Chúng tôi nhận được rất nhiều phản ánh của các chủ phương tiện có hộ khẩu tại T.P Vinh, và huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An): “Dù thuộc đối tượng được miễn giảm 100% phí qua cầu Bến Thủy 1, nhưng họ vẫn phải mất 40 nghìn đồng để mua vé khi đi qua cây cầu này”.
Ngày 31-5-2017, tại UBND phường Cửa Nam, T.P Vinh chúng tôi gặp bà Trần Thị Mỹ và 3 người khác, đều trú phường Cửa Nam đang công chứng các loại giấy tờ theo yêu cầu của CIENCO 4 để làm thẻ miễn phí qua cầu Bến Thủy.
Chúng tôi phản ánh lại những phàn nàn của người dân đến UBND phường Cửa Nam thì được cán bộ tư pháp của phường cho biết: Việc bắt buộc yêu cầu công chứng các loại giấy tờ ngay tại nơi cư trú là sai với quy định pháp luật. Luật không bắt buộc việc công chứng phụ thuộc vào địa chỉ của người xin công chứng, nên CIENCO 4 bị nhân dân phàn nàn là đúng.
Ông Sinh, trú tại phường Cửa Nam, T.P Vinh cũng cho biết: “Tôi được biết Bộ GTVT yêu cầu miễn giảm 100% giá vé qua cầu Bến Thủy 1. Thế nhưng BOT Bến Thủy (trực thuộc CIENCO 4) lại bắt chúng tôi phải làm thủ tục theo yêu cầu của họ, mới được họ cấp thẻ đi qua cầu. Ngày 13-4-2017 tôi mang các loại giấy tờ, thủ tục có xác nhận của UBND phường như họ yêu cầu đến nộp tại nhà điều hành BOT cầu Bến Thủy. Tại đây họ không nhận, mà bắt tôi về nộp hồ sơ tại UBND phường để được cấp thẻ. Nhưng UBND phường không tiếp nhận và cho biết: “UBND phường không có thẩm quyền cấp thẻ miễn phí cầu đường”. Hiện không phải riêng tôi, mà còn rất nhiều chủ phương tiện thuộc đối tượng miễn phí, nhưng vẫn buộc phải mua khi qua cầu Bến Thủy này.
Đem những phản ánh của người dân đến Chi nhánh BOT tuyến tránh Vinh (số 2, Nguyễn Du, Vinh) là đơn vị trực thuộc CIENCO 4, có nhiệm vụ tổ chức bán vé và kiểm soát phương tiện qua cầu Bến Thủy 1, chúng tôi được những người có trách nhiệm tại đây cho biết:“Các chủ phương tiện có hộ khẩu thường trú tại T.P Vinh, huyện Hưng Nguyên của tỉnh Nghệ An và huyện Nghi Xuân, thị xã Hồng Lĩnh của tỉnh Hà Tĩnh muốn được miễn giảm phí qua cầu Bến Thủy 1, thì phải có thẻ miễn giảm qua cầu. Nếu không, thì vẫn phải mua vé bình thường”.
Khi chúng tôi hỏi về thủ tục cấp thẻ, thì cán bộ tại đây nói: “Để được cấp thẻ thì phải có hồ sơ gồm: Hộ khẩu thường trú và Đăng ký xe ô tô công chứng. Nhưng bắt buộc phải chứng thực tại UBND phường, xã mà chủ phương tiện đang cư trú”. Chúng tôi thắc mắc: “Vậy giấy tờ được chứng thực tại các UBND phường, xã khác, hoặc các Văn phòng Công chứng hợp pháp khác có được chấp nhận không?” Người cán bộ khẳng định: “Không được, chỉ chấp nhận các loại giấy tờ được chứng thực tại UBND phường, xã nơi chủ phương tiện đang cư trú”.
Để khẳng định, những cán bộ quản lý này đã cung cấp cho chúng tôi Thông báo số 1109/TCT- TB ngày 20-4-2017 của Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 4 (CIENCO 4) ban hành. Tại mục 2 của thông báo này ghi: “Để đảm bảo tính pháp lý và độ chính xác của các giấy tờ trong hồ sơ đăng ký được giảm giá dịch vụ đường bộ qua trạm thu phí Bến Thủy 1, các giấy tờ (được quy định tại mục 3) phải được UBND cấp xã, phường, thị trấn (thuộc địa phương quy định tại mục I) nơi chủ phương tiện có hộ khẩu đang thường trú kiểm tra và chứng thực.
Còn tại mục 3.5 ghi: “Sau khi chủ sở hữu phương tiện, tổ chức, doanh nghiệp cung cấp đầy đủ các giấy tờ hợp lệ nêu trên, Chi nhánh BOT tuyến tránh Vinh sẽ cấp thẻ xác nhận giảm giá để chủ sở hữu phương tiện xuất trình khi qua trạm thu phí Bến Thủy I để được giảm giá”.
Về thời gian để người dân được nộp hồ sơ nhận thẻ thì tại mục 6 của thông báo 1909/TCT- TB này ấn định: “Thời gian tiếp nhận đợt đầu: Từ ngày 14 đến ngày 30-4-2017. Từ tháng 6-2017, việc tiếp nhận hồ sơ và cấp thẻ giảm giá cho các chủ phương tiện được thực hiện định kỳ hằng tháng, trùng với thời gian bán vé tháng (3 ngày đầu mỗi tháng- PV) theo quy định của Chi nhánh BOT tuyến tránh Vinh”.
Qua những diễn biến trong việc triển khai miễn phí khi qua cầu Bến Thủy 1 cho các chủ phương tiện có hộ khẩu thường trú tại T.P Vinh, huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An), huyện Nghi Xuân, thị xã Hồng Lĩnh (tỉnh Hà Tĩnh), thì rõ ràng Tổng công ty xây dựng công trình giao thông (CIENCO 4) và Chi nhánh BOT tuyến tránh Vinh đang tự ý đặt ra các điều kiện trái pháp luật, trái với quyết định của Bộ GTVT. Bởi xét về mặt pháp lý, thì sau khi quyết đinh nói trên của Bộ được ban hành và có hiệu lực, thì các chủ phương tiện giao thông được đề cập trong quyết định đương nhiên được hưởng quyền miễn phí qua cầu Bến Thủy 1.
Sự miễn phí này là quyền, chứ không phải do sự ưu ái, hào phóng của đơn vị thu phí cầu đối với các chủ phương tiện. Chính vì vậy, CIENCO 4 phải có nghĩa vụ bảo đảm quyền này cho các chủ phương tiện, không được tự ý đặt ra thêm bất kỳ một điều kiện nào khác, mà trong quyết định của Bộ GTVT không yêu cầu.
Việc làm thẻ cho các chủ phương tiện nói trên không ngoài mục đích dễ kiểm soát, chống thất thoát trong thu phí, thì CIENCO 4 với tư cách là doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh, nên họ phải tự lập danh sách các phương tiện có chủ sở hữu tại các địa bàn được miễn phí. Cấp phát thẻ qua cầu cho họ khi có đủ các điều kiện. Người dân hoàn toàn không có trách nhiệm làm thay doanh nghiệp trong vấn đề này.
Thế nhưng chưa hết, ngoài việc đẩy trách nhiệm chống thất thu về phía các chủ phương tiện được hưởng quyền miễn phí qua cầu Bến Thủy 1, CIENCO 4 còn tự ý ra quy định trái với pháp luật là: “Chỉ chấp nhận giấy tờ được chứng thực tại UBND phường, xã nơi chủ phương tiện đang thường trú”. Đây là quy định trái với pháp luật về chứng thực bản sao từ bản chính. Cụ thể là trái với quy định của Nghị định 23/2015/NĐ-CP ngày 16-2-2015 về cấp bản sao. Tại Điều 5 nghị định này, quy định rất rõ: “Các cơ quan có thẩm quyền chứng thực bản sao từ bản chính các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp hoặc chứng nhận bao gồm: Phòng Tư pháp huyện, quận, thị xã thuộc tỉnh; UBND xã, phường, thị trấn (UBND cấp xã), công chứng viên của Phòng Công chứng, Văn phòng Công chứng”. “Việc chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký,… không phụ thuộc vào nơi cư trú của người yêu cầu chứng thực”.
Như vậy theo quy định này, thì bản sao y bản chính các loại giấy tờ có thể yêu cầu bất cứ cơ quan nào có thẩm quyền đã kể trên chứng thực. Và đều có giá trị pháp lý như bản sao được chứng thực tại UBND xã, phường nơi họ cư trú. Chính vì vậy, việc CIENCO 4 chỉ chấp nhận bản sao chứng thực tại nơi cư trú của người được miễn phí qua cầu, là trái quy định của pháp luật và đi ngược lại với chính sách xã hội hóa, việc chứng thực cho người dân mà Chính phủ quy định.
Chưa hết, dù vượt qua bao nhiêu phiền phức mới được cấp thẻ miễn phí qua cầu, thế nhưng chiếc thẻ này cũng chỉ có thời hạn đến tháng 10-2017. Đây là mốc thời gian không phải do Bộ GTVT ấn định, mà do chính CIENCO tự ý đặt ra. Vậy hết thời hạn này, các chủ phương tiện hết quyền được miễn phí qua cầu, hay lại tiếp tục phải nộp hồ sơ xin được cấp thẻ thêm lần nữa.
Rõ ràng CIENCO 4 đang cố tình làm khó người dân, lẩn trách trách nhiệm phải miễn phí qua cầu Bến Thủy 1 cho những chủ phương tiện mà Bộ GTVT đã quyết định, nhằm mục đích tận thu phí qua cầu. Đề nghị các cơ quan chức năng cần có ý kiến buộc CIENCO 4 phải nghiêm chỉnh thực hiện quyết định của Bộ GTVT, đảm bảo quyền được miễn phí cho các chủ phương tiện giao thông thuộc đối tượng được miễn phí.
Bài và ảnh: Thế Sơn