Hòa bình, ổn định vẫn xa vời (17/09/2009)

Cuộc bầu cử Tổng thống áp-ga-ni-xtan sẽ được công bố vào ngày 17-9 và theo kết quả sơ bộ, thì với 91,6% số phiếu do Uỷ ban Bầu cử áp-ga-ni-xtan (IEC) công bố, ông Ha-mít Ca-dai đang dẫn đầu với 54,1% số phiếu ủng hộ, trong khi đó đối thủ là cựu Ngoại trưởng áp-đu-la chỉ với 28,3%.

Kết quả này được khẳng định, chiến thắng sẽ thuộc về vị Tổng thống thân phương Tây, cho dù Uỷ ban Giải quyết khiếu nại bầu cử áp-ga-ni-xtan (ECC) đã hủy 200.000 phiếu gian lận. Theo IEC, có nhiều cử tri không biết chữ và bị các nhân viên giám sát phòng phiếu chỉ dẫn người để bầu chọn. Tổ chức này cũng cho biết có nhiều trường hợp một người bỏ nhiều hơn một phiếu và có cả những người không có tư cách cử tri do chưa đủ tuổi nhưng vẫn đi bỏ phiếu. Liên hợp quốc cũng lên tiếng kêu gọi “mạnh tay” với hiện tượng gian lận này.

Theo giới quan sát, hiện nay ông H.Ca-dai đang được các nước phương Tây ủng hộ, bất chấp phản ứng từ phe đối lập, ông Ca-dai chắc chắn tái cử một nhiệm kỳ 5 năm nữa. Với cương lĩnh tranh cử của mình, ông Ca-dai khảng định, sẽ thúc đẩy hòa bình, thống nhất dân tộc, phát triển và cải thiện quan hệ với cộng động quốc tế... Thế nhưng, các nhà quan sát cho rằng, ông Ca-dai khó có thể thực hiện được điều đó.

Sau 8 năm cầm quyền, ông Ca-dai mới chỉ thực sự nắm quyền kiểm soát tại thủ đô Ca-bun và một số vùng phụ cận. Chính quyền trung ương chưa khi nào kiểm soát được toàn bộ đất nước. Thực quyền vẫn nằm trong tay những người đứng đầu các bộ lạc hay các thủ lĩnh phiến quân khu vực. Những vụ tấn công táo bạo của Ta-li-ban ngày càng ngang nhiên, thậm chí ngay tại nơi được bảo vệ cẩn mật nhất ở thủ đô Ca-bun vừa qua cho thấy sự hiên diện của hơn 300.000 quân NATO và quân Chính phủ áp-ga-ni-xtan dường như không có tác dụng đảm bảo an ninh. Các nhà lãnh đạo phương Tây cay đắng nhận ra rằng, chỉ tiến hành các hoạt động chống nổi dậy không thôi là không đủ để giải quyết vấn đề.

Bạo lực gia tăng, đã cho thấy sự lớn mạnh của tàn quân Ta-li-ban, trong khi đó, bom đạn từ các chiến dịch của liên quân mới đây nhằm vào Ta-li-ban và lực lượng khủng bố An Kê-đa lại gây ra những cái chết oan uổng của 54 người dân thường do không kích “nhầm”, đã tạo nên sự tức giận, bất bình trong dân chúng.

Vì thế, cách duy nhất là hòa giải với Ta-li-ban và ông Ca-dai đã tuyên bố, nếu tái đắc cử tổng thống nhiệm kỳ hai, sẽ đàm phán với Ta-li-ban là nhiệm vụ được ưu tiên thực hiện trong vòng 100 ngày đầu tiên, với điều kiện các thủ lĩnh Ta-li-ban phải chấp nhận cắt đứt quan hệ với mạng lưới khủng bố An Kê-đa và tôn trọng hiến pháp áp-ga-ni-xtan. Đồng thời, ông H. Ca-dai tuyên bố sẽ thuyết phục Quốc hội áp-ga-ni-xtan chấp nhận việc những người chống đối từ bỏ vũ khí để tham gia vào tiến trình tái thiết đất nước. Ngay trước thềm bầu cử, ông Ca-dai cũng đã tiến hành đàm phán với các thủ lĩnh địa phương, hứa hẹn về các vị trí lãnh đạo trong chính quyền của họ.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, Mỹ vẫn chưa công khai ủng hộ việc đàm phán với Ta-li-ban, chính vì thế mà tuyên bố của ông H.Ca-dai vừa thể hiện sự dám quyết và dám làm cái việc mà chính quyền Mỹ chưa ủng hộ, vừa không mất lòng người Mỹ bằng cách thúc giục họ ủng hộ áp-ga-ni-xtan đối thoại với Ta-li-ban.

Sự hiện diện của quân đội nước ngoài cũng là trở ngại lớn cho thành công của ông H. Ca-dai trong nhiệm kỳ tới. Bởi với quan điểm thân phương Tây, khi ông tái đắc cử, sự có mặt của binh sĩ các quốc gia phương tây sẽ là điều không thể thiếu. Trong khi đó, lực lượng Ta-li-ban với mục tiêu sẽ tiếp tục các hoạt động nổi dậy cho đến khi các binh sĩ nước ngoài rời khỏi nước này.

Điều trớ trêu là mới đây, Mỹ đã hạ quyết tâm phải giành được thắng lợi quân sự đối với Ta-li-ban và An Kê-đa bằng cách tiếp tục tăng quân. Như vậy, các cuộc đàm phán kiểu này dường như không tươi sáng cho lắm. Nếu Mỹ và đồng minh vẫn cố thực hiện chiến lược cũ đã thất bại, tàn quân Ta-li-ban sẽ mạnh lên. Xem ra, mục tiêu về an ninh nhằm ổn định ở áp-ga-ni-xtan rất khó khả thi và ước mơ vãn hồi hòa bình để phát triển trên đất nước Nam á này vẫn xa vời.

Minh Phương