Bắc Cực lại nóng lên (25/03/2010)

Vấn đề chủ quyền Bắc Cực lại nóng lên khi Ca-na-đa và Na Uy đồng loạt phản đối tuyên bố của Tổng thống Nga Đmi-tơ-ri Mét-vê-đép trong tuyên bố đưa ra tại phiên họp Hội đồng An ninh Nga vừa qua đã nhấn mạnh, hiện các nước ở khu vực Bắc Cực đang tích cực thực thi nhiều biện pháp nhằm mở rộng sự hiện diện của mình tại khu vực này trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, kinh tế và thậm chí cả quân sự. Thế nhưng, những nước này lại đang mưu toan hạn chế Nga tiếp cận việc thăm dò và khai thác tài nguyên ở Bắc Cực. Tổng thống Mét-vê-đép cho rằng điều này là hoàn toàn không thể chấp nhận được về mặt pháp lý và không công bằng xét theo góc độ vị trí địa lý và lịch sử của nước Nga...

Ca-na-đa và Na Uy, Đan Mạch đã khẳng định sẽ không dễ dàng từ bỏ cơ hội vàng tại vùng Bắc Cực. Phản ứng này được đưa ra trước thềm hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao 5 quốc gia giáp liền Bắc Cực ( Nga, Mỹ, Ca-na-đa, Na Uy, Đan Mạch ) dự kiến diễn ra sau hơn một tuần nữa tại tỉnh Kê- bếch, Ca-na-đa.

Theo luật quốc tế, 5 nước này có thềm lục địa liền với Bắc Cực được quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên cách bờ biển của mình 370km, gọi là đặc khu kinh tế. Vùng này cỏ thể được mở rộng tới nơi mà quốc gia đó chứng minh được cấu trúc thềm lục địa, địa chất trong lãnh thổ của nước đó với tên gọi thềm lục địa kéo dài. Cả 5 quốc gia này đã nhất trí dựa vào Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển để giải quyết các tranh chấp liên quan. Tuy nhiên, Bắc Cực được mệnh danh là “Trung Đông” thứ hai, hấp dẫn đến mức các văn bản pháp luật chưa chắc có thể ngăn chặn được các quốc gia ôm tham vọng trở thành bá chủ tại khu vực băng giá này của thế giới.

Trong bối cảnh năng lượng trở thành một bộ phận cấu thành của an ninh toàn cầu, thì điều đó là dễ hiểu, vì sao các quốc gia gắn liền với vùng giá lạnh này lại lao vào cuộc đua giành chủ quyền để sở hữu các mỏ vàng đen quý giá cũng như các tài nguyên khác. Bởi, thực tế cho thấy, năng lượng dự trữ tiềm ẩn của Bắc Cực là rất lớn, với trữ lượng dầu thô khoảng từ 100 đến 200 tỷ thùng. Lượng khí thiên nhiên ở đây cũng rất dồi dào, khoảng từ 50.000 tỷ đến 80.000 tỷ mét khối.

Cùng với sự ấm lên của khí hậu toàn cầu, băng ở Bắc Băng Dương cũng bắt đầu tan, nguồn tài nguyên tiềm tàng của Bắc Cực cũng như các kênh thương mại lớn đang chuyển thành những lợi ích thiết thực.. Nếu tốc độ như hiện nay, thì 10 năm tới khu vực này sẽ mở ra những con đường hàng hải cực kỳ chiến lược, thậm chí có thể trở thành một hành lang kinh tế mới của thế giới. Và điều đó xảy ra, thì tuyến đường vận chuyển trên biển của các nước tại khu vực châu Âu, Bắc Mỹ và Đông Bắc Á sẽ được rút ngắn đáng kể, theo đó làm thay đổi cả cục diện thương mại thế giới; đồng thời tác động không nhỏ đến tổng thể nền kinh tế toàn cầu cũng như bức tranh địa - chính trị của thế giới. Đây là lý do khiến Bắc Cực, một vùng băng giá của thế giới đã trở thành khu vực tranh chấp về quyền lực cũng như quyền lợi kinh tế trong thời gian gần đây.

Nga là một trong những quốc gia đi đầu với việc tăng cường các cơ quan quân sự để bảo vệ chủ quyền Bắc Cực. Trong khi đó, Ca-na-đa coi Bắc Cực là một khu vực an ninh, thịnh vượng và giàu tài nguyên nằm trong chủ quyền của mình. Chính phủ Ca-na-đa khẳng định sẽ chịu trách nhiệm về tương lai khu vực này một cách nghiêm túc.

Ca-na-đa đã cam kết xây dựng một trạm nghiên cứu "tầm cỡ thế giới" tại Bắc Cực và tiếp tục công tác lập bản đồ vùng lãnh hải, tài nguyên ở miền Bắc Ca-na-đa, đồng thời đang hành động để giảm ô nhiễm, tăng cường an ninh hàng hải tại đây. Ngoài ra, Chính phủ Ca-na-đa cũng thông báo sẽ thành lập một hạm đội tuần tra tại Bắc Cực, xây dựng một cảng nước sâu, mở rộng và tăng cường vũ trang cho lực lượng biệt kích Ca-na-đa tại đây.

Tại thủ đô Ô-xlô, Chính phủ Na Uy cũng bác bỏ tuyên bố trên của Nga và cho rằng cáo buộc này là vô căn cứ. Từ năm 1970, Na Uy và Nga đã tranh cãi đòi chủ quyền đối với 176.000km2 tại vùng biển Ba-ren, được coi là có nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt khổng lồ.

Sự lo ngại lớn nhất hiện nay đang nổi lên là các tổ chức quân sự cũng như đồng minh của các quốc gia vùng Bắc Cực dường như bị cuốn hút vào cuộc tranh chấp vùng băng giá này. Cuộc chạy đua giành quyền kiểm soát vùng biển Bắc Cực, nơi được đánh giá đang "lưu giữ" 25% trữ lượng dầu khí chưa khai thác trên thế giới, cùng những tranh chấp chủ quyền liên quan mới chỉ "nóng lên" vài năm trở lại đây, nhưng đã là tiêu điểm khiến cộng đồng quốc tế quan tâm.

THANH LÂM