Tổng thống Mỹ - Donald Trump vừa bất ngờ đưa ra một thông điệp mạo hiểm trên Twitter cá nhân: “Sau 52 năm, đã đến lúc Mỹ thừa nhận đầy đủ chủ quyền của Israel đối với cao nguyên Golan, vốn đóng vai trò quan trọng về an ninh và chiến lược trọng yếu đối với Nhà nước Israel và sự ổn định khu vực”.

Cao nguyên Golan có vị trí địa chiến lược quan trọng với diện tích khoảng 1.800km2, nằm giữa Syria, Israel, Lebanon và Jordan. Tranh chấp lãnh thổ ở vùng cao nguyên này là một trong những nguyên nhân gây căng thẳng tại khu vực, đặc biệt là trong quan hệ giữa Israel và Syria. Sau cuộc chiến 6 ngày năm 1967, Israel đã chiếm đóng 2/3 diện tích cao nguyên này. Năm 1981, Israel sáp nhập vùng chiếm đóng trên cao nguyên Golan vào lãnh thổ của mình. Tuy vậy, quyết định trên không được cộng đồng quốc tế, kể cả Mỹ, công nhận. Trong khi Syria nhiều lần kêu gọi Israel hoàn trả vùng lãnh thổ này, Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc cũng công nhận cao nguyên Golan là một phần lãnh thổ của Syria và Liên Hợp quốc đã ra Nghị quyết 242 yêu cầu Israel chấm dứt chiếm đóng cao nguyên Golan vào năm 2006.

Phớt lờ sức ép của cộng đồng quốc tế, Israel vẫn không từ bỏ vùng đất này để mở rộng lãnh thổ và việc chiếm đóng phần lớn cao nguyên Golan, khu vực chỉ cách thủ đô Damascus của Syria khoảng 60km, giúp quân đội Israel có lợi thế quân sự nhất định. Bên cạnh đó, Golan cũng chứa nhiều tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt hơn 1/3 nguồn nước sạch của Israel được khai thác từ Golan.

Israel luôn có Mỹ “chống lưng” và thực tế là dù có tuyên bố gì đi nữa thì Israel vẫn đang chiếm đóng và sử dụng cao nguyên Golan suốt 52 năm qua. Vấn đề ở đây là nếu Mỹ tiến tới chính thức công nhận cao nguyên này thuộc chủ quyền của Israel thì luật pháp quốc tế hay các quyết định của Liên Hợp quốc sẽ bị đảo lộn. Những xáo trộn ở Trung Đông xảy ra liên tiếp từ khi ông Trump trở thành Tổng thống Mỹ. Từ việc Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel rổi chuyển Đại sứ quán Mỹ tới khu vực này vào tháng 5-2018 tới việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, Mỹ không những phớt lờ luật pháp quốc tế mà còn tự thay đổi chính các quyết định trước đây của mình.

Cũng chẳng phải vô tình mà ông Trump đưa ra tuyên bố trên vào thời điểm này. Đồng minh của ông, Thủ tướng Israel - Benjamin Netanyahu đang trên đường sang Mỹ và tháng 4 Israel có cuộc bầu cử quan trọng. Ông Netanyahu đang phải đối mặt với các cáo buộc nhận hối lộ và khả năng tái đắc cử Thủ tướng Israel thêm một nhiệm kỳ nữa là khó. Thế nhưng, với tuyên bố của ông Trump thì tương lai chính trị của ông Netanyahu lại bừng sáng bởi từ lâu ông đã luôn vận động Mỹ công nhận khu vực Israel chiếm đóng ở cao nguyên Golan thuộc chủ quyền của Israel.

Với thông điệp của ông Trump, Israel và nhất là ông Netanyahu được lợi nhưng các nước trong khu vực thì ngược lại. Nguy hiểm hơn, nếu Mỹ đi đến một quyết định thực sự theo ý của ông Trump thì hy vọng về việc tìm một giải pháp hòa bình cho Trung Đông sẽ trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Bóng ma chiến tranh, xung đột đang dần xuất hiện trở lại khu vực nếu luật pháp quốc tế mà cụ thể là các nghị quyết của Liên Hợp quốc không được tôn trọng ở khu vực này.

Ngọc Hưng