Bước tiến vượt bậc về nhân quyền ở Việt Nam (07/05/2009)

Ngày 8-5-2009, Việt Nam sẽ công bố Báo cáo Quốc gia về thực hiện quyền con người tại Đại hội đồng LHQ theo cơ chế kiểm điểm định kỳ phổ cập (UPR) - do LHQ xây dựng nhằm bảo vệ và phát huy quyền con người tại tất cả 192 thành viên.

Báo cáo gồm 22 trang, giới thiệu những thông tin cơ bản về Việt Nam, việc bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền ở cấp quốc gia, trong đó có quyền dân sự và chính trị, quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, quyền của các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em, phụ nữ, dân tộc thiểu số, người khuyết tật.

Nội dung nêu bật 5 bài học về thực hiện quyền con người ở Việt Nam. Trong đó, bài học quan trọng là đặt nhân tố con người vào trung tâm của sự phát triển đất nước. Việc thực hiện các quyền con người không thể tách rời độc lập và chủ quyền quốc gia. “Nhà nước Việt Nam coi con người là mục tiêu và động lực của chính sách phát triển kinh tế - xã hội và luôn nhất quán trong việc đảm bảo và thúc đẩy các quyền con người. Hiến pháp năm 1992, văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất, đảm bảo mọi công dân có quyền bình đẳng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, bình đẳng trước pháp luật, quyền tham gia quản lý công việc của nhà nước và xã hội; quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quyền tự do đi lại và cư trú trên đất nước Việt Nam; quyền khiếu nại và tố cáo; quyền lao động, học tập, chăm sóc sức khoẻ... Không phân biệt giới tính, sắc tộc, tôn giáo”.

Đề cập đến các quyền về kinh tế - xã hội, văn hóa, báo cáo nêu lên hơn 20 năm đổi mới, công cuộc phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất quan trọng. Các thành phần kinh tế được khuyến khích phát triển, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế, đặc biệt trong vấn đề tạo việc làm và cải thiện đời sống của người dân. Vốn đầu tư cho toàn xã hội tăng cao, nó không chỉ tạo động lực cho phát triển kinh tế mà còn giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước, tạo điều kiện cho Nhà nước tập trung đầu tư nhiều hơn cho các mục tiêu ưu tiên như giáo dục, y tế, xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng, phát triển nguồn nhân lực, xóa đói, giảm nghèo, hỗ trợ các vùng khó khăn.

Việt Nam đã xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Từ năm 1986 đến nay, Việt Nam đã ban hành và sửa đổi khoảng 13.000 văn bản luật và dưới luật, trong đó các quyền về dân sự, chính trị được quy định cụ thể và toàn diện hơn. Nội dung các quyền này đã được thể hiện xuyên suốt qua các chương, mục của Hiến pháp và được cụ thể hóa tại nhiều văn bản pháp luật quan trọng... Nguyên tắc bình đẳng, không phân biệt đối xử là nền tảng xuyên suốt các văn bản pháp luật.

Về quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, báo cáo cho hay, tính đến năm 2008, cả nước có hơn 700 cơ quan báo chí in, gần 15.000 nhà báo được cấp thẻ, 68 đài phát thanh truyền hình của T.Ư, cấp tỉnh và đài truyền hình kỹ thuật số mặt đất, 80 báo điện tử và hàng nghìn trang tin điện tử trên mạng In-tơ-nét, 55 nhà xuất bản. Báo chí đã trở thành diễn đàn ngôn luận của các tổ chức xã hội, nhân dân, là công cụ quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích của xã hội, các quyền tự do của nhân dân và trong công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi chính sách và pháp luật của nhà nước, đặc biệt về quyền con người. Mặt khác, người dân Việt Nam còn được tiếp cận với hàng chục hãng thông tấn, báo chí và kênh truyền hình nước ngoài và nhiều báo, tạp chí quốc tế lớn khác.

Mặc dù có đa dạng về văn hóa, và tôn giáo, nhưng ở Việt Nam chưa từng xảy ra xung đột sắc tộc và chiến tranh tôn giáo. Người dân Việt Nam luôn khát khao và hiểu được giá trị của quyền con người. Việt Nam có khoảng 20 triệu người theo các tôn giáo khác nhau và 80% số người dân có đời sống tín ngưỡng. Nhà nước Việt Nam nhìn nhận tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu chính đáng của con người và không ngừng phấn đấu đảm bảo đời sống tín ngưỡng, tôn giáo cho người dân. Tính đến năm 2008, ở Việt Nam có 12 tôn giáo, trong đó một số tôn giáo có đông tín đồ như Phật giáo, Công giáo, Tin lành... Các sinh hoạt tôn giáo, đặc biệt các ngày lễ lớn hằng năm của nhiều tôn giáo được tổ chức trọng thể với hàng trăm người tín đồ tham gia. Việc duy trì một môi trường hòa bình, ổn định là một thành tựu to lớn, nền tảng vững chắc cho việc bảo vệ và thực hiện các quyền con người ở Việt Nam.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn gặp phải những khó khăn nhất định. Hệ thống pháp luật của Việt Nam nói chung, trong lĩnh vực quyền con người nói riêng còn chưa đồng bộ, có chỗ còn chồng chéo, mâu thuẫn dẫn tới khó khăn, thậm chí là hiểu sai trong quá trình vận dụng và thực thi pháp luật cơ sở.

Đặc thù về địa lý, phong tục, tập quán và điều kiện sinh hoạt khác nhau dẫn tới một bộ phận người dân còn hạn chế trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội, sự hiểu biết về pháp luật, chính sách cũng như năng lực tuân thủ pháp luật. Hơn nữa, Việt Nam vẫn còn là nước nghèo, xuất phát điểm thấp. Mặt trái của sự phát triển kinh tế thị trường, những biến động của môi trường quốc tế cũng là thách thức không nhỏ đối với Việt Nam.

Việc công bố báo cáo nhân quyền lần này, là dịp để Việt Nam quảng bá hình ảnh với thế giới, thông tin cho bạn bè quốc tế thấy rõ về những bước tiến vượt bậc trong đảm bảo quyền con người ở Việt Nam.

Minh phương