Đại tướng Võ Nguyên Giáp báo cáo với Bác Hồ về kế hoạch tác chiến trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Hồ Chí Minh là nhà văn hóa kiệt xuất của nhân loại, là Anh hùng giải phóng dân tộc, là Lãnh tụ thiên tài của Đảng ta, là Cha già tôn kính của nhân dân ta và Người còn là một nhà thơ uyên bác!
Thơ Bác dù thể hiện tính bình dân hay tính bác học cũng đều nhằm mục đích phục vụ cách mạng mà Bác là người cầm lái. Còn tôi cảm nhận thơ Bác:
Nguyên tiêu trăng nhớ bạn đường thi
Se lạnh khuôn vàng khép nhẹ mi
“Xuân thủy, xuân thiên,
xuân nguyệt mãn”
Hứng dòng thơ Bác - ánh tràn ly.
Trăng Nguyên tiêu - Võ Giáp.
Bài “Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ” in trong cuốn “Thơ Bác Hồ” do NXB QĐND xuất bản năm 1971 - ấn phẩm với khuôn khổ “bỏ túi”, nhằm mục đích trên đường ra trận người chiến sĩ có thơ Bác ấm áp khuyên bảo bên mình. Đây là bài thơ bảy chữ thể tự do và cũng là bài thơ dài hiếm gặp của Bác. Bài thơ đề ngày 12-5-1954, nghĩa là sau toàn thắng chiến dịch Điện Biên Phủ chỉ có 5 ngày (7-5-1954).
Theo lời kể của thương binh hạng đặc biệt Nguyễn Văn Đúng (ở Xuân Hội, Nghi Xuân. Hà Tĩnh), trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông là Tiểu đội trưởng bộ binh thuộc Tiểu đoàn 130, Trung đoàn 209, Đại đoàn 312. Trước khi vào chiến dịch, toàn thể cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị được nghe thư Bác Hồ, nghe Nhật lệnh của Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp nói rõ tầm quan trọng của chiến dịch. Sau đó mọi người hạ quyết tâm toàn thắng vào đầu tháng 5, để lấy thành tích dâng mừng Ngày sinh của Bác 19-5-1954. Bác thật sự là linh hồn của chiến dịch.
Bài thơ chia làm bốn đoạn, có dấu (*) tách đoạn rõ ràng. Đoạn I - mưu đồ địch: 18 câu. Đoạn II - so sánh ta và địch gồm hai khổ: 17 câu. Đoạn III - diễn biến chiến dịch: 12 câu. Đoạn IV - kết quả: 6 câu. Cả bài như một bản tổng kết chiến dịch bằng thơ.
Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ
20 tháng 11 năm cũ
Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ
Hăm mốt tiểu đoàn tinh nhuệ nhất
Xe tăng, súng lớn đầy chồng chất
Chúng khoe rằng kế hoạch Na-va
Thật là mạnh dạn và tài hoa
Phen này Việt Minh phải biết tay
Quan thầy Mỹ thì vui lòng thay
Các báo phản động khắp thế giới
Inh ỏi tâng bốc Na-va tới.
*
Bên ta thì
Bộ đội, dân công quyết một lòng
Xẻ non, đắp suối, vượt qua sông
Khắc phục khó khăn và hiểm trở
Đánh cho giặc tan mới hả dạ.
Lặng lẽ chuẩn bị suốt tháng ngày
Không quản gian khổ và đắng cay
Quyết tâm làm cho tròn nhiệm vụ
Đã hứa với Bác, Đảng, Chính phủ.
*
13 tháng 3 ta tấn công
Giặc còn ở trong giấc mơ mòng
Mình có thầy Mỹ lo cung cấp
Máy bay cao cao, xe tăng thấp
Lại có Na-va cùng Cô-nhi
Những tay tướng giỏi nắm chỉ huy
Chúng mình chuyến này nhất định thắng
Việt Minh ắt tháo chạy quýnh cẳng.
*
Hơn năm mươi ngày ta đánh dồn
Ta chiếm một đồn, lại một đồn
Quân giặc chống cự tuy rất hăng
Quân ta anh dũng ít ai bằng
Na-va, Cô-nhi đều méo mặt
Quân giặc tan hoang ta vây chặt
Giặc kéo từng loạt ra hàng ta
Quân ta vui hát khải hoàn ca
Mười ba quan năm đầu hàng nốt
Tên tướng chỉ huy cũng bị nhốt
Một vạn sáu ngàn tên giặc Tây
Đều là tù binh hoặc bỏ thây.
*
Thế là quân ta đã toàn thắng
Toàn thắng là vì rất cố gắng
Chiến sỹ viết thư lên Bác Hồ
Xin Bác vui lòng mà nhận cho
Món quà chúc thọ sinh nhật Bác
Chúng cháu cố gắng đã sắm được.
Ngày 12-5-1954.
Qua bài thơ, ta thấy tính lạc quan, sáng tạo, dí dỏm của Bác Hồ. Bài thơ không gò ép về thể loại, dùng từ giản dị mà sâu sắc thận trọng, trong sáng mà quyết đoán. Lời thơ không những là suy tư của Bác, mà còn có cả lời của bên ta, bên địch, lời của các cháu bộ đội tham gia chiến dịch.
Sự mộc mạc, bình dân nhưng chứa chất niềm lạc quan, hào sảng của bài thơ làm cho chúng ta đọc dễ, khó quên.
Võ Giáp