Đó là trường hợp của thương binh CCB Lê Hồng Sơn, 84 tuổi, trú tại thôn Xuân Dục, xã An Phú, TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. 5 năm qua, ông sống trong hoàn cảnh khốn khó, phải đi vay “nóng” tiền hàng xóm để 6 lần ra Thủ đô Hà Nội kêu cứu vì vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông và em gái ông mà cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm ở tỉnh Phú Yên đã xét xử thiếu công tâm…
Tan cửa nát nhà vì quan tòa “sai lệch” công lý
Theo trình bày của thương binh Lê Hồng Sơn với PV Báo CCB Việt Nam, thì gia đình ông có tổng diện tích 6.672m2 đất, đã được UBND huyện Tuy An cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) ngày 14-3-2003 đứng tên ông.
Đến năm 2005, em gái ông là bà Lê Thị Liên đưa đơn ra tòa khởi kiện ông Sơn phải trả lại diện tích 450m2 trong tổng số hơn 6.000m2 đất nêu trên. Lý do bà Liên khởi kiện vì bà cho rằng năm 1985, cha bà là ông Lê Khắc Tập có lập “Bản phân chia vườn cây ăn quả” cho mỗi người con một phần đất, bà được phân chia diện tích 450m2 (trên đất có 20 cây dừa) tại thôn Xuân Dục, xã An Phú. Sau khi cụ Tập mất, ông Sơn quản lý diện tích này. Năm 1994, thực hiện chủ trương của Nhà nước, bà có kê khai quyền sử dụng đất này nhưng UBND xã không chấp nhận, sau đó UBND huyện Tuy An cấp lại GCNQSDĐ cho ông Lê Hồng Sơn diện tích nêu trên. Năm 2002, ông Sơn định bán diện tích đất này thì xảy ra tranh chấp…
Ngày 17-11-2005, TAND huyện Tuy An đưa vụ án ra xét xử và ra Bản án số 16/2005/DS-ST quyết định buộc ông Sơn trả lại cho bà Liên diện tích 450m2. Ông Sơn không đồng ý với quyết định của TAND huyện Tuy An và đã có kháng cáo. Ngày 14-3-2006, TAND tỉnh Phú Yên tiếp tục đưa vụ án ra xét xử và ra Bản án số 17/2006/DS-PT vẫn quyết định buộc ông Sơn trả lại 450m2 cho bà Liên.
Sau bản án này, gia đình ông Sơn bị cưỡng chế thi hành bản án. Nhưng điều đáng nói, Chi cục thi hành án TP Tuy Hòa lại tổ chức cưỡng chế kê biên lấy tài sản là căn nhà 49,14m2 gắn liền với diện tích đất 225,4m2 (là khu du lịch Long Thủy) của ông Sơn đem bán đấu giá lấy tiền trả cho bà Liên mà không phải kê biên diện tích 450m2 nêu trên (chúng tôi sẽ đề cập vấn đề này ở bài viết khác), khiến cho gia đình ông Sơn sau đó không chốn dung thân…
Do Bản án số 17/2006/DS-PT của TAND tỉnh Phú Yên xét xử bất công, thương binh Lê Hồng Sơn nhiều lần lặn lội ra TAND tối cao ở Hà Nội gửi đơn khiếu nại đề nghị TAND tối cao xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án phúc thẩm số 17/2006/DS-PT của TAND tỉnh Phú Yên.
Ngày 10-3-2009, Chánh án TAND tối cao sau khi xem xét hồ sơ vụ án đã ra Quyết định số 75/2009/KN-DS kháng nghị đối với Bản án dân sự phúc thẩm số 17/2006/DS-PT của TAND tỉnh Phú Yên và đến ngày 18-5-2009, TAND tối cao có Quyết định giám đốc thẩm số 168, tuyên hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm nêu trên, vì hai bản án này xét xử chưa khách quan, chứng cứ không thuyết phục, đồng thời giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Tuy An xét xử sơ thẩm lại theo qui định của pháp luật.

Chân lý chỉ có… một!
Sau khi có Quyết định giám đốc thẩm số 168 của TAND tối cao, xã An Phú được sáp nhập về TP Tuy Hòa, do đó, TAND TP Tuy Hòa thụ lý xét xử sơ thẩm vụ án lần 2. Bản án sơ thẩm lần 2 này tiếp tục bị kháng cáo và ngày 31-12-2011, TAND tỉnh Phú Yên tiếp tục đưa vụ án ra xét xử.
Tuy nhiên, lần xử này đã được “đảo chiều” - ông Lê Hồng Sơn thắng kiện, lấy lại được mảnh đất 450m2. Tại Bản án số 81/2011/DSPT của TAND tỉnh Phú Yên nhận định đúng như nhận định tại Quyết định giám đốc thẩm số 168 của TAND tối cao. Cụ thể: “Diện tích 450m2 đất vườn có tranh chấp tại thửa số 451, tờ bản đồ số 1, nằm trong tổng diện tích 6.672m2, đã được UBND huyện Tuy An cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) ngày 14-3-2003 cho ông Lê Hồng Sơn.
Bản “phân chia vườn cây ăn quả” nêu trên không có chữ ký của cụ Tập, không có xác nhận của chính quyền địa phương; từ trước và sau năm 1985 người sử dụng đất vẫn là ông Sơn. Vì vậy, bà Lê Thị Liên chưa có quyền sử dụng hợp pháp. Trong khi đó, theo xác nhận của UBND xã An Phú thì hộ ông Sơn là xã viên HTX nông nghiệp Đông An Phú. Năm 1993, thực hiện Nghị định 64/CP, Hội đồng xét cấp đất xã An Phú đã cân đối giao cho ông Sơn một số diện tích đất để canh tác, trong đó có 450m2 tại thửa số 451, thuộc tờ bản đồ số 1 nêu trên. Trước khi thực hiện chủ trương chung, thửa đất này có tên trong sổ đăng ký ruộng đất xã viên HTX Đông An Phú và đã được UBND huyện Tuy An phê chuẩn.
Như vậy, hộ ông Sơn đã được giao đất trên cơ sở thực hiện chính sách về đất đai của Nhà nước, sau đó ông Sơn đã được cơ quan có thẩm quyền cấp GCNQSDĐ. Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm chưa xác minh làm rõ các nội dung theo xác nhận nêu trên lại buộc ông Sơn trả đất cho bà Liên là không có cơ sở pháp lý”.
Với phán quyết tại Bản án số 81 cũng như nhận định của TAND tối cao đã trả lại chân lý cho thương binh Lê Hồng Sơn.
Tuy nhiên, căn nhà gần 50m2 trên diện tích 225m2 đất bị Chi cục thi hành án TP Tuy Hòa “nóng vội” cưỡng chế đem bán đấu giá trước đây sẽ được xử lý ra sao?
Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Nguyễn Minh, Phó chánh văn phòng TAND tỉnh Phú Yên cho biết: Vụ tranh chấp đất trong gia đình ông Sơn kéo dài nhiều năm qua, các cấp tòa án cũng đã xem xét lại vụ án và tại Bản án số 81 ngày 30-12-2011 xét xử phúc thẩm lần 2 của TAND tỉnh Phú Yên đã công nhận quyền sử dụng diện tích đất 450m2 thuộc về ông Lê Hồng Sơn...
Liên quan đến việc thẩm phán 2 cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm lần trước xét xử chưa khách quan, ông Minh cho rằng, TAND tỉnh Phú Yên đang thành lập Hội đồng tư vấn giúp Chánh án xem xét hành vi của những người đã tiến hành tố tụng. Cấp tòa nào sai, sai đến đâu, nếu phải bồi thường theo quy định của Luật Bồi thường Nhà nước, bồi thường những gì, ai phải chịu trách nhiệm bồi thường cho gia đình ông Lê Hồng Sơn chúng tôi sẽ xem xét. Nhưng do hiện nay TAND tối cao đang mượn hồ sơ để xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm chưa chuyển về địa phương, khi nào nhận lại hồ sơ, TAND tỉnh Phú Yên sẽ sớm giải quyết theo quy định của pháp luật...
Được biết, năm 2012, Bộ Quốc phòng có xây cho gia đình thương binh Lê Hồng Sơn căn nhà tình nghĩa khi thấy gia cảnh của gia đình ông không chốn dung thân do bị kê biên trong vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất nêu trên.
Chúng tôi sẽ tiếp tục trở lại vụ việc này vào dịp phù hợp…
Bài và ảnh: Công Thi