Hơn 50 năm đã qua, nhưng ký ức về trận đánh đầu mùa khô 1970-1971 của Tiểu đoàn 28 cao xạ - Binh trạm 44 ở km40 đường B46 tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn vẫn để lại nhiều nuối tiếc trong tôi.

Ngày ấy, tôi vừa từ chiến trường Quảng Nam về lại Ban Tác chiến Binh trạm 44 Trường Sơn. Binh trạm trưởng là Thiếu tá Vũ Xuân Phương. Ông đã từng là Tỉnh đội trưởng tỉnh Phú Thọ. Binh trạm phó là Đại úy Tăng Văn Hoan - người Bắc Kạn.

Tháng 11 hằng năm ở Tây Trường Sơn đã bước vào mùa khô. Các lực lượng trên tuyến được huy động tập trung gia cố đường sá, ngầm, cầu…, để đón xe hàng từ tuyến ngoài vào. Đây cũng lúc địch tập trung máy bay trinh sát, thăm dò, đánh phá ngăn chặn. Thực hiện chỉ đạo của chỉ huy Binh trạm, Cơ quan Tham mưu tác chiến thông qua kế hạch tác chiến mùa khô 1970-1971 và triển khai ngay trên thực địa, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị. Tiểu đoàn 28 cao xạ với 3 đại đội 37ly được tăng cường 1 đại đội cao xạ 23ly 4 nòng, tổ chức đánh một trận có tính tiêu diệt để khuếch trương thanh thế, tạo khí thế mở đầu chiến dịch mùa khô.

Sau nhiều ngày đi thực địa, Tiểu đoàn 28 chọn khu vực km40 đường B46 để tổ chức trận đánh. Đường B46 từ Chà Vằn đi vào tới km40 là một khu vực tương đối bằng phẳng, có nhiều đồi thông non, rất tiện cho việc bố trí trận địa bắn đội hình tiểu đoàn ở cả hai bên đường. Các đại đội chiếm lĩnh trận địa, triển khai đào công sự, ngụy trang kín đáo và luyện tập theo phương án đã được thông qua.

Tôi theo chân Binh trạm phó Tăng Văn Hoan đi làm việc với Tiểu đoàn 28. Anh Hoan nhất trí phương án tác chiến của Tiểu đoàn. Phương án có một chi tiết mạo hiểm là dùng xe hoạt động ở bãi trống để nhử máy bay địch đến đánh. Cụ thể là khi thấy máy bay OV-10 vào khu vực ta bố trí trận địa pháo thì xe “làm mồi” của ta theo đường B46 từ trong bìa rừng đi ra. Khi OV-10 lượn vòng thì lái xe để xe ở bãi trống, người chạy vào hầm ẩn nấp gần đó. Nhiệm vụ của cụm pháo là tập trung hỏa lực hạ OV-10, sau đó đánh lũ F-4 đến cắt bom. Binh trạm phó nhắc nhở Chỉ huy Tiểu đoàn 28:

-Đây là nhiệm vụ không dễ dàng gì. Các đồng chí phải quyết tâm cao, động viên bộ đội để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Có phương án cụ thể để bảo đảm an toàn cao cho lái xe làm nhiệm vụ nhử địch. Cần tổ chức một trận đánh ra trò, khuếch trương sự lớn mạnh của ta, tiêu điệt được địch…

Sang tháng 12-1970, xe hàng đã theo nhau nhập tuyến. Địch biết điều đó, nên hằng ngày chúng cho máy bay OV-10 bay dọc tuyến xăm xoi. Ở tuyến đường B46 - tuyến chi viện trực tiếp cho chiến trường Khu 5 và Bắc Tây Nguyên, rất gần các căn cứ địch. Chỉ cần ít phút bay là máy bay của chúng có thể đánh phá ngăn chặn, hoặc giải cứu đồng bọn. Vì vậy, để hỗ trợ cho trận đánh này cần có các đơn vị công binh, bộ binh…; các đài quan sát hoạt động liên tục.

Mọi việc chuẩn bị hoàn tất. Đài quan sát của Binh trạm trên điểm cao 712, chỉ cách khu vực km40 khoảng 1 km, nên bao quát được cả khu vực, có mạng lưới thông tin chỉ huy và 2 khẩu 12,7 ly trực chiến.

Khoảng 2 giờ chiều ngày 28-12-1970, đài quan sát báo về có OV-10 bay trinh sát dọc tuyến. Tiểu đoàn 28 vào cấp chiến đấu, sẵn sàng đánh máy bay. Như thường lệ, chiếc OV-10 bay chậm, nghiêng ngó dọc tuyến. Lập tức một chiếc ô tô của Tiểu đoàn 28 từ bìa rừng ngụy trang sơ sài từ từ bò ra bãi trống. Chiếc OV-10 bất ngờ nâng độ cao rồi lượn vòng ra xa phát hiện mục tiêu, để gọi lũ F-4 đến oanh kích. Các nòng pháo của Tiểu đoàn 28 được lệnh bám sát đám OV-10. Lái xe được lệnh rời xe, vào vị trí ẩn nấp. Ngay lúc đó, chiếc OV-10 vòng lại và bổ nhào… Chỉ chờ có thế, cả Tiểu đoàn nổ súng. 12 khẩu 37ly, 4 khẩu 23ly cùng nhả đạn theo hướng bổ nhào của OV-10. Chiếc OV-10 lật sấp, lật sấp… rơi tự do, nhưng khi chỉ còn cách mặt đất chừng vài trăm mét, nó cải bằng, thoát ly ra khỏi vùng lưới lửa phòng không của ta. Sau đó, nó vòng lại và từ xa phóng đạn khói chỉ điểm xuống chỗ chiếc ô tô. Các nòng pháo của Tiểu đoàn 28 vẫn bám chặt mục tiêu, nhả đạn. Bầu trời sáng bừng lửa đạn pháo cao xạ bám sát lũ giặc trời Mỹ. Từ khi vào tuyến lửa Trường Sơn, chưa bao giờ chúng tôi được chứng kiến một trận đánh máy bay địch quy mô như thế.

Chứng kiến OV-10 lạt sấp liên tục, rồi bất ngờ cải bằng thoát ly khỏi vòng chiến, Binh trạm phó Tăng Văn Hoan hài hước nói: “Một huề! Mình dùng xe để lừa nó, nó lại giả chết lừa mình…”.

Chúng tôi ở đài quan sát trên cao điểm 712 cùng Binh trạm phó thấy được toàn cảnh trận đánh. Khi bom đạn im tiếng, chiếc xe làm mồi nhử từ bãi trống trở về nơi cất giấu. Đêm đó, các đại đội pháo nhanh chóng di chuyển trận địa. Chúng tôi cũng trở về Binh trạm, tổ chức rút kinh nghiệm. Ai cũng xuýt xoa tiếc nuối: Giá như mình bắn rơi một vài chiếc máy bay của địch thì thật là một trận đánh đẹp!

Nguyễn Kim Chúc