BÌNH LUẬN: Những ngày “thử lửa” trong cuộc cải cách của tổng thống Mỹ (24/06/2010)

Theo giới phân tích, nhìn vào cuộc cải cách này có thể thấy, ông Ô-ba-ma đang muốn xây đắp lại nền móng cho nước Mỹ. Người ta nhớ lại, tháng 4-2009, khi diễn thuyết tại trường Đại học Gioóc-giơ-tao ở Oa-sinh-tơn, Tổng thống Ô-ba-ma đã phát biểu rằng “Chúng ta không thể tái thiết nền kinh tế trên cát, mà cần phải xây dựng nó trên một nền tảng được cấu tạo bằng các phiến đá rắn chắc”. Vừa qua, khi phát biểu tại Pít-bớt, ông Ô-ba-ma một lần nữa nhắc lại quan điểm này.

Thế nhưng, điều này vẫn chưa đủ để khôi phục lại sự huy hoàng của nền kinh tế Mỹ. Vậy là, việc xây đắp lại nền tảng nước Mỹ phải cần có 5 điều cốt lõi chính như: Thành lập một hệ thống giám sát tài chính mới, để quản thúc Phố Wall, ngăn chặn một cuộc khủng hoảng tài chính tương tự sẽ không tái xuất hiện; cải cách hệ thống giáo dục, tăng cường sức cạnh tranh giáo dục Mỹ, đặt nền tảng cho sự phát triển kinh tế sau này của Mỹ; nỗ lực phát triển nguồn năng lượng tái sinh, tạo ra một ngành sản xuất công nghiệp mới và cung cấp cơ hội việc làm mới; cải cách hệ thống y tế Mỹ, thiết lập bảo hiểm y tế toàn dân, ngăn chặn các căn bệnh mãn tính; cắt giảm chi tiêu chính phủ, hạ thấp thâm hụt tài chính đang ở mức cao kỷ lục của Mỹ.

Có thể thấy, trong 5 lĩnh vực lớn nói trên, ông Ô-ba-ma đã gặt hái được nhiều thành công hơn so với các tổng thống tiền nhiệm muốn giành nhưng chưa được. Chẳng hạn ở lĩnh vực cải cách y tế, trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Bin Clin-tơn, đệ nhất phu nhân Hi-la-ry Clin-tơn khi đó cũng đã từng quyết chí cải cách, nhưng cuối cùng đã bị thất bại. Sau khi lên cầm quyền, bằng những biện pháp khác nhau, cuối cùng vào tháng 3-2010, ông đã ký đạo luật cải cách y tế trị giá lên tới 1.000 tỷ USD. Như vậy, cho thấy khả năng cầm quyền và sự can đảm của ông thật đáng kinh ngạc

Mặt khác, trên các phương diện năng lượng tái sinh và cải cách hệ thống giáo dục, khi mới vừa nhậm chức Tổng thống, ông Ô-ba-ma đã tung ra gói kích cầu trị giá 787 tỷ USD. Đây cũng là phương án kích thích khổng lồ nhất của Chính phủ Mỹ từ sau “đại suy thoái” đến nay. Trong gói kích cầu này, một lượng vốn lớn được rót vào lĩnh vực năng lượng mới và giáo dục. Trên phương diện cải tổ hệ thống giám sát tài chính Mỹ, Hạ viện Mỹ đã hoàn thành trình tự lập pháp cho cải cách giám sát tài chính quan trọng. Dự kiến, nhanh nhất vào tháng 7 tới, ông Ô-ba-ma có thể bắt đầu công cuộc cải tạo Phố Wall lớn nhất từ thời kỳ “đại suy thoái” đến nay. Chỉ trong thời gian hơn một năm ngắn ngủi, Tổng thống Ô-ba-ma đã thu được nhiều tiến triển đáng kể.

Tuy nhiên, ông cũng không hẳn là không có sai lầm. Trong 5 lĩnh vực lớn này, sai lầm lớn nhất chính là khoản thâm hụt tài chính cao kỷ lục của Mỹ. Chính phủ Ô-ba-ma dự đoán, thâm hụt ngân sách Mỹ trong năm tài khóa 2010 sẽ đạt 1.560 tỷ USD, chiếm 10,6% GDP và năm tài khóa 2011 sẽ có phần giảm bớt, nhưng vẫn duy trì ở mức cao xấp xỉ 1.270 tỷ USD. Tổng mức thâm hụt ngân sách Mỹ hiện nay đã lên tới 13.000 tỷ USD, tương đương mỗi người dân Mỹ gánh khoản nợ hơn 40.000 USD.

Rõ ràng, cuộc đại cải cách của Tổng thống Ô-ba-ma mặc dù đã thu được nhiều thành tựu, nhưng về lâu dài, những lỗ hổng mang tính hệ thống còn sót lại trong quá trình cải cách rất có thể sẽ trở thành nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng mới, đặc biệt là những sơ hở nghiêm trọng trong vấn đề thâm hụt ngân sách, càng có thể trở thành ngọn nguồn cho cuộc khủng hoảng lớn hơn trong tương lai.

Nhiều phân tích gần đây đề cập đến khả năng đảng Dân chủ của Tổng thống B.Ô-ba-ma sẽ mất vai trò thống trị lưỡng viện trong bối cảnh tình hình kinh tế phục hồi chậm, tỷ lệ thất nghiệp cao (9,7%), lạm phát leo thang, thâm hụt ngân sách lớn, sự cố tràn dầu… Đây là những nguyên nhân chính khiến cho cử tri Mỹ mất dần niềm tin vào chính quyền Ô-ba-ma. Kết quả thăm dò vừa qua cho thấy có tới (69%) người Mỹ không hài lòng hoặc tức giận với cách điều hành hiện nay của chính quyền Oa-sinh -tơn.

Lịch sử từ trước đến nay, trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ, là khoảng thời gian người dân có thể đánh giá và nhận ra những thiếu sót trong việc thực thi các chính sách của chính quyền mới. Trong bối cảnh hiện nay, việc đảng Dân chủ bị mất một số ghế tại Quốc hội Mỹ là khó có thể tránh khỏi. Kết quả vòng bầu cử sơ bộ diễn ra vừa qua được cho là cuộc thăm dò thái độ của cử tri Mỹ quy mô lớn trước khi bước vào cuộc tổng tuyển cử giữa kỳ mang tính quyết định vào đầu tháng 11 tới.

THANH LÂM