 2-9-2021

Đỗ Lâm Hà