Wikileaks vẫn là cơn đau đầu của Mỹ (16/12/2010)

Những điều được tiết lộ trong các văn thư nội bộ đó, có vụ từ năm 2007, Mỹ đã tìm cách bí mật tháo bỏ chất u-ra-ni tinh chế từ một lò phản ứng nghiên cứu của Pa-ki-xtan mà các giới chức Mỹ lo sợ có thể được chuyển đi nơi khác để được sử dụng trong một “thiết bị hạt nhân bất hợp pháp”, cho tới nay, nỗ lực ấy đã thất bại.

Trong khi đó, theo các văn thư ngoại giao khác thì một số nhà lãnh đạo Ả-rập kêu gọi nên thực hiện một cuộc không kích vào I-ran, và các quan chức Mỹ được lệnh bí mật theo dõi ban lãnh đạo tại Liên hợp quốc. Hay chuyện nhân viên ngoại giao Mỹ nhận được các chỉ thị của chính phủ để tiến hành hoạt động giống như tình báo. Như chỉ thị các quan chức Mỹ làm việc tại LHQ cũng như tới 33 sứ quán và lãnh sự Mỹ ở Trung Đông, Đông Âu, Mỹ La-tinh và châu Phi cung cấp những chi tiết kỹ thuật và tài liệu mà các quan chức LHQ trao đổi trên hệ thống truyền tin của tổ chức này.

Hoặc sứ quán Mỹ tại Bun-ga-ri nhận được điện mật yêu cầu điều tra về mối quan hệ giữa các nhà lãnh đạo nước này và giới chức, doanh nhân Nga, việc Mỹ thuyết phục Xlô-va-ki-a nhận tù nhân từ vịnh Guan-ta-na-mô và những tài liệu sắp được công bố cho thấy Mỹ hỗ trợ cho PKK, một nhóm đòi ly khai của người Cuốc ở Thổ Nhĩ Kỳ mà Bộ Ngoại giao Mỹ liệt kê vào danh sách các nhóm khủng bố...

Đó cũng chỉ là số ít trong tổng số khoảng 250.000 trang tài liệu ngoại giao nội bộ của Mỹ đã được Wikileaks cung cấp cho một số tờ báo lớn ở Mỹ. Oa-sinh-tơn đã chỉ trích vụ việc và cho rằng Wikileaks đã phá hoại sự bình ổn của thế giới, khiến công việc và cuộc sống của các nhà ngoại giao Mỹ bị đe dọa.

Wikileaks hiện có gần 3 triệu tài liệu đủ loại, do các đại sứ quán Mỹ gửi đến nhiều nước trên thế giới, từ các báo cáo phân tích, biên bản cuộc họp với các lãnh đạo nước ngoài. Nhà Trắng tuyên bố “bác bỏ mọi khả năng đàm phán” với Wikileaks về việc trang web này dự định đưa lên mạng hàng triệu tài liệu mật của Mỹ, và khẳng định đây là “hành động nguy hiểm, vi phạm luật Mỹ”. Người phát ngôn Nhà Trắng nói hành động này “không những phương hại đến các nỗ lực bênh vực nhân quyền, mà còn đặt vào tình trạng nguy hiểm mạng sống cũng như cho công việc của những người được nêu tên trong các tài liệu”.Tuy nhiên, các chỉ trích và bình luận này vô hình trung đã thừa nhận rằng những gì mà Wikileaks công bố không phải là bịa đặt.

Việc WikiLeaks công bố tài liệu mật đã làm đau đầu nhiều chính phủ, và Oa-sinh tơn đã phải liên hệ với nhiều quốc gia đối tác để làm giảm nhẹ cú sốc. Trấn an các đồng minh, Ngoại trưởng Mỹ Hi-la-ri Clin-tơn cho rằng mối quan hệ giữa Mỹ với các nước vẫn bền chặt, xin lỗi những rắc rối mà Oa-sinh-tơn có thể gây ra cho các nước, đồng thời cam kết tiến hành điều tra để quy trách nhiệm cho kẻ đã đánh cắp thông tin. Ngoại trưởng Hi-la-ri Clin-tơn đã tiếp xúc với các nhà lãnh đạo Đức, Ả-rập Xê-út, Liên hiệp các Tiểu vương quốc Ả rập, Anh, Pháp, Áp-ga-ni-xtan và Trung Quốc để cảnh báo về các nội dung có thể bị tiết lộ.

Sau những đợt công bố hàng chục nghìn trang tài liệu về I-rắc, Áp-ga-ni-xtan và lần này là hồ sơ ngoại giao, Wikileaks vẫn là cơn đau đầu của Chính quyền Ô-ba-ma trong thời gian tới, nhất là sau khi Đảng Dân chủ vừa thất bại trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Theo giới phân tích, vụ tiết lộ thông tin cũng dội gáo nước lạnh vào các cuộc thương thuyết ngoại giao của Mỹ với các cường quốc khác, nhất là trong đàm phán đa phương về các vấn đề nhạy cảm như Triều Tiên, I-ran, Áp-ga-ni-xtan, đồng thời làm giảm khả năng Mỹ nhận được những lời khuyên chân thành của đối tác. Một thực tế khó chối bỏ là Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma sẽ không thể quay trở lại với ngoại giao của thời xa xưa, với một số người thân tín làm nhiệm vụ ngoại giao con thoi và báo cáo trực tiếp với Tổng thống. Không còn cách nào khác, Mỹ sẽ phải điều tra cặn kẽ vụ việc cũng như điều chỉnh hệ thống bảo mật.

Có thể nói, vụ tiết lộ thông tin này chắc chắn sẽ làm phức tạp thêm khả năng xây dựng niềm tin Mỹ, vì người ta sẽ khó có thể tin rằng nội dung cuộc trao đổi được giữ kín. Các chuyên gia cũng cho rằng vụ tiết lộ thông tin này có thể làm thay đổi cách thức hoạt động ngoại giao. Lãnh đạo các nước sẽ có lập trường nghiêm ngặt hơn và tránh các thỏa thuận bí mật hay sẽ thận trọng hơn khi tham gia đối thoại với các nhà ngoại giao Oa-sinh-tơn.

Thanh Lâm