Để tạo hành lang pháp lý về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm rà soát lại tất cả các quy định hiện hành về quản lý vàng để trình Chính phủ ban hành thành một Nghị định quản lý đối với vàng theo hướng Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với loại hàng hóa đặc biệt này.

Hiện trạng đầu tư vàng qua sàn tại Việt Nam

Hiện nay, trên cả nước có khoảng 20 sàn vàng được tổ chức theo 4 dạng: Do ngân hàng thương mại thành lập và nhà đầu tư mở tài khoản tại ngân hàng như Trung tâm giao dịch Vàng Á Châu, Phương Nam, Sacombank, Việt Á...; Do các tổ chức, cá nhân hình thành và nhà đầu tư tham gia đóng tiền vào một tài khoản đứng tên công ty thành lập sàn, như Trung tâm giao dịch vàng Phố Wall, Châu Á, 24K...; Do các tổ chức cùng với ngân hàng tham gia góp vốn thành lập qua hình thức công ty và nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch tại ngân hàng, như Trung tâm giao dịch Vàng Việt Nam...; Do các công ty tổ chức, nhà đầu tư kinh doanh trực tiếp vàng bằng USD ra nước ngoài, như Kim Thiệu, Kim Minh Ðạt... Tại mỗi sàn, doanh số giao dịch mỗi ngày lên tới hàng ngàn tỷ đồng.

Mô hình giao dịch vàng tại một số sàn vàng ở Việt Nam hiện này là khách hàng muốn tham gia kinh doanh chỉ cần ký quỹ một lượng tiền rất nhỏ (7%) giá trị giao dịch số còn lại được ngân hàng (phục vụ sàn vàng) cho vay và như vậy người kinh doanh có thể thực hiện lệnh mua (bán) gần gấp hơn 14 lần lượng vốn mình có. Đó là về mô hình, còn những nền tảng cho hoạt động của sàn vàng thì từ trước tới giờ rõ ràng là đáng quan ngại và dường như chỉ dựa vào niềm tin để kinh doanh là chính.

Như vậy, người đầu tư và chủ sàn giao dịch chỉ kinh doanh dựa vào nền tảng khá mong manh và thiếu cơ sở pháp lý, cơ sở kinh tế, kỹ thuật và hiểu biết.

Và cũng chính do thiếu khung pháp lý chặt chẽ, nhà cung cấp “sàn vàng” luôn trong tình trạng “vừa làm vừa lo”, còn nhà đầu tư thường bị thua thiệt khi có tranh chấp. Trong điều kiện như vậy, loại hình kinh doanh sàn vàng hiện nay là khá rủi ro cho giới đầu tư và cả hệ thống tài chính vì kinh doanh vàng tài khoản là một ngành đặc thù có liên quan đến cung cầu tiền tệ quốc gia.

*Không kinh doanh vàng trên tài khoản ở trong nước dưới mọi hình thức *

Trở lại với ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, có thể thấy đây là một quyết sách đúng đắn trong giai đoạn hiện nay, khi mà tiềm ẩn rủi ro của sàn vàng đã bắt đầu hiển hiện, đòi hỏi cần tăng cường sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh này. Bởi các hoạt động kinh doanh liên quan đến vàng đều có ảnh hưởng đến việc điều hành chính sách tiền tệ và bảo đảm ổn định kinh tế-xã hội.

Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu không được tổ chức và thực hiện việc kinh doanh vàng trên tài khoản ở trong nước dưới mọi hình thức. Chậm nhất là 90 ngày kể từ ngày 30/12/2009, mọi hoạt động liên quan đến kinh doanh sàn giao dịch vàng và kinh doanh vàng trên tài khoản ở trong nước phải chấm dứt hoạt động. Nghĩa là đối với những sàn vàng đang hoạt động thì công việc kinh doanh bắt buộc phải ngừng trước ngày 30/3/2010.

Đối với hoạt động kinh doanh vàng là đồ trang sức vẫn được phép tiến hành bình thường để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Nhưng để hoạt động này đi vào nề nếp và đúng quy định thì Ngân hàng nhà nước và UBND cấp tỉnh phải có sự tổ chức và hướng dẫn cụ thể.

Thủ tướng cũng yêu cầu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam bãi bỏ ngay quy định về việc kinh doanh vàng trên tài khoản ở nước ngoài theo Quyết định số 3/2006/QĐ-NHNN ngày 18/1/2006.

Trước đó, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ hai phương án xử lý sàn vàng: Chấm dứt hoạt động kinh doanh của các sàn vàng; hoặc tiếp tục cho phép kinh doanh vàng trên tài khoản trong nước một cách chặt chẽ trong đó mức dự kiến kỹ quỹ có thể lên đến 100%.

Ngày 22/12 vừa qua, Thường trực Chính phủ cũng đã có cuộc họp bàn về việc quản lý nhà nước đối với mọi loại hình sản xuất, kinh doanh vàng và quản lý hoạt động sàn giao dịch vàng.

Như vậy, với văn bản thông báo kết luận ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đối với việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng, được ban hành ngày 30/12, sẽ là cơ sở pháp lý thống nhất xử lý vấn đề vốn thời gian qua đã khiến không chỉ giới chuyên môn, ngành tài chính ngân hàng mà người dân đặc biệt quan tâm, bàn thảo.

(Nguồn: Văn bản số 369/TB-VPCP)

Cao Thuý