Đảm nhận chức vụ của hai vị tướng huyền thoại ở những địa bàn chiến lược quan trọng lúc còn tuổi thanh xuân, chứng tỏ Bác Hồ và Đại tướng Tổng tư lệnh rất tin vào tài năng quân sự của ông.

  • Hồi còn trẻ mà đã giữ chức vụ cao, chắc có nhiều cô gái mê bác lắm? - Tôi hỏi Thượng tướng khi ngồi trò chuyện tại nhà riêng của ông ở đường Phùng Chí Kiên, con đường nhỏ chạy cạnh Học viện Quốc phòng, nơi ông đã nhiều năm làm Giám đốc.

  • Có cô nào đâu! - Ông cười khà khà – Lúc đó tôi mới 24 tuổi, nhưng nhìn bề ngoài nghiêm lắm, mặt đen, lông mày xếch, râu quai nón rậm rì, dáng quân sự nên cũng khó gần…

Ông nói vậy thôi chứ thực ra, theo nhiều người sống gần ông kể lại, hồi ông làm Tư lệnh Chiến khu 3, có một người con gái rất mến ông. Đó là chị Hoàng Ngân nổi tiếng. Hoàng Ngân sau sự hy sinh oanh liệt của anh Hoàng Văn Thụ - mối tình đầu của chị, đã nén đau thương để tận tâm phục vụ cách mạng. Chị được Đảng phân công làm Thường vụ Khu uỷ Liên khu 3, phụ trách Ban dân vận và phụ vận, thường gặp gỡ chàng Tư lệnh trẻ tuổi tài cao.

  • Hoàng Ngân trạc tuổi với tôi. Ông kể - Tôi là Tư lệnh chiến khu, nhưng không phải là khu uỷ viên, vì vậy về mặt nào đó, Hoàng Ngân là cấp trên của tôi. Chúng tôi gặp nhau khi họp khu uỷ mở rộng, hoặc lúc bàn bạc việc phối hợp công tác giữa phụ nữ với quân sự. Chính vì quan niệm là "cấp trên", nên Tư lệnh Hoàng Minh Thảo rất e dè khi tiếp xúc với người con gái nổi tiếng này, cho dù lúc đó nhiều người có ý vun vào.

Chuyện lấy vợ của ông cũng giản dị như biết bao cán bộ, chiến sĩ ta hồi đó. Đầu năm 1948, có người bạn đến thăm ông mang theo hai tấm ảnh của hai người con gái. Cả hai cô đều khoảng 18, 19 tuổi, rất đẹp, vẻ ngoài đài các của con gái “cành vàng lá ngọc” đất Hà Thành. Ngắm đi ngắm lại, ông chọn cô gái trông có vẻ hiền hậu hơn. Đó là nữ sinh mới học xong đệ tứ Vũ Thị Minh Nguyệt, quê ở Bưởi. Nhưng bố của Minh Nguyệt lúc đó đang làm Trưởng ty Trước bạ tỉnh Nam Định và cô đang sống cùng bố mẹ ở vùng quê Hải Hậu, nơi cơ quan bố sơ tán. Đường xa cách trở, đất nước lại đang chiến tranh, việc binh bận rộn, nên Hoàng Minh Thảo chưa thực hiện được việc tìm gặp ý trung nhân của mình. Cho đến cuối năm 1948, khi vào Khu 4 làm Tư lệnh trưởng đóng quân ở Thanh Hoá, ông mới quyết định gặp bằng được người trong ảnh.

  • Một buổi chiều ở vùng quê Hải Hậu, có 5 người đạp xe tìm đến nhà tôi, đi đầu là một thanh niên râu quai nón rậm rì, mắt sáng và sắc, đôi lông mày xếch trông rất dữ tướng. Sau này tôi mới biết đó là anh Hoàng Minh Thảo và những người đi cùng là bí thư riêng, bảo vệ, công vụ - Bà Vũ Thị Minh Nguyệt nhớ lại.

Vốn là con nhà “danh gia vọng tộc”, lại được giáo dục kỹ lưỡng theo nếp gia phong thời đó, nên chuyện tình duyên của tiểu thư hoàn toàn phó thác vào sự sắp đặt của bố mẹ. Và cũng chính vì thế, vị hôn phu tương lai của Minh Nguyệt, thỉnh thoảng đi công tác có ghé thăm, cũng chủ yếu đàm đạo với ông bà chủ nhà, mà rất ít khi nói chuyện với cô ấy.

  • Thế hồi đó, hai cụ có ủng hộ chàng rể tương lai Hoàng Minh Thảo không?. Tôi hỏi.

  • Ủng hộ quá đi chứ. - Đã gần 80 tuổi nhưng bà Nguyệt vẫn rất nhanh nhẹn, sắc sảo, và dấu ấn của một thời thanh xuân đài các vẫn còn đó. - Bố mẹ tôi bảo rằng, Bộ đội Cụ Hồ tất nhiên là người tốt, hoàn toàn tin tưởng để giao phó số phận con gái mình. Còn tôi thì nghe theo lời bố mẹ…

Cuộc viếng thăm cứ thế tiếp diễn, cho đến một hôm, ông rủ bà đi dạo quanh làng rồi về ngồi nói chuyện ở cạnh bờ ao. Ông nói chuyện về trường kỳ kháng chiến, về cuộc sống của ông, của bà sau khi đất nước hoà bình mà không đề cập gì đến chuyện tình yêu. Vốn thông minh và sắc sảo, cô gái đất Hà Thành biết rằng ông đang ngỏ lời cầu hôn mình. Từ trong trái tim thiếu nữ, một niềm tin trào dâng dành cho người con trai trông có vẻ dữ tướng nhưng rất hiền lành và chân thành.

  • Tôi có cảm tình với ông ấy một phần cũng nhờ tác động của bố mẹ, nhất là mẹ tôi, một người học rộng và giỏi giang. Chứ thực ra hồi tôi đi học, giời ơi, nhiều thanh niên hào hoa theo lắm. Cứ lượn đi lượn lại nhà tôi suốt. Bà Nguyệt cười.

Vài tháng sau đó, đám cưới giữa đôi trai tài gái sắc được tổ chức ở Hà Nam, nơi gia đình nhà gái sơ tán. Cưới nhau xong, bà vẫn ở lại với bố mẹ, còn ông trở lại Thanh Hoá tiếp tục trọng trách của mình. Và cứ thế, bà theo gia đình chạy giặc, lúc thì vào Thanh Hoá, rồi trở lại Nam Định, về Hà Nam, Đồng Văn.. Còn ông thì mải mê việc binh, thỉnh thoảng lần theo địa chỉ người vợ trẻ để về thăm ít hôm. Trường kỳ kháng chiến với những thời khắc hiếm hoi bên nhau cũng đủ để bà sinh cho ông đứa con trai đầu lòng.

Chấp nhận làm vợ người lính, tiểu thư đất Hà Thành bắt đầu cuộc sống khác. Không thể cứ “bám” theo bố mẹ mãi, chồng lại đi xa, bà bắt đầu đi dạy học ở các vùng tản cư, rồi tham gia lao động sản xuất với bà con địa phương vừa để nuôi con, vừa “kháng chiến kiến quốc”. Tính hay lam hay làm của những phụ nữ nông thôn đã giúp bà sau này một mình vừa công tác vừa vun vén nuôi ba con nhỏ chờ ông khi ông khoác ba lô vào chiến trường Tây Nguyên chiến đấu năm 1966 cho đến ngày Đại thắng 30-4-1975.

  • 60 năm sống với nhau, ngẫm lại thấy vất vả nhưng tự hào. Phúc đức là nhà tôi đi chiến đấu trước hòn tên mũi đạn mà không hề hấn gì. Con cái chúng tôi đều đã trưởng thành, “thằng” thứ hai theo nghiệp bố. Ông nhà tôi trông “thô” và nghiêm khắc nhưng hiền lắm, thương con lắm. Bà Nguyệt nói.

Ngày đó, ngồi bên vợ, Thượng tướng Hoàng Minh Thảo chỉ cười. Khi cười, trông ông thật hiền, thật chân thành. Không những với tình yêu, tình vợ chồng, cha con, mà ông chân thành với mọi người, với đồng chí, đồng đội, như bức trướng mà Học viện Quốc phòng tặng nhân dịp mừng thọ ông 80 tuổi: “Trung thành với tổ quốc, chân thành với đồng đội”.

HỒNG SƠN