Trong dịp Kỷ niệm 75 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ năm nay (27.7.1947 - 27.7.2022), một trong những ý kiến của nhân dân đề xuất đã và đang được các cấp, các ngành của Chính phủ lắng nghe nghiên cứu, điều chỉnh. Đó là không nên khắc lại bia mộ “Liệt sĩ vô danh” là “Liệt sĩ chưa xác định được thông tin”.
Và lại có thêm một đề xuất - nói chính xác hơn là một nguyện vọng, cũng rất được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, mong muốn trong Nghĩa trang liệt sĩ ở những địa phương còn liệt sĩ chưa tìm được hài cốt thì nên xây thêm một ngôi mộ tượng trưng cho những liệt sĩ còn chưa tìm được hài cốt (mộ gió).
Ngôi mộ bình thường như những ngôi mộ khác, đặt ở một vị trí phù hợp của nghĩa trang chứ không nhất thiết phải thống nhất trong toàn quốc. Bia ngôi mộ khắc tên, ngày sinh, ngày hy sinh của các liệt sĩ thuộc địa phương mình chưa tìm được hài cốt.
Vì một thực tế là, những gia đình có liệt sĩ chưa tìm được hài cốt đã chịu thiệt thòi không có mộ người thân trong Nghĩa trang liệt sĩ, lại còn rất chạnh lòng trong những ngày lễ trọng, nhất là vào dịp kỷ niệm Ngày Thương binh, liệt sĩ 27-7. Ai nấy cũng đều ước mong có nơi - dù là tượng trưng trong Nghĩa trang liệt sĩ, để đến thắp nén tâm nhang nhớ về người thân của mình.
Ngôi mộ tuy là tượng trưng, nhưng sẽ là nơi “linh thiêng” để tưởng niệm người hy sinh khi không tìm được thi thể để an táng; không những là nơi các tổ chức đoàn thể đến viếng, mà còn là chốn “đi - về”, là niềm an ủi, của người thân các liệt sĩ.
Đây cũng là truyền thống văn hóa, đạo lý dân tộc - ngày từ thế kỷ XIX, triều Nguyễn đã lập mộ gió tưởng nhớ, ghi công những ngươi theo lệnh Vua ra bảo vệ Hoàng Sa hy sinh không còn hài cốt. Còn trong Nghĩa trang liệt sĩ đặc công rừng Sác (T.P Hồ Chí Minh) ngày nay cũng đã đặt rất nhiều mộ gió ghi đầy đủ danh tính các liệt sĩ.
Huy Thiêm