Những khúc thức, giai điệu mượt mà trầm bổng nhả ra từ những đôi môi cắn chỉ, cặp mắt đen lúng liếng và khuôn mặt cánh sen cùng những áo váy mớ năm, mớ bảy rộn ràng. Nét đẹp tinh thần của một vùng đất, vùng người hiện ra sao mà cao sang và bình yên đến thế.

Nhưng lần này thì anh Nguyễn Ngọc Trà, Phó chủ tịch Hội CCB tỉnh Bắc Ninh lại kéo tôi ra đường. Anh nói: Muốn có một canh quan họ trọn vẹn, trong một miền quê yên ấm thì phải có một địa bàn an toàn, trong sạch, địa bàn không tội phạm và ma túy. Cầm lòng vậy, tôi tất tả bước theo và được biết nhiều năm qua các anh đã gắn cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” với mô hình “Hội CCB làm nòng cốt xung kích trong công tác phòng chống ma túy, giữ gìn an ninh trật tự”. Hội thường xuyên kiện toàn 163 ban chỉ đạo với 438 cán bộ từ cơ sở trở lên và duy trì 25 tổ nắm tình hình, xung kích; mỗi năm tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho trên 1.000 cán bộ chuyên trách. Với chủ đề “Nói không với ma túy”, các cấp Hội tổ chức học tập cho 82% số cán bộ, hội viên, vận động 100% số gia đình cam kết xây dựng nếp sống văn hóa, không có người nghiện ma túy, phạm tội; phối hợp tổ chức 21 buổi tuyên truyền cho 12.000 thanh niên, học sinh. Các cấp Hội còn có gần 4.500 cán bộ, hội viên tham gia các tổ an ninh, tổ hòa giải khu phố và thôn, xóm. Hội viên cung cấp 222 tin về ma túy, an ninh trật tự cho cơ quan chức năng, cùng với đoàn thể hoà giải 209 vụ việc mâu thuẫn, mất đoàn kết trong nhân dân. Đặc biệt, hội viên CCB gương mẫu đi đầu giải quyết các điểm nóng về giãn dân, nhận tiền đền bù thu hồi đất đai để xây dựng các khu công nghiệp Nhân Thắng (Gia Bình), Thứa (Lương Tài), Phố Mới (Quế Võ)... Các cơ sở Hội phối hợp với công an và các lực lượng bắt 4 vụ, 87 đối tượng tiền án, tiền sự và triệt phá một số tụ điểm cờ bạc; phát hiện xoá bỏ 22 điểm bán ma túy, 12 điểm tiêm chích, quản lý, giúp đỡ 65 người nghiện là con hội viên.

Huyện Tiên Du có các làng quan họ nổi tiếng như Lũng Sơn, Duệ Đông, Vân Khám, Hoài Thi… nhưng cũng là điểm nóng thứ hai của tỉnh về ma túy với 67 người nghiện, gần 100 người nghi nghiện, trong đó có tới một nửa bị nhiễm HIV/AIDS. Hội CCB phối hợp với công an, các ban ngành, đoàn thể xây dựng hòm thư tố giác tội phạm, tổ liên gia phòng chống tội phạm ở cả 14 xã, thị trấn với 68 thôn, làng, tổ dân phố; qua hoạt động đã phát hiện và bắt giữ 10 vụ ma túy, thu 31 tép hê-rô-in, đưa 13 đối tượng vào trung tâm cai nghiện, ổn định địa bàn, góp phần cho câu quan họ ngày càng tha thiết, mặn mà.

Làng quan họ Vệ An (nay là phường Vệ An, TP Bắc Ninh) có 27 CCB trong các tổ bảo vệ, có cả hai vợ chồng hội viên Nhâm và Liên rất tích cực phòng chống ma túy. Mới đây, sau 20 ngày đêm điều tra, mật phục, nắm quy luật hoạt động, ngày 20-4-2010 các tổ bảo vệ đã cùng công an phá điểm ma túy tại nhà riêng Nguyễn Văn H. sinh 1985, thu giữ 5 gói hê-rô-in và tiền mặt. Năm năm qua trong các gia đình hội viên CCB không có người vi phạm pháp luật, nghiện ma túy, 98% đạt tiêu chuẩn gia đình văn hoá. Chi hội thôn Ngọc Trì (Bình Định, Lương Tài) nhận cai nghiện 6 con nghiện của xã, kết quả 4 người đã thành công, chịu khó làm ăn phát triển kinh tế gia đình.

Xuôi về mạn sông Đuống, chúng tôi được biết, có CCB Nguyễn Khắc Hà nhiều năm làm trưởng công an xã Mão Điền (Thuận Thành). Anh tổ chức cai nghiện cho 10 thanh niên thì 6 người không tái nghiện; trực tiếp chỉ huy, đấu tranh với các đối tượng nghiệm hút, trộm cắp, bắt chúng nhận tội mà tâm phục khẩu phục. Ba năm liền Nguyễn Khắc Hà được bầu là chiến sĩ thi đua cấp tỉnh, là gương điển hình trong cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” của toàn Tỉnh hội…

Càng đi, càng thấy những kết qủa giữ gìn an ninh trật tự, phòng chống ma tuý, tội phạm ở những làng quan họ, tôi càng thầm cảm phục về những việc làm của các anh. Trong tôi như ngân lên những giọng hát í ơi, í a khoan nhặt và dịu dàng của điệu dân ca mang cái tình của muôn đời. Trong những dáng của liền anh, liền chị, tôi thấy có cả dáng CCB, CQN khi cầm ô, cầm nón, khi ngồi đối ẩm, đối tửu, khi miệt mài lặn lội canh khuya để giữ yên miến quan họ.

Bài và ảnh: Tô Kiều Thẩm