Nhâm nhi chén trà ấm, chúng tôi được nghe câu chuyện về người Vân Kiều, Pa Cô mang họ Bác Hồ, qua lời kể của ông Hồ Gô-nguyên Trưởng ban Dân tộc miền núi tỉnh Quảng Trị: Năm 1946, trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khi lên danh sách cử tri của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao Quảng Trị, cán bộ đến hỏi tên, họ của những người Vân Kiều, Pa Cô, ai ai cũng bảo mình là con cháu Bác Hồ. Đồng bào có tâm nguyện mang họ của Bác để tỏ lòng biết ơn Đảng, ơn Bác đã giành lại độc lập cho đất nước nên cán bộ ghi vào phiếu cử tri cho đồng bào mang họ Hồ của Bác. Thế rồi vào ngày 26-6-1946, dưới sự tổ chức của Mặt trận Liên Việt, các già làng Vân Kiều, Pa Cô đã tụ họp dưới chân núi, tổ chức cắt máu ăn thề, rằng người Vân Kiều, Pa Cô mãi mãi đi theo Bác, quyết định lấy họ Hồ làm họ chung cho cả hai dân tộc Vân Kiều, Pa Cô. Từ đó, ngày 26-6-1946 được xem là ngày đồng bào Vân Kiều, Pa Cô chính thức mang họ Hồ.

Đến năm 1957, biết Bác Hồ vào thăm cán bộ, chiến sĩ và nhân dân vùng tuyến lửa tỉnh Quảng Bình và huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị), thay mặt cho đồng bào vùng cao, ông Hồ Ray-cán bộ Ban Chỉ đạo công tác miền núi Quảng Trị và một số cán bộ người dân tộc thiểu số lúc đó đã ra gặp Bác để xin cho đồng bào Vân Kiều, Pa Cô được mang họ Hồ của Người.

Niềm vui mừng khôn xiết và ước vọng được mang họ Bác Hồ toại nguyện, người Vân Kiều, Pa Cô hứa trọn đời đi theo Đảng, theo cách mạng, thể hiện tấm lòng trung hiếu với Bác.

Đáp lại tình cảm của đồng bào dân tộc thiểu số, Bác luôn quan tâm đến cuộc sống, sức khỏe của người dân, mong muốn đất nước sớm được thống nhất để đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, trẻ em được học hành...

Đến bản Cu Pua, xã Đakrông, huyện Đakrông, chúng tôi được nghe kể về Hồ Ê Nót, một tấm gương mẫu mực trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Bác Hồ. Hơn 10 năm làm Trưởng bản, anh đã đưa Cu Pua trở thành bản văn minh nhất miền tây tỉnh Quảng Trị, được xem là bản “Không rượu, bia, thuốc lá và tệ nạn xã hội”. Anh Hồ Ê Nót cho biết: “Mình rất tự hào khi được mang họ Bác Hồ nên học tập Bác không ngại khó khăn, gian khổ làm nhiều việc giúp dân để Bác vui lòng”.

Trong căn nhà sàn nép mình bên dòng suối trong, cạnh khu rừng xanh tốt, ông Hồ Mơ, thương binh 1/4, ở thôn Prin C, xã A Dơi, huyện Hướng Hóa cho biết: Có được cuộc sống như hôm nay, đồng bào Vân Kiều, Pa Cô luôn biết ơn Đảng và Bác Hồ. Từ trong sâu thẳm ký ức, người Vân Kiều, Pa Cô luôn tự dặn lòng mình, được mang họ Bác Hồ thì phải sống, chiến đấu, lao động và học tập thật tốt để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Bà Hồ Thị Kim Cúc-Phó chủ tịch UBND huyện Đakrông xúc động nói: Đồng bào dân tộc thiểu số Vân Kiều, Pa Cô luôn sắt son trong mình niềm tự hào được mang họ Bác Hồ nên đã sống, lao động và phấn đấu không ngừng nghỉ để chiến thắng đói nghèo và lạc hậu.

Nguyễn Hai