Trong cuộc trả lời phỏng vấn độc quyền của Channel News Asia ngày 16-2, Tổng thống Hoa Kỳ-Barack Obama nhấn mạnh: “Tôi nghĩ Trung Quốc đang dùng đến cách chân lý thuộc về kẻ mạnh, trái ngược với sử dụng luật pháp và các chuẩn mực quốc tế để đưa ra yêu sách và giải quyết tranh chấp”. Theo ông Obama, hiện “vẫn còn nguy cơ lớn xảy ra xung đột” giữa các bên có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông. Ngày 19-2, phát biểu trong cuộc họp báo với người đồng cấp New Zealand-John Key tại Sydney, Thủ tướng Australia-Malcolm Turnbull nhấn mạnh: “Chúng tôi kêu gọi tất cả #các bên tranh chấp trên Biển Đông hãy kiềm chế mọi hoạt động xây dựng, quân sự hóa các hòn đảo cũng như tuyên bố chủ quyền lãnh thổ”.
Trong bài phát biểu quan trọng tại Đối thoại Ấn Độ-ASEAN lần thứ 8 diễn ra tại thủ đô New Delhi ngày 19-2, Ngoại trưởng Ấn Độ-Sushma Swaraj đã kêu gọi Bắc Kinh tránh bất kỳ hành động đơn phương nào có thể gây căng thẳng trong khu vực. Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản-Yoshihide Suga hôm 17-2 khẳng định Tokyo “Chưa bao giờ chấp nhận những hành động như một việc đã rồi kiểu này”. Cùng ngày, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản-Gen Nakatani kêu gọi Trung Quốc “giải thích rõ ràng” về thông tin trên do Bắc Kinh từng khẳng định không có ý định quân sự hóa các đảo trên Biển Đông như lời Chủ tịch Trung Quốc-Tập Cận Bình nói trong chuyến thăm Hoa Kỳ năm 2015. Tư lệnh BCH Thái Bình Dương của Hoa Kỳ-Đô đốc Harry Harris cũng xem việc Trung Quốc triển khai trái phép các tên lửa trên đảo Phú Lâm vốn thuộc chủ quyền của Việt Nam là đi ngược lại với cam kết của Bắc Kinh không quân sự hóa khu vực này. “Đây sẽ là một dấu hiệu rõ ràng của việc quân sự hóa”-ông Harris nhấn mạnh.
Ngày 18-2, Trung Quốc xác nhận đã triển khai vũ khí tới đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam trên Biển Đông. Đây là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực cũng như an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Trung Quốc cần chấm dứt ngay các hành động sai trái đó, tuân thủ các thỏa thuận, cam kết đã đưa ra chứ không “nói một đằng, làm một nẻo” như người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ-John Kirby nhận xét trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 19-2.
Nguyên Phong