Trung tướng Khuất Duy Tiến.
Báo tháng 6 - Tháng 2-2021, Trung tướng Khuất Duy Tiến tròn 90 tuổi. Rất nhiều đồng chí đồng đội từ khắp nơi về chúc thọ ông. Thủ trướng Nguyễn Xuân Phúc (nay là Chủ tịch nước) cũng gửi hoa chúc mừng. Ông được nhiều người quý trọng không chỉ là người lính chiến đấu dũng cảm, người chỉ huy trận mạc mưu trí kiên cường lập nhiều chiến công trong các cuộc kháng chiến mà còn là người cán bộ mẫu mực của Sư đoàn 320, của Quân đoàn 3; luôn hết lòng vì đồng đội, vì công việc đền ơn đáp nghĩa, tưởng nhớ những người đã hy sinh vì Tổ quốc.
Ông sinh ngày 27-2-1931, trong một gia đình cố nông ở xã Đại Đồng, huyện Thạch Thất, Sơn Tây (nay thuộc T.P Hà Nội). Từ khi còn nhỏ ông đã phải chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, nạn đói hoành hành ở quê ông cũng như các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, đến 2 người chú, 7 người em ruột thịt của ông cũng giã từ cõi đời vì thiếu đói, bệnh tật. Mới 13, 14 tuổi ông đã được giác ngộ và tham gia Hội kín. Khi Cách mạng Tháng Tám nổ ra, ông cùng thanh thiếu niên trong làng theo người lớn giành chính quyền ở xã, ở huyện.
Kháng chiến toàn quốc, ông tích cực tham gia tuyên truyền, vận động quần chúng và diệt ác, trừ gian tại địa phương. Không may ông bị địch bắt, tra tấn, giam cầm ở Sơn Tây và nhà tù Hỏa Lò nhưng vẫn giữ vững khí tiết. Vượt ngục tù, ông tiếp tục tham gia hoạt động và nhập ngũ tháng 9-1950 ở Trung đoàn 48, Đại đoàn Đồng bằng 320 liên tục chiến đấu trên địa bàn các tỉnh Sơn Tây, Hòa Bình, Hà Đông, Hà Nam, Ninh Bình, Nam Định và Thái Bình, cùng đơn vị lập nhiều chiến công xuất sắc.
Sau khi tốt nghiệp Trường sĩ quan Lục quân 1, ông về công tác ở Quân khu 3 một thời gian rồi cùng Sư đoàn 320 lên đường vào Nam chiến đấu. Chiến trường Quảng Trị, Đường 9 - Nam Lào, Đắk Tô - Tân Cảnh, chiến dịch giải phóng Tây Nguyên rồi chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử giải phóng hoàn toàn miền Nam và làm nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia...
Tiếp theo là gần 10 năm ở cương vị chỉ huy Quân đoàn 3 tham gia giữ địa bàn trọng yếu, bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc và tổ chức hành quân trở lại Tây Nguyên xây dựng Quân đoàn chủ lực trong thế trận mới vừa sẵn sàng chiến đấu, vừa tham gia xây dựng Tây Nguyên an ninh và giàu đẹp.
Trước khi được về nghỉ hưu, ông còn có 10 năm đảm nhiệm vị trí Cục trưởng Cục Quân lực và Hiệu trưởng Trường sĩ quan Lục quân 1.
Là người lính trải qua tất cả các chức vụ từ chiến sỹ - binh nhì đến cấp Trung tướng, qua hàng trăm trận đánh, hàng chục chiến dịch của cả ba cuộc chiến tranh anh dũng và đau thương của dân tộc, có thể nói ông là người đã cảm nhận đủ các cung bậc hạnh phúc khi chiến thắng, nhưng cũng vô cùng buồn đau vì phải chứng kiến quá nhiều mất mát của đơn vị, hy sinh của đồng đội và cả những điều còn trăn trở đến hôm nay.
Ngày 30-10-2013, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND, vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong chỉ huy chiến đấu cũng như phẩm chất, năng lực trong lãnh đạo, chỉ huy xây dựng đơn vị. Khi tuổi cao, đã nghỉ hưu mà được Quân đội, Nhà nước ghi nhận ông rất xúc động.
Trong giờ phút vinh quang ấy, ông đã khóc và cúi đầu cảm ơn những đồng chí đồng đội và bao người dân đã cùng ông chiến đấu suốt mấy chục năm trên khắp các chiến trường để giải phóng quê hương, bảo vệ Tổ quốc. Ông nói được như ngày nay là ơn Đảng, nhân dân và đồng đội rất nhiều.
Nhớ lại khi trốn khỏi nhà tù đế quốc, ông xin vào bộ đội để đánh giặc cứu nước giải phóng quê hương chứ không nghĩ để làm tướng làm quan. Ông rất biết ơn người cha nghèo lam lũ đã dạy dỗ định hướng, ơn những người thầy đã nhận nuôi và dạy ông chữ nho, chữ quốc ngữ khi ông còn nhỏ không đủ cơm ăn, áo mặc.
Anh em đồng chí nhiều thế hệ đang tin cậy yêu quý và trao cho ông một nhiệm vụ cao cả, nặng nề, đó là vai trò Trưởng Ban liên lạc truyền thống Đại đoàn Đồng Bằng 320. Cái tâm và cái tầm ở ông đủ lớn, đủ uy để anh em, đồng đội tín nhiệm, quây quần chung sức góp của, góp công gìn giữ truyền thống của Đại đoàn.
Tiếng chuông điện thoại vang lên làm gián đoạn cuộc nói chuyện giữa ông và chúng tôi. Anh Lê Mạnh Hải - Trưởng ban liên lạc CCB Sư đoàn 320 cụm Nghệ An - Hà Tĩnh gọi điện từ Tây Nguyên về báo cáo kết quả Đoàn CCB từ miền Bắc vào thắp hương các nghĩa trang liệt sỹ ở Kon Tum, Gia Lai; lên Nhà bia tưởng niệm liệt sỹ trên điểm cao 1015 và 1049 ở Sa Thầy (nơi diễn ra các trận chiến ác liệt tiêu diệt Lữ đoàn 2 dù của ngụy, mở thông hành lang Tây sông Pô Kô trong chiến dịch Bắc Tây Nguyên, Xuân - Hè năm 1972).
Năm 2017, Ban Liên lạc truyền thống Đại đoàn Đồng Bằng 320 triển khai xây dựng Nhà bia trên điểm cao 1015 (Charlie) và 1049 (Delta) với sự nhất trí của Tỉnh ủy, chính quyền tỉnh Kon Tum và sự đồng tình của lãnh đạo, nhân dân huyện Sa Thầy, các xã Rờ Cơi, Hơ Moong. Ban liên lạc không kêu gọi đầu tư, không lập đề án xin tiền nhà nước hay tổ chức bên ngoài mà động viên các CCB Sư đoàn người nhiều, người ít tự nguyện đóng góp trên tinh thần nghĩa tình, tri ân nhớ về đồng đội. Tổng kinh phí xây dựng hơn 2 tỷ đồng đều do anh em, các gia đình CCB đóng góp. Riêng vị tướng già Khuất Duy Tiến đã góp 400 triệu đồng từ tiền lương hưu tiết kiệm được và tiền hỗ trợ của con cháu ông.
Khi làm lễ cầu siêu, thay mặt anh em CCB ông đã khấn: “Các anh em ơi, sống khôn thác thiêng hãy về đây ghi nhận chút lòng thành, phù hộ cho chúng tôi, những người đồng đội của các anh, nhờ các anh mà sống sót đến hôm nay, phù hộ cho bà con các dân tộc trong vùng và quê hương đất nước được bình yên, hạnh phúc”.
Bia chiến thắng Chư Bồ - Đức Cơ được tỉnh Gia Lai công nhận là Di tích văn hóa cấp tỉnh. Đây là công trình văn hóa tâm linh rất ý nghĩa do CCB Sư đoàn 320 tự xây dựng dưới sự chỉ đaọ trực tiếp của ông và Ban Liên lạc truyền thống Sư đoàn.
Các Nhà bia, Đền thờ liệt sỹ ở Gia Lai, Kon Tum, Củ Chi (T.P Hồ Chí Minh), ở các tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ do Ban liên lạc chủ trì hay phối hợp xây dựng còn là điểm văn hóa tâm linh, phát triển du lịch và góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Đến nay ông đã góp hơn 800 triệu đồng vào quỹ xây dựng Nhà bia, nghĩa trang liệt sỹ và làm nhà tình nghĩa của Sư đoàn. Ông vẫn còn nhiều trăn trở với linh hồn những đồng đội hy sinh bên đất bạn Campuchia.
Ông tâm sự: “Dù làm tướng hay là người lính, điều quan trọng nhất là hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công, giữ được nhân cách, đóng góp được cho dân cho nước”. Và ông luôn tâm niệm: “Ngày nay trong hòa bình xây dựng đất nước, càng phải thấm nhuần và làm tốt những lời dạy của Bác Hồ. Mà cách học và làm theo tốt nhất là cán bộ cấp trên làm gương cho cán bộ cấp dưới noi theo, cán bộ cấp thấp cũng gương mẫu cho chiến sĩ học tập”.
Nguyễn Nhân Tỏ