Công trình thủy điện Sông Tranh 2, theo thiết kế, có tổng công suất 190MW, là công trình lớn nhất khu vực miền trung Tây Nguyên với đa mục tiêu. Ngoài nhiệm vụ cung cấp khoảng 680 triệu ki-lô-oát-giờ điện mỗi năm cho hệ thống điện quốc gia, còn góp phần điều tiết lũ cho vùng hạ lưu, phát triển đời sống kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Nam...

Theo các nhà chuyên môn, nguyên nhân dẫn đến sự việc đáng tiếc tại công trình thủy điện Sông Tranh 2 là do sự thiếu khoa học, bài bản của cả nhà thầu và tư vấn, giám sát chung (của Ban A - đại diện cho chủ đầu tư) nên đã thi công không đúng kỹ thuật bản vẽ thiết kế. Đây là công trình được thiết kế thân đập bê tông trọng lực nên phải có khe nhiệt - để giải quyết sự giãn nở của bê tông. Về nguyên tắc, khe nhiệt đó phải làm một đường ống dẫn có tính đàn hồi, dính vào thành của đập bê tông từ thượng lưu về hạ lưu với lưu lượng nước thấm 30 lít/giây là không ảnh hưởng đến độ an toàn của đập.

Đập này không bao giờ vỡ được vì là đập vĩnh cửu. Với sự cố hiện nay, các phương án phải tập trung để có khoảng trống thi công lại khe nhiệt. Phương án 1 là phải làm chụp để ngăn nước ở phía thượng lưu không cho chảy về hạ lưu. Phương án 2 là cho phát tăng điện lên, xả nước ra nhiều để giảm mực nước ở phía thượng lưu xuống. Tuy nhiên, do không làm đúng kỹ thuật nên lượng nước chảy ra nhiều hơn, công tác khắc phục quá thô sơ, khiến chính quyền, nhân dân địa phương lo ngại về sinh mạng của hơn 40.000 nhân khẩu ở huyện Bắc Trà My, hạ lưu của một hồ thủy điện chứa hơn 730 triệu mét khối nước đang có sự cố.

Sau khi thành lập đoàn kiểm tra theo chỉ đạo của Phó thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải thì sự việc đã phần nào sáng tỏ. Kết luận ban đầu cho thấy: Hiện tượng nước chảy ra là ở các vị trí khe giãn nở nhiệt, thuộc lỗi kỹ thuật nhỏ, hoàn toàn có thể khắc phục, không liên quan đến động đất và không ảnh hưởng tới sự an toàn của đập. Đến thời điểm này, kết luận của các nhà chuyên môn đã giúp người dân sống ở khu vực xảy ra sự cố yên tâm phần nào nhưng mọi người vẫn trông đợi nhiều vào hành động cụ thể của các đơn vị, cá nhân liên quan.

Sự cố tại công trình thủy điện Sông Tranh 2 là một minh chứng rõ ràng về sự chủ quan, tắc trách, thiếu bài bản, nguyên nhân chính của những công trình kém chất lượng. Dù còn nhiều tranh cãi và cần có thời gian để truy đến cùng gốc rễ của sự việc, song đây cũng không phải là ngoại lệ với nhiều công trình xây dựng ở nước ta.

Tuấn Minh