Đâu chỉ vậy, mà có hàng chục chủ tàu phải vay khoản nợ lên đến hàng ngàn tỷ đồng để hy vọng “lên đời” đánh bắt từ những chiếc tàu vỏ thép thay thế những chiếc tàu gỗ truyền thống. Và tất cả đã rơi vào tuyệt vọng dẫn đến mắc nợ với những số tiền khủng trong khi những con tàu “ hy vọng” đang rỉ sét, máy móc lắp đặt bị hoán đổi theo kiểu “treo đầu dê, bán thịt chó”.
Vấn đề bức xúc mà dư luận đặt ra là: Ai giám sát, kiểm định chất lượng vỏ tàu, máy móc, thiết bị cho những con tàu “xịn” ấy để chúng có được những thông số an toàn rời bến. Xin đừng qui chụp cho chủ tàu, bộ phận kỹ thuật lẫn ngư phủ bởi cho dù họ ít nhiều có được những kiến thức cơ bản qua nhiều năm hành nghề nhưng không dễ phát hiện những chiêu trò “ gian dối” quá tinh vi của người thực hiện. Câu hỏi tiếp theo nếu như sự gian dối ấy không bị phát hiện, phơi bày thì còn bao nhiêu chiếc tàu vỏ thép “ung dung” ra khơi mang theo hàng trăm sinh mạng con người đang đối mặt với những hiểm nguy bất trắc từ “dã tâm” của những người gian lận.
Khi bị phát hiện, những đơn vị thiết kế, thi công vỏ tàu; lắp đặt máy móc nhanh chóng đưa ra những biện pháp khắc phục xem ra rất chân tình và những lời tuyên bố nhận trách nhiệm rất trung thực như thay thế máy móc có “vấn đề”, “nâng cấp” các vỏ tàu rỉ sét… nhưng dư luận cho rằng đó chỉ là những động tác xoa dịu sự phẫn nộ của người dân cả nước nói chung, ngư dân, chủ tàu bị lừa nói riêng bởi hơn ai hết, họ là những người trực tiếp thi công, lắp đặt những con tàu ấy thì khổng thể nói rằng họ không biết gì về chuyện sử dụng vật tư kém chất lượng; máy móc bị hoán chuyển một phần hay toàn bộ linh kiện. Và điều dư luận đang rất đặc biệt quan tâm là còn bao nhiêu con tàu trong dự án chưa bị phát hiện sự gian dối “chết người” này.
Tất nhiên pháp luật sẽ nghiêm trị thích đáng những ai cố tình gian dối theo luật pháp hiện hành nhưng xem ra để người dân an tâm, lấy lại niềm tin tiếp tục tham gia dự án đóng mới tàu vỏ thép phải cần nhiều yếu tố tác động và dài hơi. Nhiều người thẳng thừng phán quyết: Đây là những tội ác không thể dung thứ! Nhiều bộ, ngành T.Ư có nhiều đề xuất hỗ trợ các nạn nhân để giảm thiểu tối đa sự thiệt thòi quá oan ức của những người trong cuộc. Đây được xem là những tín hiệu văn hóa, nhân văn rất cần thiết được dư luận hết sức đồng tình nhưng điều mà nhiều người mong đợi là những việc làm cụ thể, số tiền cụ thể và những con tàu cụ thể tuyệt đối “trong sạch” và an toàn.
Phan Thị Anh Thư