Giữa những ngày tháng 7, chúng tôi đến dâng hương tại Đài tưởng niệm các Liệt sỹ hy sinh ở Cầu Nhe Vĩnh Lộc ( huyện Can Lộc - tỉnh Hà Tĩnh ). Đây là một cây cầu nổi tiếng có từ thời pháp thuộc, nằm trên tỉnh lộ 12 nối liền với Ngã ba Đồng Lộc. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Cầu Nhe đã vinh dự đưa đón hàng ngàn cán bộ chiến sỹ, cùng với hàng trăm ngàn phương tiện vận tải từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Vì thế, Cầu Nhe trở thành một trọng điểm đánh phá ác liệt của kẻ thù. “ Cùng bao nhiêu con đường ra mặt trận, giặc điên cuồng trút hàng loạt bom rơi…” Và rồi trong tư thế hiên ngang đối mặt với không lực Hoa Kỳ, Cầu Nhe phải chứng kiến một ngày bi thương đầy máu đổ…
Đó là vào hồi 12 giờ 30 phút ngày 15 tháng 4 năm 1968, Trung đoàn Yên Tử thuộc QK3 đang làm nhiệm vụ hành quân vào chiến trường, khi đi qua Cầu Nhe Vĩnh Lộc thì bị một tốp máy bay Mỹ phát hiện dội bom trúng vào đội hình, đánh sập một nửa Cầu Nhe. Nhiều cán bộ chiến sỹ của Đoàn Yên Tử đã anh dũng hy sinh. Trong tiếng bom cày đạn xé, dưới sự chỉ huy của đồng chí Chủ tịch xã Trần Sỹ Uân và đồng chí xã đội trưởng Nguyễn Huy Cội ngày đó, bà con xã viên, dân quân tự vệ, giáo viên và học sinh trường cấp 2 xã Vĩnh Lộc đã ào ra Cầu, bơi xuồng giữa dòng sông Nhe để khẩn trương cứu vớt những người bị thương và mai táng các chiến sỹ đã hy sinh. Máu của cán bộ chiến sỹ đoàn Yên Tử đã thắm đỏ dòng sông Nhe, để lại nỗi tiếc thương trong lòng người dân xã Vĩnh Lộc. Do yêu cầu của chiến trường, đơn vị vẫn tiếp tục hành quân vào phía Nam, danh tính các Liệt sỹ của Đoàn Yên Tử mãi đến sau này mới được xác định, đó là 53 Cán bộ chiến sỹ thuộc Tiểu đoàn 5, Trung đoàn Yên Tử, Quân khu 3 và 17 người dân của xã Vĩnh Lộc. Một điều thật đặc biệt là cả 53 Liệt sỹ đều là những người con của quê hương Thành phố Hải Phòng.
Năm 2003, trong lúc đào mương dẫn nước phục vụ sản xuất, bà con nhân dân xã Vĩnh Lộc phát hiện một bộ hài cốt và một khẩu súng bị vùi sâu dưới lòng đất gần khu vực Cầu Nhe. Sau khi làm lễ mai táng cho Liệt sỹ, Đảng ủy chính quyền xã Vĩnh Lộc đã kiến nghị lên cấp trên cho đào bới tìm kiếm được thêm 27 bộ hài cốt các Liệt sỹ đã hy sinh trong trận bom Mỹ ngày 15 tháng 8 năm 1968 và an táng về NTLS của huyện dưới chân núi Hồng Lĩnh.
Năm 2005, thể theo nguyện vọng của bà con nhân dân xã Vĩnh Lộc, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, của Bộ LĐ – TBXH, của các cấp lãnh đạo chính quyền từ Tỉnh đến huyện, Đài tưởng niệm các Liệt sỹ hy sinh tại Cầu Nhe đã được xây dựng. Đây là nơi ghi dấu công ơn của các Liệt sỹ đã hy sinh vì mảnh đất thân yêu của Can Lộc Hà Tĩnh, phản ánh tội ác tày trời của Đế quốc Mỹ, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, đáp ứng lòng mong đợi của CCB đoàn Yên Tử và thân nhân các gia đình Liệt sỹ ở Thành phố Hải Phòng.
Trong chiến tranh Cầu Nhe anh dũng kiên cường; giữa thời bình Cầu Nhe trở thành một địa chỉ gắn kết tình cảm của quân và dân xã Vĩnh Lộc và nhân dân một số quận, huyện ở Thành phố Hải Phòng. Hướng về các Liệt sỹ hy sinh tại Cầu Nhe và tri ân tấm lòng của bà con nhân dân xã Vĩnh Lộc đã được các cơ quan Đảng, Chính quyền và một số Sở, ban ngành đoàn thể của Thành phố Hải Phòng vận động quyên góp tiền, trồng cây xanh quanh đài tưởng niệm. Trong trận lũ lịch sử năm 2010 ở Hà Tĩnh, nhân dân xã Vĩnh Lộc đã nhận được sự động viên kịp thời với hàng chục tấn hàng hóa, các thiết bị y tế, máy móc cùng với hàng trăm triệu đồng tiền mặt do nhân dân Thành phố Hải Phòng trao tặng.
Đầu tháng 6 năm 2012, Đoàn CCB Sở GTVT Thành phố Hải Phòng đã trao cho xã Vĩnh Lộc số tiền gần 400 triệu đồng do cán bộ hội viên và anh em trong ngành GTVT Hải Phòng quyên góp để tôn tạo Đài tưởng niệm Cầu Nhe. Đặc biệt nhân kỷ niệm 65 năm ngày TBLS, Đoàn cán bộ lãnh đạo Thành ủy, HĐND, UBND, MTTQ Việt Nam Thành phố Hải Phòng do đồng chí Nguyễn Văn Thành, UVTW Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND Thành phố dẫn đầu đã đến dâng hương tại Đài tưởng niệm Cầu Nhe Vĩnh Lộc.
Hơn bốn mươi năm đã trôi qua, 53 Liệt sỹ hy sinh trong một trận bom Mỹ đã có danh tính đầy đủ, nghiêm trang giữa Đài tưởng niệm. Dẫu vậy, lòng người dân xã Vĩnh Lộc, các CCB đoàn Yên Tử và thân nhân các gia đình Liệt sỹ vẫn khắc khoải khôn nguôi. Đó là: Cầu Nhe chưa được công nhận là một chứng tích chiến tranh; Số Liệt sỹ đã được quy tập hiện đang ở NTLS của huyện, còn một số anh em đồng đội đang nằm yên nghỉ dưới đáy sông Nhe, trong lòng đất lành Vĩnh Lộc. Mong ước làm sao để các anh trở về yên nghỉ cùng nhau tại chân Cầu Nhe, xung quanh có 53 cây Phượng đỏ tỏa bóng xuống dòng sông Nhe, tượng trưng cho 53 người lính đang nghỉ ngơi trên chặng đường hành quân xa…
Báo CCB Việt Nam rất mong nhận được sự đóng góp hỗ trợ của bạn đọc gần xa để Cầu Nhe Vĩnh Lộc xứng đáng được công nhận là chứng tích chiến tranh và trở thành một cây cầu thắm màu Hoa Phượng đỏ.
Bài và ảnh: Anh Thi, Đức Đạo