Báo động tình trạng khủng hoảng lương thực toàn cầu (10/02/2011)

Hiện nay có khoảng 80 quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực. Những khu vực bị đe doạ nhiều nhất là ở Bắc và Trung Phi, tiếp đó là các nước châu Á như: Afghanistan, Mông Cổ, CHDCND Triều Tiên. Tình trạng thiếu lương thực càng trở nên nghiêm trọng đối với các quốc gia phải nhập khẩu lương thực, nhưng lại thiếu ngoại tệ.

Trong khi đó, Tổ chức Lương Nông Liên hợp quốc (FAO) cảnh báo giá nông sản, lương thực và nhu yếu phẩm tăng cao chưa từng thấy kể từ năm 1990 và chưa có dấu hiệu đảo ngược. Chỉ riêng trong tháng 1/2011, giá lương thực tăng 3,4% so với tháng 12/2010. Từ tháng 5/2010 đến nay, giá lúa mỳ, ca cao tăng 6%. Riêng giá cà phê tăng 30% trong cùng thời kỳ.

FAO cho biết chỉ số giá cả của 55 mặt hàng nhu yếu phẩm được coi là “tất yếu” bao gồm thịt, ngũ cốc, đường, sữa… trong tháng 1/2011 đã lên tới gần 231 điểm, tăng so với 224 điểm của hồi tháng 6/2008 - thời điểm được coi là “nóng” nhất của cuộc khủng hoảng lương thực thế giới năm 2008.

Theo Matthew Roney, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Chính sách Trái đất cho rằng có nhiều yếu tố dẫn đến khủng hoảng lương thực như số người tăng gia canh tác giảm, mức cầu tăng mà nguồn cung không đủ đáp ứng, một số quốc gia tiên tiến như Mỹ - nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới, đã dành ra 30% sản lượng ngô để sản xuất ethanol dùng chạy xe thay vì để ăn.

Ngoài ra, tại châu Âu, giá lúa mỳ sau chế biến đã vượt mức đỉnh điểm thiết lập sau khi Nga ban hành lệnh cấm xuất khẩu ngũ cốc vào tháng 8 nhằm đối phó với tình hình hạn hán. Sự tăng giá như thế giống như những gì đã xảy ra vào năm 2007-2008, làm dấy lên mối lo ngại về sự lặp lại cuộc khủng hoảng lương thực.

Theo FAO, nguyên nhân chính khiến chỉ số giá thực phẩm tăng mạnh là do giá ngô, đường, dầu thực vật và thịt lên cao khi Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã cắt giảm ước tính về sản lượng ngô của nước này trong tháng thứ ba liên tiếp nhằm tăng lượng xuất khẩu đậu tương kỷ lục sang Trung Quốc.

Đó là chưa kể đến một số nguyên nhân được nói đến từ lâu là hiện tượng biến đổi khí hậu do thiên nhiên và do con người, tác động đến sản lượng và gây khủng hoảng lương thực toàn cầu. Nguồn nước bên dưới tầng địa chất bị cạn kiệt vì nhiều khu rừng biến mất do nạn phá rừng bừa bãi, đất canh tác không đủ màu mỡ để trồng trọt.
Ngoài ra, biến đổi khí hậu vì Trái Đất ấm dần, băng tan làm nước biển dâng tràn gây hiện tượng nhiễm mặn đất trồng lúa tại châu Á mà Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam là một thí dụ điển hình.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cuối thiên niên kỷ này nhiều vùng đất trên các châu lục sẽ chìm ngập dưới hai mét nước biển, khu vực châu thổ sông Mekong, trong đó có Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam bị bao phủ bởi hơn một mét nước mặn, sản lượng gạo sẽ giảm hẳn một nửa hoặc hơn.

Viện Chính sách Trái Đất đã đề xuất những biện pháp giải quyết tình trạng trên, mà điều kiện tiên quyết là hạ giá lương thực. Biện pháp đầu tiên và cấp bách nhất là giảm việc sử dụng ngô để chế biến ethanol bởi việc này không lợi về mặt kinh tế cũng như an toàn thực phẩm. Biện pháp thứ hai là bảo vệ nguồn nước và diện tích canh tác khi gần nửa dân số trên Trái Đất bị đe dọa bởi nạn thiếu nước và hạn hán. Biện pháp thứ ba là giảm bớt tiến trình đô thị hóa.

Theo Viện Chính sách Trái Đất, tình trạng bất ổn trên thế giới liên quan đến giá lương thực tăng chỉ là bước khởi đầu. Sẽ đến lúc các quốc gia không đối đầu với nhau bằng vũ khí nữa mà đối đầu với nhau vì thiếu nước uống, thiếu lương thực, giá nhu yếu phẩm tăng vọt kéo theo hỗn loạn và bất ổn chính trị. Đó là tương lai của nhân loại nếu không có biện pháp khắc phục đúng lúc và kịp thời.

Ngọc Hiệp (TH)