Châu Âu lại bất an

Khát khao độc lập của người dân Catalonia, mong muốn có quyền tự quyết trong tất cả lĩnh vực - văn hóa, chính trị và nhất là kinh tế đã thể hiện rõ trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 1-10. Kết quả trưng cầu cho thấy hơn 90% cử tri Catalonia ủng hộ tách khỏi Tây Ban Nha.
Những ngày sau đó, cách xử lý có phần bạo lực của chính quyền Thủ tướng Tây Ban Nha - Mariano Rajoy khi triển khai lực lượng an ninh tới trấn áp những người biểu tình không vũ trang ở Catalonia càng làm trào dâng tâm lý phản kháng của người dân nơi đây đối với Madrid.
Cả hai bên đều nói rằng họ sẵn sàng đối thoại, nhưng lại đưa ra các điều kiện không thể chấp nhận được cho đối phương. Thủ tướng Rajoy kiên quyết không thảo luận về một cuộc trưng cầu dân ý trừ phi hiến pháp thay đổi và mời chính quyền Catalonia cùng làm việc để thay đổi nó. Chính quyền Catalonia thì cho rằng quyền tự quyết của Catalonia phải được tôn trọng trước khi hai bên tiến hành đàm phán. Catalonia cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế làm trung gian nhưng Tây Ban Nha sẽ không nhất trí điều này.
“Nếu cả hai bên không ai chịu lùi bước, xung đột có thể làm bùng phát một cuộc khủng hoảng Hiến pháp, gây ảnh hưởng sâu sắc không chỉ tới Tây Ban Nha mà còn cho cả toàn châu Âu” - tờ Washington Post cảnh báo.
Nghĩa là, nếu chính quyền Thủ tướng Rajoy kích hoạt Điều 155 Hiến pháp Tây Ban Nha trao cho Madrid quyền giải tán Quốc hội Catalonia, đồng nghĩa với việc ông Rajoy sẽ liều lĩnh đặt cược cả tương lai chính trị của mình. Chính quyền thiểu số mong manh mà ông đang dẫn dắt có thể bị phản đối và tiềm ẩn nguy cơ mất đi phiếu tín nhiệm ở Quốc hội. Những người Catalonia chưa hẳn ủng hộ tách khỏi Tây Ban Nha có thể sẽ bắt đầu thay đổi suy nghĩ.
Đối với châu Âu, cuộc đối đầu giữa Catalonia và chính quyền Tây Ban Nha đã làm lộ ra các căng thẳng phức tạp sôi sục lâu nay bên trong châu Âu, đó là những mâu thuẫn giữa lý tưởng toàn cầu và chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa dân túy đang sinh sôi nảy nở từ vấn nạn người di cư, vốn làm cho Liên minh châu Âu đau đầu mấy năm nay.
Cả châu Âu đang lo lắng và bất an.
Nguyên Phong