ASEAN cần tăng cường đoàn kết để duy trì hòa bình và ổn định

Vừa qua, tại thủ đô Nây Pi Tô của Mi-an-ma đã diễn ra Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 24. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự hội nghị. Đây là hội nghị cấp cao đầu tiên trong năm Chủ tịch ASEAN 2014 của Mi-an-ma, trong đó lãnh đạo cấp cao ASEAN tập trung bàn về các vấn đề nội khối cũng như tình hình quốc tế và khu vực.
Với Chủ đề “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng”, hội nghị lần này rất phù hợp với tình hình hiện nay, khi quốc tế và khu vực có những diễn biến rất phức tạp, đặc biệt nghiêm trọng là tình hình đang diễn ra ở Biển Đông. Điều này đòi hỏi các nước ASEAN cần tăng cường đoàn kết để có các biện pháp duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực, cũng như phát huy vai trò trung tâm của ASEAN.
Có thể nói, vấn đề Biển Đông là trọng tâm của hội nghị lần này. Các nhà lãnh đạo ASEAN đều bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với việc Trung Quốc lần đầu tiên hạ đặt giàn khoan và đưa nhiều tàu bảo vệ vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, một nước thành viên ASEAN; cho rằng đây là hành động nguy hiểm, vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một bên ký kết; ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông cũng như hòa bình và ổn định của khu vực.
Theo đó, các nhà Lãnh đạo đã nhất trí ASEAN cần kịp thời thể hiện lập trường chung về tình hình hiện nay ở Biển Đông, yêu cầu các bên liên quan kiềm chế, không sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tuân thủ luật pháp quốc tế và UNCLOS, thực hiện đầy đủ DOC và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nhằm bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực, ngăn ngừa gia tăng căng thẳng.
Những mối quan tâm đó đã được phản ánh trong Tuyên bố Nây Pi Tô về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN-24. Đồng thời, các nước ASEAN đã nhất trí thông qua Tuyên bố riêng của các Bộ trưởng Ngoại giao về vấn đề này. Điều này thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông nói riêng, khu vực nói chung; khẳng định mạnh mẽ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và của ASEAN. Đây là lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ (kể từ năm 1995), ASEAN ra Tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Việt Nam và ASEAN đồng thuận trong vấn đề Biển Đông.
Bên cạnh vấn đề Biển Đông, các nhà Lãnh đạo ASEAN cũng dành nhiều thời gian thảo luận các biện pháp thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trong bối cảnh từ nay đến năm 2015 là giai đoạn bản lề trong việc xây dựng cộng đồng; thảo luận định hướng phát triển của Cộng đồng ASEAN sau năm 2015; tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc quan hệ đối ngoại của ASEAN, duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực; trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm khác.
Việt Nam đã thể hiện vai trò trong đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào thành công của Hội nghị. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có phát biểu quan trọng về triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, về tương lai Cộng đồng ASEAN và định hướng quan hệ đối ngoại của ASEAN. Đặc biệt, bài phát biểu của Thủ tướng đã chuyển tải thông điệp rõ ràng của Việt Nam về những diễn biến nghiêm trọng hiện nay ở Biển Đông, khẳng định lập trường nhất quán và những đề xuất hết sức xây dựng của Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề này. Đồng thời chúng ta đã thúc đẩy đoàn kết, phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trong những vấn đề thuộc lợi ích của khu vực. Việt Nam đã cùng các nước ASEAN duy trì đồng thuận và tiếng nói trách nhiệm chung trong vấn đề Biển Đông. Việc thúc đẩy đoàn kết, nhất trí của ASEAN trong vấn đề này có ý nghĩa hết sức quan trọng; vì đây cũng là động lực cho việc duy trì đoàn kết, nhất trí của ASEAN để xử lý nhiều vấn đề phức tạp khác của Hiệp hội.
Đoàn Việt Nam cũng đã có những đóng góp tích cực và quan trọng vào các văn kiện của Hội nghị để các văn kiện này phản ánh được các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực, xây dựng và định hướng tương lai của Cộng đồng ASEAN, đặc biệt về sự đoàn kết và tăng cường vai trò chủ đạo của ASEAN nhằm bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực và trên thế giới.
Văn Đức