Người thương binh 3/4 nay còn mang trên mình đầy thương tích trong chiến tranh. Đồng chí đã trải qua thời kỳ kháng chiến chống Mỹ đến chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế giúp nước bạn Cam-pu-chia. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, khi thuận lợi cũng như lúc khó khăn, dù ở cương vị nào hoặc làm nhiệm vụ gì ông cũng luôn đề cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu đi đầu, khắc phục khó khăn, gian khổ với tinh thần và ý chí tiến công cách mạng, thể hiện sự mưu trí, dũng cảm, sáng tạo và đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, ở đâu và bất cứ lúc nào cũng được cấp trên tin tưởng, đồng đội thương yêu quý mến, nhân dân hết lòng đùm bọc, chở che.
Đại tá Huỳnh Trí đã cùng đồng đội tham gia 132 trận đánh, tiêu diệt 43 tên địch, bắt sống 27 tên, thu nhiều vũ khí. Những trận đánh vào khu trù mật Tân An (Tân Châu - Bến Nước, năm 1969), tập kích đồng Chạy Thum, tập kích 2 đại đội địch ở Takeo (năm 1970), trận chống càn với Sư đoàn 9 ở núi Phú Cường, chốt giữ đồi Tức Dụp (năm 1971), trận tiêu diệt đồn Giồng Răng (Thanh Bình, Đồng Tháp, năm 1974)… đã thể hiện sự gan dạ, mưu trí của người lính trong ông. Thậm chí, khi mới cưới vợ, được đơn vị cho phép ở lại vài ngày, nhưng ông vẫn quyết định đi chiến đấu cùng đồng đội, vì nghĩ rằng “Vợ chồng là chuyện lâu dài, còn việc đánh giặc không thể bê trễ”.
Trong quá trình chiến đấu gian khổ, Huỳnh Trí luôn có bản lĩnh kiên định vững vàng, tinh thần dũng cảm, quyết tâm chiến đấu cao; khi gặp khó khăn, nguy hiểm, ông đã tìm cách khắc phục và sẵn sàng xả thân, chấp nhận hy sinh. Trong công tác đồng chí luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, thường xuyên chăm lo xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chiến đấu, huấn luyện, học tập công tác với chất lượng và hiệu quả cao, đặc biệt nổi lên là từ tấm lòng thủy chung với đồng chí, đồng đội đã hy sinh.
Sau cuộc chiến tranh, ông mang trong mình chi chít những vết thương, những điều ấy vẫn không ngăn cản ông thực hiện những cuộc hành trình đi tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đã hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh. Hơn 10 năm nay, ông đã cùng Đội K93 (thuộc Bộ CHQS tỉnh An Giang), K90 (thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 9) truy tìm và cất bốc được 2.700 bộ hài cốt liệt sĩ ở Cam-pu-chia và nội địa, đưa về quê hương yên nghỉ trong lòng đất mẹ. Một năm, ông cùng đồng đội đi tìm hài cốt 2 lần, mỗi lần trên 3 tháng vào mùa khô; mùa mưa thì tranh thủ đi "săn" tin trước. Công việc đó vừa là niềm vui của ông hiện tại, vừa là việc làm chí tình, chí nghĩa với đồng đội ngày xưa.
Nhiều lần ông tâm sự: việc đi tìm bốc hài cốt của đồng chí, đồng đội mình luôn gặp nhiều khó khăn, đầu tiên là phải làm công tác tuyên truyền vận động nhân dân nước bạn giúp chỉ cho ta, mà muốn tuyên truyền tốt thì đòi hỏi phải biết nhiều về tiếng dân tộc, trong khi đó trong đội có nhiều đồng chí không rành tiếng dân tộc; có lúc phải đi tận trong rừng sâu, hang hóc, núi đá…; có nhiều trường hợp phải đào nhiều chỗ mới tìm được hài cốt... Nhưng tìm thấy rồi đưa hài cốt đồng chí, đồng đội của mình được về quê hương là rất mừng, không có nghĩa tình nào so sánh được; gia đình, người thân cảm động vô cùng; phần lớn là do không còn dấu vết, địa hình thay đổi rất phức tạp làm cho đội tìm kiếm hết sức khó khăn. Trăn trở về việc đi tìm hài cốt liệt sĩ, Đại tá Huỳnh Trí đã làm nhiều bài thơ bộc lộ cái tâm hướng về những người đã khuất.
“Đến đây đợi thắp nén nhang
Miệng thầm khấn vái hồn thiêng nơi này
Núm mồ liệt sĩ nơi đây
Mách cho tôi gặp nơi đây anh nằm
Đêm ngày đất mẹ chờ trông
Anh về cho sớm an tâm mộ phần”.
(Hồn Thiêng)
Đáng quý thay tâm hồn cao đẹp của người lính! Gần 40 năm chiến đấu, công tác trong Quân đội, với chiến công thành tích của mình, đồng chí đã được khen thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhất, 2 Huân chương Chiến công hạng nhất, Huân chương Chiến công giải phóng hạng ba, 3 Huân chương Chiến sĩ giải phóng nhất, nhì, ba; Huy chương Kháng chiến hạng nhất; 5 lần được tuyên dương Dũng sĩ Quyết thắng...
Chiến công thành tích của ông trong chiến đấu và trong thời kỳ đổi mới đã đóng góp phần vào chiến công, thành tích chung của Đảng bộ, chính quyền, các lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh nhà trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; phẩm chất và hành động của ông được Đảng, Nhà nước, nhân dân ghi nhận; ngày 5-12-2007, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cho Đại tá Huỳnh Trí.
Võ Thanh Hùng