Già làng Ma Doanh (bên trái) và tác giả.

Hai năm trở lại đây, già làng Ma Doanh bệnh tình trở nên nặng dần, ngồi bên ông tôi nghe nhịp thở gấp gáp, khó khăn. Đứng lên, ngồi xuống phải có người đỡ đần, có lúc thấy ông nhắm nghiền hai mắt, tay chống gối để vận động. Tuy vậy, ông vẫn lạc quan, động viên con cháu lao động sản xuất, chăm lo cuộc sống. Đặc biệt, ông rất tự hào khi nhớ về hai lần được gặp Bác Hồ và coi đó là nguồn động lực tiếp thêm sức mạnh để vươn lên trong suốt cuộc đời mình.

Già làng Ma Doanh là người dân tộc Êđê, tên khai sinh là Kso Y Bứ, sinh  năm 1935 tại xã Krông Pa, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên. Năm 17 tuổi đã trở thành chiến sĩ giao liên gan dạ và mưu trí của du kích, rồi vào bộ đội chiến đấu tại vùng miền núi Sơn Hòa. Năm 1955, chàng trai Ma Doanh được chọn tập kết ra miền Bắc để học tập. Ông được gặp Bác Hồ lần đầu trong Lễ kỷ niệm 10 năm ngày Quốc khánh 2-9-1955 tại Quảng trường Ba Đình. Được thấy Bác đọc diễn văn mà ông xúc động rơi nước mắt.

Lần thứ hai Ma Doanh được vinh dự gặp Bác Hồ khi Người về thăm quê Nghệ An ngày 9-12-1961. Lúc ấy, ông đang huấn luyện ở Trung đoàn 120, đóng quân tại Nam Đàn, Nghệ An. Lần ấy, Bác có đến thăm trung đoàn. Ông bồi hồi nhớ lại:

- Lúc Bác đi vào, cả Trung đoàn đứng dậy vỗ tay, Bác vẫy tay chào, rồi đến bắt tay từng người. Đến lượt mình, tôi run run, xúc động ngước nhìn Bác. Khi nói chuyện với các chiến sĩ trong Trung đoàn, Bác hỏi thăm và căn dặn nhiều điều.

Bác hỏi:

- Các chú, các cháu có nhớ nhà, nhớ quê không?".

Chúng tôi đáp:

- Có ạ!

Rồi Bác động viên:

- Các chú, các cháu nhớ nhà, nhớ quê thì phải ra sức học tập và rèn luyện. Khi trở về quê hương phải đoàn kết nhân dân cùng nhau đánh đuổi kẻ thù, xây dựng quê hương....

Từ đó, Ma Doanh luôn tự dặn lòng phải phấn đấu, rèn luyện, học tập tốt hơn để sau này làm được nhiều việc hơn cho đồng bào, cho đất nước.

Sau khi được huấn luyện tại miền Bắc, Ma Doanh về lại miền Nam và tham gia chiến đấu tại chiến trường Quân khu 6. Hòa bình lập lại, ông trở về quê hương và chuyển công tác, sinh sống tại Buôn Thung, xã Sông Hinh, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên. Ông được tín nhiệm bầu làm Bí thư Đảng ủy, rồi Chủ tịch UBND xã. Trên cương vị nào Ma Doanh cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Năm 1991, ông nghỉ hưu và chuyển về thôn Bình Giang, xã Đức Bình Đông, huyện Sông Hinh sinh sống.

Nhớ lời Bác Hồ dạy năm xưa, trong vai trò là già làng uy tín, Ma Doanh rất tích cực vận động đồng bào dân tộc thiểu số giữ gìn an ninh trật tự, phát triển kinh tế. Già làng Ma Doanh cũng rất quan tâm giáo dục lớp trẻ, giúp các thế hệ con cháu hiểu sâu sắc và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Đồng chí Nông Văn Trình - Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đức Bình Đông cho biết:

- Với 60 năm tuổi Đảng và vai trò của một già làng uy tín, Ma Doanh đã đóng góp rất nhiều cho địa phương. Khi còn sức khỏe, Cụ  luôn gương mẫu vận động nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Động viên con cháu và bà con tham gia thực hiện các mô hình phát triển kinh tế, làm đường giao thông nông thôn... Cụ là tấm gương cho các thế hệ trong xã noi theo đấy.

Bà H’Nguyệt - Phó thôn Bình Giang kể:

- Mặc dù cụ Ma Doanh có chế độ lương 2,7 triệu đồng/tháng nhưng vẫn thuộc diện hộ cận nghèo. Bởi cụ còn đứa con gái út là H’Thủy đã ly dị chồng, có hai đứa con nhỏ. Đứa 12 tuổi H’My thiểu năng trí tuệ, còn H’Miu, 8 tuổi bị nhiễm chất độc da cam nằm liệt giường, hưởng trợ cấp 650.000 đồng/tháng. Do phải chăm sóc cha và hai đứa con bệnh tật nên H’Thủy chỉ còn rất ít thời gian để đi làm rẫy, làm nương cuộc sống hết sức khó khăn.

Hoàn cảnh khó khăn là vậy, nhưng khi được hỏi về cuộc sống hiện tại, già làng Ma Doanh vẫn lạc quan xác định: “Mình phải cố gắng thôi, mình còn có lương, có trợ cấp còn đỡ hơn nhiều người khác”. Vượt qua mọi khó khăn, đau đớn thể xác, Ma Doanh vẫn tự cố gắng lo toan mọi sinh hoạt của mình để vượt lên số phận bằng cả ý chí, nghị lực của  Bộ đội Cụ Hồ.

Bài và ảnh: Nguyễn Bá Thuyết