Fidel Castro là vị lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Cuba - người bạn lớn, “vừa là đồng chí, vừa là anh em” gần gũi và thân thiết của nhân dân Việt Nam. Nhắc đến Lãnh tụ Fidel, mọi người dân Việt Nam đều nhớ đến câu nói bất hủ của ông: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Gần 50 năm qua, hình ảnh Fidel - vị nguyên thủ quốc gia nước ngoài đầu tiên từ bên kia bán cầu đến thăm vùng giải phóng Quảng Trị (tháng 9-1973), phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trên cao điểm 241 mãi mãi khắc sâu trong niềm xúc động mạnh mẽ của bao thế hệ người dân Việt Nam. Hình ảnh đó đã trở thành biểu tượng cao đẹp của tình đoàn kết thủy chung, trong sáng, tinh thần quốc tế cao cả, ủng hộ hết mình của Cuba và Fidel đối với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước, xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.

Năm 2020, Việt Nam và Cuba long trọng tổ chức kỷ niệm 60 năm ngày hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (2.12.1960 - 2.12.2020). Trong rất nhiều hoạt động có ý nghĩa thiết thực hướng tới kỷ niệm sự kiện này, thực hiện chỉ đạo của đồng chí Trương Thị Mai - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng ban Dân vận T.Ư, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba, Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba, Tập đoàn Thái Bình Dương và Báo CCB Việt Nam tổ chức biên soạn và xuất bản cuốn sách “Fidel Castro và Việt Nam - những kỷ niệm không quên”. Sách do Nhà xuất bản Thế giới xuất bản bằng tiếng Việt và tiếng Tây Ban Nha.

Ngoài lời giới thiệu của đồng chí Trương Thị Mai, cuốn sách được kết cấu thành ba phần. Phần thứ nhất: “Tình hữu nghị đặc biệt vượt thời gian”, lược trích ý kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh tụ Fidel, các đồng chí Lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta về tình đoàn kết Việt Nam - Cuba, bài viết của bà Lianys Torres Rivera - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Cuba tại Việt Nam.

Phần thứ hai: “Ân tình Fidel”, trình bày một cách hệ thống và khái quát tấm lòng của Fidel đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và Việt Nam. Chủ đề này có thể khái quát bằng phần viết của đồng chí Nguyễn Đình Bin - nguyên Ủy viên BCH T.Ư Đảng, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao: “…Có lẽ trong lịch sử thế giới, từ cổ chí kim, chưa có một lãnh tụ của một quốc gia nào như Fidel, liên tục suốt 42 năm (từ 1964 đến 2005) đã lên tiếng tại gần 100 diễn đàn công khai ở Cuba và trên khắp thế giới, để bày tỏ mạnh mẽ tình đoàn kết chiến đấu, sự ủng hộ hết lòng của cá nhân và dân tộc mình đối với sự nghiệp chính nghĩa của Việt Nam - một quốc gia ở cách xa đất nước mình nửa vòng trái đất mà trước đó chưa hề có mối giao lưu nào. Trong 10 năm Mỹ trực tiếp xâm lược Việt Nam (từ 1965-1975), ông đã phát biểu 66 lần. Đặc biệt, năm 1972 là năm chiến tranh ở Việt Nam ác liệt nhất, ông đã phát biểu 19 lần…” .

Phần thứ ba: “Fidel trong trái tim Việt Nam”: Lược ghi những kỷ niệm không quên của những cán bộ ngoại giao, phóng viên báo chí, người dân bình thường của Việt Nam may mắn được gần gũi với Fidel, được Fidel cưu mang, giúp đỡ. Đó là các nhà ngoại giao Nguyễn Đình Bin, Thái Văn Lung…; các nhà báo: Thép Mới, Nguyễn Văn Âu, Hồ Sĩ Sô…; nữ pháo binh Ngư Thủy (Quảng Bình); chị Nguyễn Thị Hương - người con gái được Fidel cấp cứu kịp thời khi bị thương, bác Hồ Huân - người thợ mộc đóng chiếc giường “ngoại cỡ” ở Khu Giao tế Quảng Bình, phục vụ Fidel lưu lại một đêm…

Chủ đề về Fidel và Cuba, về tình đoàn kết Việt Nam - Cuba không phải là chủ đề mới. Mặt khác, đây là cuốn sách của nhiều người viết về một chủ đề, một nhân vật là Lãnh tụ Fidel. Để viết về chủ đề nhiều người đã viết mà không cũ và tránh trùng lặp, Ban Biên soạn với những người có kinh nghiệm làm sách đã cố gắng khai thác, tiếp cận những thông tin mới; chắt lọc những kỷ niệm sâu sắc của Fidel đối với Việt Nam trong vô vàn những sự kiện, những tình tiết tôn lên bề dày lịch sử đoàn kết hữu nghị vĩ đại của hai dân tộc, hai đất nước trong 60 năm qua.

Cùng với những kỷ niệm, những dấu ấn nghĩa tình của Lãnh tụ Fidel và Cuba lưu lại ở Việt Nam, thì mảng hồi ức của những “người trong cuộc” là những cán bộ ngoại giao, nhà báo… từng một thời gắn bó máu thịt với Hòn đảo Tự do, cũng ít nhiều mang đến cho bạn đọc những thông tin mới mẻ, quý giá, mà thiết nghĩ nếu không kịp thời khai thác, lưu ghi, rất dễ bị khuất lấp, mai một bởi thời gian và nhân chứng lịch sử cũng ngày càng thưa vắng…

Cuốn sách “Fidel Castro và Việt Nam - những kỷ niệm không quên” là sản phẩm của tình cảm và trí tuệ tập thể, nhưng công đầu thuộc về Ban lãnh đạo Tập đoàn Thái Bình Dương mã người đứng đầu là Anh hùng LLVTND Phan Văn Quý - người đề xuất ý tưởng và dành nhiều tâm huyết, tài chính cho việc biên soạn, xuất bản sách. Công trình cũng ghi nhận sự đóng góp của Báo CCB Việt Nam và Tổng biên tập Nguyễn Duy Tường trong vai trò đồng chủ biên.

“Fidel Castro và Việt Nam - những kỷ niệm không quên” là cuốn sách có nội dung phong phú, hấp dẫn, in ấn rất bắt mắt; một cuốn sách rất đáng đọc; là công trình có ý nghĩa thiết thực kỷ niệm 60 năm hai nước Việt Nam - Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao.

Duy Nguyễn