Đội K53, Bộ CHQS tỉnh Kon Tum quy tập hài cốt liệt sĩ tại Lào

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng đến nay, nhiều hài cốt liệt sĩ (HCLS) vẫn đang nằm lại giữa núi rừng trùng điệp của nước ta và trên đất bạn Lào, Campuchia. Thấu hiểu sâu sắc nỗi đau của thân nhân các liệt sĩ đang từng ngày mong ngóng đưa các anh trở về, bằng tất cả tình cảm và lòng biết ơn sâu sắc, cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu 5 vẫn bền bỉ hành trình tìm kiếm, quy tập, đưa HCLS về yên nghỉ trong lòng đất mẹ quê hương.

Những năm qua, Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 5 lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện tốt Đề án tìm kiếm, quy tập HCLS và Đề án xác định HCLS còn thiếu thông tin giai đoạn 2013-2020. BTL Quân khu thành lập Ban Chỉ đạo 1237 Quân khu và chỉ đạo thành lập Ban Chỉ đạo 1237 của các tỉnh, thành phố (nay là Ban Chỉ đạo 515); chủ trì tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác chính sách từ cấp xã đến cấp tỉnh.

Trên cơ sở danh sách liệt sĩ lưu trữ qua các thời kỳ chiến tranh, Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo 515 Quân khu tiến hành phân tích theo nơi hy sinh, nơi an táng ban đầu gửi về các địa phương để bổ sung, xác minh, hoàn thiện cơ sở dữ liệu. Bộ CHQS các tỉnh, thành phố phối hợp với ngành, cơ quan chức năng đối chiếu, xác định tổng số liệt sĩ hy sinh trong từng thời kỳ, danh sách liệt sĩ của từng địa phương; thẩm tra, sàng lọc, khoanh vùng, chốt địa bàn, chuẩn hóa thông tin và cập nhật vào phần mềm quản lý. Quá trình làm việc đã lồng ghép với khai thác kết quả giải mã ký hiệu, phiêu hiệu đơn vị, lịch sử, truyền thống của các địa phương.

Địa bàn Quân khu 5 trải dài suốt 11 tỉnh miền Trung, Tây Nguyên. Vượt lên bộn bề trở ngại, Quân khu đã hoàn thành kết luận địa bàn theo 3 cấp (xã, huyện, tỉnh); lập bản đồ tìm kiếm, quy tập HCLS ở các địa phương. Đến nay,đã quy tập hơn 160.000 mộ liệt sĩ. Chỉ tính giai đoạn 2013-2020, đã xác minh, khảo sát, tìm kiếm quy tập trên địa bàn Quân khu 2.425 HCLS; ở Lào, Campuchia 541 HCLS. Mộ liệt sĩ sau khi cất bốc được lập hồ sơ quản lý và lấy mẫu sinh phẩm để xét nghiệm ADN theo quy định.

Theo tín ngưỡng của đồng bào Raglai (tỉnh Ninh Thuận), khi người chết (kể cả liệt sĩ) đã được làm tục bỏ mả, thì không ai dám chỉ hoặc động đến những ngôi mộ đó. Bộ CHQS tỉnh cùng đại diện cấp ủy, chính quyền địa phương kiên trì vận động các già làng, người có uy tín các tộc họ, đến tận nhà người dân thuyết phục. “Mưa dầm thấm lâu”, một số gia đình, thân nhân liệt sĩ đã đồng thuận và cho phép đưa HCLS về nghĩa trang.

Đối với Bộ CHQS tỉnh Gia Lai, việc cảm hóa, thuyết phục, động viên những người một thời ở bên kia chiến tuyến đã mang lại những kết quả tốt. Ông Huỳnh Văn Sĩ, ở xã Thành An, thị xã An Khê, năm 1967 trúng quân dịch, làm lính Trung đoàn 44, Sư đoàn 23 ngụy. Tháng 8-1968, chỉ huy bắt ông cùng một số lao công dân binh đào hố tại khu vực Suối Vối để chôn 26 xác chiến sĩ Quân Giải phóng do quân ngụy chở về. Được LLVT thị xã An Khê đến tận nhà tuyên truyền, động viên, thuyết phục, ông không chỉ nhận là một nhân chứng sống giúp bộ đội triển khai tìm kiếm, mà còn vận động những người cùng thời truy tìm manh mối, thu thập thông tin, tham gia khảo sát địa hình, lên sơ đồ, xác định HCLS …

So với trong nước, việc tìm kiếm, quy tập HCLS Quân tình nguyện và Chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào và Campuchia khó khăn hơn rất nhiều. Cứ đến đầu mùa khô, khoảng từ cuối tháng 10 hằng năm, các Đội quy tập K51 (Bộ CHQS tỉnh Đắk Lắk), K52 (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai), K53 (Bộ CHQS tỉnh Kon Tum) lại lên đường sang đất bạn. Hơn 20 năm qua, cán bộ, chiến sĩ hành quân hàng triệu ki-lô-mét, vượt qua bao con sông, con suối, những con đường mòn cheo leo trên vách núi; đào bới hàng chục nghìn mét khối đất đá, hàng trăm cây số đường hào; ăn rừng, ngủ núi, đối mặt với sốt rét, thú rừng, rắn rết... Trong quá trình làm nhiệm vụ, Đội K52 có 1 đồng chí hy sinh, 7 đồng chí bị thương. Ý chí dũng cảm, tinh thần quên mình vì nhiệm vụ luôn được thể hiện trong những hoàn cảnh, thời điểm khó khăn nhất.

Làm nhiệm vụ trên đất bạn, cán bộ, chiến sĩ luôn chấp hành nghiêm kỷ luật dân vận, kết hợp làm nhiệm vụ với khám, cấp thuốc và chữa bệnh miễn phí cho nhân dân, cấp cứu được nhiều ca sốt rét nặng, hỗ trợ một phần lương thực của mình cho các hộ nghèo, giúp dân thu hoạch mùa màng; củng cố mối quan hệ đoàn kết, gắn bó, với cấp ủy, chính quyền, quân và dân các địa phương, để lại ấn tượng sâu đậm về Bộ đội Cụ Hồ “Đi dân nhớ, ở dân thương”.

Trên hành trình tìm kiếm, quy tập HCLS, dù gặp phải vô vàn khó khăn, gian khổ, hy sinh nhưng cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu 5 không chùn bước; các anh tiếp tục lên đường, tới những chiến trường năm xưa, nơi các thế hệ cha anh đã chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc, vì nhiệm vụ quốc tế cao cả để tìm kiếm, đưa HCLS về đất mẹ.  

Đỗ Thị Ngọc Diệp