HTX Thuận Tiến áp dụng các quy trình canh tác bền vững để tăng năng suất lúa.

Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) là vựa sản xuất lúa lớn nhất nước, chiếm hơn 50% tổng sản lượng và hơn 90% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là vùng chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu. Việc triển khai Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 có ý nghĩa rất lớn đối với 12 tỉnh, thành phố trong vùng, góp phần chuyển đổi từ canh tác truyền thống sang cơ giới hóa đồng bộ. Đồng thời, giảm chi phí, giảm thất thoát sau thu hoạch, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng lúa.

Kỳ vọng từ Đề án 1 triệu héc-ta lúa

Theo Đề án 1 triệu héc-ta lúa được Thủ tướng phê duyệt cuối năm 2023, mục tiêu đến năm 2025, 12 tỉnh, thành phố trong vùng ĐBSCL trồng 180.000ha lúa phát thải thấp và thí điểm cấp tín chỉ carbon cho vùng đạt chuẩn. Đề án được kỳ vọng sẽ giảm 30% chi phí đầu vào, góp phần giảm chi phí sản xuất lúa cho nông dân khoảng 9.500 tỉ đồng; tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa tăng 50%; góp phần giảm 10% lượng khí nhà kính phát thải; tạo điều kiện nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng và thu nhập cho nông dân, góp phần bảo vệ môi trường. Trước khi thực hiện rộng, Bộ NNPTNT thực hiện cánh đồng thí điểm ở 5 địa phương là T.P Cần Thơ, các tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang, Đồng Tháp.

Khởi động Đề án 1 triệu héc-ta lúa, T.P Cần Thơ là địa phương thực hiện đầu tiên tại vụ hè thu năm 2024 với diện tích 50ha tại HTX Thuận Tiến. Theo ông Nguyễn Cao Khải - Giám đốc HTX Thuận Tiến, thực hiện mô hình sản xuất lúa áp dụng quy trình sử dụng giống xác nhận; áp dụng quản lý nước ướt khô xen kẽ; áp dụng bón phân chuyên biệt, sạ hàng bằng máy kết hợp vùi phân, giảm số lần bón phân còn 2 lần/vụ; áp dụng máy gặt đập liên hợp cho thu hoạch; thu gom rơm ra khỏi đồng làm nấm rơm và phân bón từ rơm, kết hợp bón phân hữu cơ cho lúa… Từ 50ha thí điểm áp dụng đầu tiên, kỳ vọng sẽ thành công. Từ đó, thành viên HTX sẽ nhân rộng ra 100% diện tích”.

Ông Trần Thái Nghiêm - Phó giám đốc Sở NNPTNT T.P Cần Thơ cho biết: “Theo Đề án 1 triệu héc-ta lúa, đã giảm sử dụng lượng lúa giống từ 140kg/ha xuống còn 60 kg/ha, giảm số lần bón phân từ 3-4 lần/vụ xuống còn 2 lần/vụ, giảm tối thiểu 20% lượng phân bón vô cơ; giảm đáng kể lượng nước tưới, giảm rủi ro dịch bệnh, giảm cây lúa bị đổ ngã và giảm tổn thất sau thu hoạch... Từ mô hình mẫu, ngành nông nghiệp Cần Thơ sẽ đúc kết kinh nghiệm thực tiễn sản xuất để có chỉ đạo nhân rộng thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa trên địa bàn T.P Cần Thơ”.

Tại tỉnh Sóc Trăng thực hiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa, giai đoạn 1 (năm 2024-2025) với diện tích lúa thực hiện 38.500ha, với 78 HTX, tổ chức nông dân tham gia. Ông Trần Tấn Phương - Phó giám đốc Sở NNPTNT Sóc Trăng, cho biết: “Theo Đề án 1 triệu héc-ta lúa, trong chỉ đạo sản xuất, về canh tác bền vững, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh sẽ hướng dẫn bà con nông dân giảm 20% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống, 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như “1 phải 5 giảm”, tưới ngập khô xen kẽ, cùng với các tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững, tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng”.

Hiệu quả bước đầu từ Đề án 1 triệu héc-ta lúa

Mới đây, mô hình thí điểm 50ha lúa chất lượng cao triển khai tại HTX Thuận Tiến (Thạnh An, Vĩnh Thạnh, T.P Cần Thơ) đã cho thu hoạch với năng suất, chất lượng đều tăng. Trong đó, điều đặc biệt là đã chứng minh giảm phát thải khí nhà kính từ 2-6 tấn/ha. Mô hình thí điểm tại T.P Cần Thơ đã chứng minh hiệu quả và là bước khởi đầu để các địa phương trong vùng triển khai, nhân rộng trong thời gian tới.

Ông Trương Văn Hùng - Giám đốc HTX Nông nghiệp Hưng Lợi, cho biết: Để tham gia thực hiện Đề án này, 46 hộ nông dân là thành viên của HTX phải thực hiện nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật canh tác từ khâu làm đất đến khi thu hoạch và sau thu hoạch. Hiện trà lúa thí điểm đang sinh trưởng và phát triển tốt qua từng giai đoạn, các thành viên rất phấn khởi vì chỉ còn 1 tháng nữa là bước vào vụ thu hoạch lúa. Nhờ thực hiện đồng bộ các quy trình canh tác, năng suất vụ lúa hè thu năm nay, ước đạt trên 6,5 tấn/ha và được Công ty Ông Thọ bao tiêu sản phẩm”.

Ông Lê Thanh Tùng - Phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT), nói: “Đề án 1 triệu héc-ta lúa, nhằm hướng đến canh tác lúa bền vững ở ÐBSCL. Tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị; áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam. Qua đó, giúp 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, HTX hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 70% diện tích, trên 1 triệu hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững. Giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận người trồng lúa đạt trên 50%...”.

Đề án 1 triệu héc-ta lúa sẽ khởi tạo một phương thức sản xuất mới phù hợp với xu thế sản xuất và tiêu dùng của thế giới; tạo bước chuyển mang tính đột phá về tư duy làm nông nghiệp tại vùng đất “Chín rồng” vốn đang phải đối mặt với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu diễn biến nhanh và khó lường; góp phần nâng cao thu nhập và đời sống của người trồng lúa và doanh nghiệp; giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Phương Nghi