Rau xanh ở nhà giàn DK1/19.

Cuối tháng 4, đầu tháng 5, khi những chuyến tàu hối hả đến với quân, dân quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK, tôi cũng như bao người đã từng được đến với Trường Sa, Nhà giàn lại bồi hồi bởi những kỷ niệm về nơi “thừa nắng gió, hiếm nước ngọt, thiếu hơi ấm đất liền” giữa biển khơi. Nơi ấy vẫn có những bồn rau xanh mướt, những mẻ giá đỗ mầm trắng nõn... là kết quả tăng gia, đồng thời phản ánh khát vọng sinh tồn làm chủ cuộc sống của cán bộ, chiến sĩ giữa biển khơi.

Gian khó buổi ban đầu

Để hiểu “ngọn ngành” về những ngày đầu tiên cán bộ, chiến sĩ (CBCS) Nhà giàn DK1 ra biển khơi trấn giữ và “thiết lập cuộc sống”, tôi đến nhà CCB, Thượng tá Nguyễn Văn Nam - nguyên Chỉ huy trưởng Tiểu đoàn DK1 Vùng 2 Hải quân ở số 1096, đường 30-4, phường 11, T.P Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và được nghe ông kể về chuyện “trồng rau trên sóng”. Với chất giọng “phàm sóng gió”, ông bảo: “Ngày đó đời sống của CBCS DK1 khó khăn lắm. Việc trồng được rau xanh ăn hằng ngày ở giữa đại dương cũng được coi như một kỳ tích”.

Nhà giàn DK1 thành lập tháng 7-1989, khi ông Nam mang quân hàm Thượng úy và được giao nhiệm vụ chỉ huy 9 CBCS vượt sóng gió bằng tàu hải quân ra chốt giữ nhà giàn Phúc Tần 3 - đây là nhà giàn thế hệ đầu tiên, do Bộ Giao thông - Vận tải xây dựng, được thiết kế “nửa nổi nửa chìm”. Phần thượng tầng của nhà giàn (gồm các phòng ngủ và nơi sinh hoạt) chỉ cách mặt biển 7m.

Giữa đại dương mênh mông, nắng cháy da, gió rát mặt suốt đêm ngày, nhiệm vụ của CBCS là trực canh quan sát phát hiện mục tiêu tàu lạ của nước ngoài xâm nhập trái phép vào vùng biển của ta, đồng thời “thiết lập cuộc sống tự sinh trên sóng”. Lương thực từ đất liền đem ra chủ yếu là gạo, muối, lương khô và thịt hộp. Bộ đội lâu ngày ăn không có rau xanh đâm ra đi “vắt”, rồi kiết lỵ, táo bón, sinh bệnh trĩ. Ông Nam nghĩ: Làm thế nào để trồng được rau xanh? Một bài toán khó cho các chiến sĩ nhà giàn thời gian ấy.

Sau những đêm nghiên cứu từ kinh nghiệm trồng rau ở các đảo chìm Trường Sa, ông Nam quyết định “đánh điện về đất liền” xin đất chuyển ra nhà giàn. Hơn 2 tháng sau, những bao đất đỏ Bazan được chuyển lên giàn theo tàu thay trực.

Tận dụng tất cả những gì có thể như vỏ thùng lương khô, chậu hỏng, thanh gỗ ghép thành máng để trồng rau. Nhà giàn chỉ có 40m3 nước ngọt dự trữ cho cả ăn, uống, tắm, giặt của 10 CBCS trong 6 tháng mùa khô. Bởi thế, để có nước tưới rau, chỉ huy nhà giàn ra quy định: “1 người tuần 10 lít/tắm hai lần”, “phát ra 5 lít, thu về 3 lít”. Giao cho trực ban trong tuần cứ 18 giờ thứ tư và chủ nhật, có nhiệm vụ phát cho bộ đội 5 lít nước (tương đương 1 chậu rửa mặt, hoặc lưng xô nhỏ) - khẩu phần tắm của mỗi người.

Để có nước tưới rau, các chiến sĩ “sáng tác” cách tắm kiểu “em bé”. Tức là ngồi vào chậu lớn, dội nước ngọt lên đầu, ướt người rồi kỳ cọ cho ghét bở ra. Các chiến sĩ không được dùng dầu gội đầu, hoặc xà bông, vì nếu gội dầu, tắm xà bông nước nhiễm sẽ không tưới rau được. Do vậy tóc người nào cũng cứng, xơ như “rễ tre”. Những “phần nước đặc biệt” sau khi tắm xong được dồn lại một thùng lớn để tưới rau. Được “tắm mát” từ những giọt nước hiếm hoi và “đặc biệt” đó, hạt mồng tơi, hạt cải, hạt muống bật mầm và thành cây xanh tốt. “Vậy là “bài toán trồng rau trên sóng được giải. Tiếc là, ngày đó chưa có điện thoại thông minh để chụp làm kỷ niệm” - ông Nam nhớ lại.

Việc ông Nam tìm ra cách trồng rau trong máng gỗ trên nhà giàn Phúc Tần 3 được phổ biến rộng rãi để các nhà giàn khác học tập. Rồi phong trào “trồng rau trên sóng” được lan toả nhân rộng khắp 20 nhà giàn. Mỗi lần tàu ra thay trực, ngoài lương thực, hàng quân nhu, tàu còn “cõng” thêm hàng chục khối đất trồng rau.

Tiếp nối màu xanh nhà giàn

Vào mùa biển lặng, trong hải trình ra thăm CBCS các Nhà giàn DK1, nhìn “vườn rau di động” của Nhà giàn DK1/19 chúng tôi xúc động nhớ lại câu chuyện trồng rau trên sóng của CCB Nguyễn Văn Nam 34 năm trước. Bộ đội bây giờ không còn phải “tắm kiểu em bé” nữa, vì mỗi nhà giàn có hàng trăm khối nước dự trữ, rau được tưới bằng nước mưa trời.

Xúc động trước những mầm xanh mọc lên từ sóng biển, Thượng tá, nhạc sĩ Nguyễn Hồng Sơn - nguyên Chủ nhiệm Nhà văn hoá Vùng 2 Hải quân đã sáng tác bài hát “Màu xanh nhà giàn”, trong đó có những câu từ xốn xang, xúc động: “Ngôi nhà lính đó nằm giữa trời và nước, dù ngàn khơi xa vẫn thắm một màu xanh… những ngôi nhà trên biển, người chiến sĩ ươm mầm tươi tốt”.

Thượng tá Nghiêm Xuân Thái - Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Tiểu đoàn DK1 cho biết: Hiện tại, 15/15 nhà giàn có rau xanh ăn hằng ngày; CBCS còn ủ giá, trồng rau cải mầm siêu sạch, câu cá. Cuộc sống ở nhà giàn đã thực sự đổi mới, giúp CBCS thêm vững vàng tay súng giữ vững chủ quyền của Tổ quốc nơi đầu sóng ngọn gió.

35 thành lập, xây dựng và trưởng thành, từ một “chòi canh” thô sơ, nhỏ nhoi mang tên Phúc Tần 3, nay đã trở thành những “pháo đài thép kiên cố”. Từ những mầm xanh mọc lên từ những giọt nước hiếm, nay trở thành những vườn rau xanh mướt vươn dài giữa nắng gió đại dương. Để mỗi ngày khi bình minh thức giấc, nghe tiếng gà báo thức, nhìn những giàn rau xanh, bao gian khổ, nhọc nhằn, hiểm nguy của CBCS nhà giàn hoá thành thơi, nhẹ nhàng, êm đềm như sóng biển tháng 3.

Bài, ảnh: Mai Thắng