Báo chí tiên phong trên mặt trận phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực

Phóng viên: Khi nhận tin mình đoạt giải cao nhất – giải A của Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực lần thứ V, đồng chí đã có những cảm xúc gì?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Tôi đã làm báo gần 40 năm, cũng đã tham dự các cuộc thi báo chí và được khá nhiều giải. Trong đó là có 3 giải A Giải Báo chí  Quốc gia. Với giải báo chí phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực thì đây cũng là lần đầu tiên được giải cao nhất. Khi nhận được thông tin này thì tôi cảm thấy rất phấn khởi. Đây không chỉ là nỗ lực cá nhân, mà còn chính là thành tích của tập thể, rộng hơn là thành tích của Trung ương Hội CCB Việt Nam.

Phóng viên: Phòng chống tham nhũng vốn được coi là một đề tài khá nhạy cảm, không dễ để các nhà báo tiếp cận và khai thác. Vậy điều gì đã thúc đẩy đồng chí lựa chọn triển khai tác phẩm của mình theo hướng đề tài này?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Thực ra là báo chí tham gia phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực thì cũng có từ rất lâu rồi. Bản thân tôi, khi tôi còn làm Phó Tổng biên tập - Bí thư Đảng ủy của Báo Quân đội Nhân dân thì tôi cũng đã tham gia một số tác phẩm về đề tài này. Thậm chí là có những lần tác nghiệp, có những đêm mà tôi phải thay đổi chỗ ở đến 5 lần để phòng những sự cố bất chắc có thể xảy ra đối với mình cũng như đồng nghiệp.

Trong cuộc chiến đấu phòng chống “giặc nội xâm”, các nhà báo sẽ phải đối mặt với rất nhiều chông gai, thử thách. Với đề tài “Cựu chiến binh bền bỉ chống giặc “nội xâm”, tôi thấy rằng Báo CCB Việt Nam đã phản ánh từ lâu rồi. Hiện nay ở cơ sở, CCB có vai trò rất quan trọng trong thế trận lòng dân để phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Các CCB có vai trò là một người lính xung kích trên trận tuyến chống “giặc nội xâm”. Vì thế mà tôi lựa chọn đề tài này. Tác phẩm của tôi có 3 kỳ. Quá trình tác nghiệp vô cùng cam go, vất vả nhưng rất may mắn được sự ủng hộ của T.Ư Hội CCB Việt Nam, sự giúp đỡ của CCB các địa phương nên tôi đã hoàn thành tuyến bài này.

Phóng viên: Qua những chia sẻ của đồng chí, chúng tôi thấy rằng công cuộc phòng chống tham nhũng ở Việt Nam đã được triển khai và duy trì từ lâu bởi các cơ quan nhà nước. Với kinh nghiệm nhiều năm trong ngành, đồng chí đánh giá thế nào về sự phối hợp giữa cơ quan báo chí và các cơ quan chức năng trong việc phát hiện, xử lý các hành vi tham nhũng?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Tham nhũng từ lâu đã là vấn nạn lớn trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Khi đã có chính quyền và có giai cấp thì là ắt sẽ có tham nhũng. Ở Việt Nam ta từ xa xưa đã có những câu chuyện dân gian về phòng chống tham nhũng rồi. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây tham nhũng nổi lên như một thứ quốc nạn vô cùng nguy hiểm.

Chúng ta đã xây dựng mặt trận phòng chống tham nhũng và báo chí có vai trò rất quan trọng trên mặt trận này. Thứ nhất, báo chí góp phần tuyên truyền hệ thống pháp luật cũng như cổ vũ những tấm gương đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Thứ hai, báo chí phát hiện những kẽ hở vi phạm để “bịt” lại những lỗ hổng ấy. Thời gian vừa qua, báo chí đã làm rất tốt hai việc này. Tuy nhiên, để báo chí phát huy hơn nữa vai trò của nó thì cần phải có những cơ chế, chế tài và công cụ pháp lý cần thiết. Chúng tôi đang kỳ vọng sửa đổi luật Báo chí sắp tới sẽ có những điều kiện cụ thể để báo chí tiếp tục đấu tranh chống lại nạn tham nhũng.

Phóng viên: Theo đồng chí, liệu "phanh phui" và xử lý các vấn đề liên quan đến tham nhũng hiện nay là đã "nhổ rễ" hay chưa, hay chỉ mới là "chặt ngọn"?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Theo tôi, hiện nay chúng ta vẫn chỉ đang "chặt ngọn" mà thôi. Báo chí hiện đại trên thế giới nói chung là “báo chí giải pháp”. Khi nêu ra vấn đề và tìm được gốc rễ, chúng ta cũng phải tìm ra giải pháp cho nó. Tức là, không chỉ dừng lại ở việc chỉ ra những biểu hiện tiêu cực, những hiện tượng tham nhũng, lãng phí, mà quan trọng nhất là phải kiến nghị các giải pháp để bịt những kẽ hở trong công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực - đó mới là cốt lõi của báo chí hiện đại. Chúng ta phải đưa ra những giải pháp để ngăn chặn, đề phòng các hành vi tham nhũng, tiêu cực.

Phóng viên: Khi có thông tin hoặc nghi ngờ hành vi tham nhũng, đa phần người dân sẽ có tâm lý "ngại va chạm", "sợ liên lụy". Theo đồng chí, tâm lý này xuất phát từ đâu và có ảnh hưởng như thế nào đến việc người dân và cả những người trong các cơ quan nhà nước tố giác các trường hợp tham nhũng?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Luật tố cáo khiếu nại của nước ta đã có các chế tài tạo điều kiện để cho người dân tham gia tố cáo các hành vi tham nhũng. Luật phòng chống tham nhũng cũng khuyến khích người dân làm công việc này. Tuy nhiên, một số người dân lại rất ngại trong việc tố giác hành vi tham nhũng. Họ lo sợ thông tin của bản thân bị lọt ra bên ngoài và các đối tượng sẽ dựa vào đó để tìm cách trả thù.

Tôi cho rằng trách nhiệm quan trọng nhất của cơ quan báo chí khi tiếp nhận những nguồn tin này là phải bảo vệ người tố giác. Trong thời gian qua, chúng tôi luôn cố gắng bảo mật thông tin ở mức cao nhất có thể, cũng như công khai bênh vực những nỗ lực tố giác của người dân với các hành vi tham nhũng khi điều kiện cho phép. Từ đó, chúng tôi khích lệ họ tin tưởng cung cấp thông tin để các nhà báo có thể tham gia hiệu quả vào nỗ lực chung phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Phóng viên: Theo đồng chí, để theo đuổi đề tài phòng chống tham nhũng, người làm báo cần có những phẩm chất gì?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Tôi đã từng nói với các đồng nghiệp rằng, nhà báo trên mặt trận đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải chấp nhận hy sinh, phải sẵn sàng vì mục tiêu của quốc gia. Đã là nhà báo, nhất là nhà báo chiến sĩ, nhà báo CCB thì phải dám đấu tranh, đứng về phía lẽ phải, nhiều khi phải chấp nhận những mất mát từ phía mình để bảo vệ cái đúng.

Phóng viên: Cuối cùng, đồng chí có lời khuyên nào dành cho các nhà báo trẻ - những người muốn theo đuổi lĩnh vực điều tra, giám sát và phản biện xã hội liên quan đến vấn đề tham nhũng?

Đồng chí Đỗ Phú Thọ: Thực ra, lĩnh vực điều tra, giám sát, phản biện xã hội là một lĩnh vực rất quan trọng với cơ quan báo chí. Nếu các nhà báo trẻ dám dấn thân vào thì tôi hoàn toàn ủng hộ và cổ vũ các bạn dám đấu tranh, khẳng định vị trí của mình trên mặt trận phòng chống “giặc nội xâm". Tuy nhiên, lĩnh vực phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đòi hỏi các nhà báo phải dám hy sinh, phải có kiến thức cần thiết để đương đầu với những cám dỗ về vật chất, tinh thần cũng như các điều kiện khó khăn trong quá trình tác nghiệp.

Tôi khuyên các bạn trẻ rằng, lĩnh vực này rất cần các bạn, nhưng để làm tốt công việc trong cuộc đấu tranh với tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, các bạn phải trau dồi kiến thức, nhất là kiến thức pháp luật, để tác nghiệp đúng luật. Đây là điều vô cùng quan trọng đối với các nhà báo trẻ.

Thứ hai, chúng ta phải dám đấu tranh. Tôi có một lần nói chuyện với các bạn sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền về điều quan trọng nhất khi tác nghiệp trên mặt trận phòng chống tham nhũng: các bạn phải nắm vững 4 chữ "Đ". Chữ "Đ" thứ nhất là Đảng - phải đúng đường lối của Đảng, đúng quan điểm của Đảng trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Chữ "Đ" thứ hai là Đúng - phải đúng cơ sở thực tiễn, đúng với những gì các bạn nghiên cứu và phù hợp với xu thế của thời đại. Chữ "Đ" thứ ba là Đủ - phải có đủ cơ sở, đủ bằng chứng. Nếu các bạn chỉ có thông tin suy luận mà không phù hợp với thực tế, thì nó sẽ phản tác dụng lại chính các bạn. Chữ "Đ" thứ tư là Đánh - các bạn phải dám đánh, dám chống đối với những vấn đề tiêu cực xã hội, tham nhũng, tiêu cực. Nếu 4 chữ "Đ" này được thực hiện thành công, có nghĩa là chúng ta đã thành công trong công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Trân trọng cảm ơn đồng chí!