Hành trình tìm lại danh dự cho người đã khuất

Bài 1: Bỗng dưng “dừng” chế độ liệt sĩ sau 27 năm: Ai chịu trách nhiệm?

Từ năm 1967, gia đình quân nhân Nguyễn Xuân Điều, quê xã Hồng Phúc, huyện Ninh Giang, Hải Dương (nay là xã Khúc Thừa Dụ, TP. Hải Phòng) thờ cúng và được hưởng chế độ liệt sĩ theo quy định. Thế nhưng đến năm 1998, sau hơn 27 năm, gia đình bỗng nhận được thông báo “dừng” chế độ mà không rõ lý do, khiến nhiều thế hệ con cháu ròng rã đi “đòi” lại công bằng cho người đã khuất.

Người lính hy sinh sau khi rời chiến trường Lào

Theo đơn của chị Nguyễn Thị Thùy (sinh năm 1986), cháu nội quân nhân Nguyễn Xuân Điều, sinh năm 1929, nhập ngũ tháng 8-1953, thuộc đơn vị D95 - F325 - QK4 cũ, nay là Sư đoàn 325, Quân đoàn 12 (đóng tại Lục Ngạn, Bắc Giang).

Từ năm 1961, ông Nguyễn Xuân Điều cùng đơn vị sang nước bạn Lào làm nhiệm vụ quốc tế. Sau 410 ngày đêm trực tiếp chiến đấu, ông bị hỏng mắt trái. Đến năm 1963, trong một lần vận chuyển vũ khí sang Lào qua địa phận tỉnh Quảng Trị, xe chở hàng gặp nạn, ông cùng hai đồng đội bị thương nặng, gãy nhiều xương sườn và chấn thương phổi.

Ông được đưa về điều trị tại Viện A Hà Nội, sau đó chuyển sang Bệnh viện K71 (Thanh Hóa) để mổ lần hai. Dù được tận tình cứu chữa, nhưng do vết thương quá nặng, ông đã hy sinh ngày 22-3-1967. Từ đó, gia đình được hưởng chế độ tuất liệt sĩ theo quy định.

Các giấy tờ gốc gia đình còn lưu, gồm giấy chuyển sinh hoạt Đảng tại Viện A và K71; tờ trình của nhân chứng Bùi Mạnh Rạng, người cùng làng, từng gặp ông Điều tại bệnh viện.

Hành trình 27 năm đi “đòi” lại danh dự liệt sĩ

Năm 1998, gia đình ông Điều bất ngờ nhận thông báo “dừng” chế độ liệt sĩ, song không kèm theo bất kỳ tài liệu, căn cứ nào để chứng minh ông không phải liệt sĩ. Từ đó đến nay, gia đình liên tục gửi đơn kiến nghị tới nhiều cơ quan chức năng nhưng vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.

Theo chị Thùy cho biết, Sở LĐTB&XH tỉnh Hải Dương cũ đã ban hành quyết định dừng trợ cấp tiền tuất hằng tháng đối với thân nhân của liệt sĩ Điều - dựa trên báo cáo của Phòng Tổ chức LĐTB&XH huyện Ninh Giang, mà không có kết luận chính thức hoặc văn bản pháp lý của cấp có thẩm quyền hủy bỏ danh hiệu liệt sĩ.

 Đáng nói, tại Quyết định 406/QĐ ngày 18-9-1998 của Sở LĐTB&XH tỉnh Hải Dương chỉ nêu: “Lý do dừng trợ cấp vì bà Măng là vợ ‘tử sĩ’ hưởng trợ cấp tuất vợ liệt sĩ...”.

Sau khi con trai ông Điều là ông Nguyễn Xuân Khiển (bố chị Thùy) mất vì tai nạn năm 2015, mẹ chị - bà Lê Thị Nga và các con tiếp tục hành trình làm đơn gửi cơ quan chức năng. Gần đây, Cục Cán bộ, Cục Chính sách (Bộ Quốc phòng) và Sư đoàn 325 đều có phản hồi, xác nhận ông Nguyễn Xuân Điều là quân nhân hy sinh (từ trần). Chớ trêu thay, một số Giấy xác nhận của Cục Chính sách, Sư đoàn 325 đều ghi nơi nhận “thân nhân liệt sĩ” của ông Điều - nêu rõ là bà Nguyễn Thị Măng (vợ ông Điều - PV).

Đặc biệt, Cục Cán bộ cho biết khi mẹ con chị Thùy đến làm việc: “Hiện cụ Nguyễn Xuân Điều vẫn nằm trong danh sách, hồ sơ quân nhân lưu tại Cục. Việc dừng chế độ tử tuất đề nghị gia đình liên hệ với cơ quan đã ra quyết định tạm dừng để làm rõ”.

Theo xác nhận của ông Trần Đình Dĩnh (nguyên cán bộ TBXH xã Hồng Phúc ở thời điểm năm 1980 trở về trước), tại tờ đơn của bà Nguyễn Thị Măng đề gửi Ty TBXH tỉnh Hải Hưng vào ngày 5-3-1980: “Trước kia, từ năm 1976 trở về trước tôi được xã giao làm công tác TBXH xã Hồng Phúc, đã nhận Giấy báo tử của đơn vị đồng chí Điều và Bệnh viện 71 Thanh Hóa gửi về. Thân nhân đồng chí Điều và tôi đã làm đủ thủ tục giấy tờ, nộp cho Phòng TBXH huyện Ninh Giang tháng 12-1975, do đồng chí Lưu ở Phòng TBXH huyện nhận”. Xác nhận này có chứng thực của chính quyền xã Hồng Phúc thời điểm đó.

Tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Hồng Phúc, trước đây có bia mộ gió mang tên liệt sĩ Nguyễn Xuân Điều, song sau khi tu sửa nghĩa trang năm 2006, bia mộ này không còn thấy đâu.

“Không đòi quyền lợi, chỉ mong danh dự được trả lại”

Gia đình hiện vẫn giữ nhiều giấy tờ, huân huy chương có ghi rõ danh hiệu “Liệt sĩ Nguyễn Xuân Điều”, gồm: “Huân chương Chiến sĩ Giải phóng hạng Nhất (1975); Huân chương Kháng chiến hạng Nhất (1986); Ảnh chụp tên “Nguyễn Xuân Điều” trên Đài tưởng niệm Liệt sĩ huyện Ninh Giang (số thứ tự 39); Các tài liệu, bản kê tài sản của ông do nhân chứng xác lập cùng đại diện bệnh viện khi ông qua đời”.

Tất cả cho thấy ông Điều hy sinh trong khi làm nhiệm vụ, đủ điều kiện và đã được công nhận liệt sĩ nhiều năm liền.

Chia sẻ với phóng viên Báo CCB Việt Nam, chị Nguyễn Thị Thùy - cháu nội ông Điều, nghẹn ngào: “Tôi đã đánh số thứ tự các giấy tờ gửi đến các cơ quan để tiện theo dõi. Gia đình chỉ mong được xem xét, giải quyết thấu tình đạt lý. Điều thiêng liêng nhất của chúng tôi không phải là đòi hỏi chế độ, mà là danh dự cao quý của người đã hy sinh cho Tổ quốc”.

Đã gần ba thập kỷ trôi qua, những người con, người cháu vẫn chưa nguôi khát vọng “minh oan” cho người lính làm nhiệm vụ bên đất bạn Lào, sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu, về nước và trong một lần vận chuyển vũ khí trên địa bàn Quảng Trị, ông Điều bị thương - phải điều trị tại bệnh viện và hy sinh trong thời gian nằm viện.

Trong vụ việc này, để khôi phục lại danh hiệu liệt sĩ cho ông Nguyễn Xuân Điều - điều gắn với danh dự của cả một gia đình, dòng họ thì cần hơn cả là trách nhiệm rà soát, phối hợp của các cơ quan chức năng, để những người đã ngã xuống không bị “quên tên” chỉ vì hồ sơ thất lạc đâu đó sau thời hậu chiến.

(Còn nữa)