Đặc biệt, từ tháng 9-2014 đến nay, Trung Quốc ráo riết triển khai các hoạt động bồi đắp, cải tạo và xây dựng quy mô lớn, trên các cấu trúc mà nước này đang chiếm đóng bất hợp pháp tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Trung Quốc đã biến các thực thể này từ chỗ chỉ là các bãi cạn nửa nổi nửa chìm thành đảo nhân tạo có tổng diện tích khoảng 1.200ha; xây dựng kho tàng, đường băng có thể tiếp nhận tất cả các loại máy bay quân sự; bố trí các loại vũ khí và thiết bị quân sự tại các đảo nhân tạo này. Gần đây, Trung Quốc tiếp tục có những hành động làm mở rộng và phức tạp hơn tranh chấp tại Biển Đông, đe dọa đến hòa bình, ổn định, tự do hàng hải và hàng không trong khu vực. Như, thực hiện các chuyến bay dân sự và hạ cánh máy bay quân sự xuống đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, điều máy bay chiến đấu J-11 ra đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, di chuyển giàn khoan Hải Dương 981 đến vị trí thuộc khu vực chồng lấn giữa thềm lục địa miền Trung Việt Nam và thềm lục địa đảo Hải Nam Trung Quốc, là khu vực chưa được hai bên phân định…
Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước ta luôn kiên trì đấu tranh bằng sức mạnh tổng hợp và các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế. Quan điểm của Viêt Nam là kiên quyết bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước. Trong quá trình này, chúng ta cần bình tĩnh, xử lý khôn khéo mối quan hệ giữa các nước lớn, nhất là không để bị kẹt trong cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, cảnh giác trước khả năng các nước lớn thỏa hiệp với nhau bất lợi cho ta.
Trung Quốc là nước lớn, láng giềng quan trọng của Việt Nam. Việt Nam coi trọng việc duy trì và phát triển ổn định, bền vững quan hệ hữu nghị và hợp tác toàn diện với Trung Quốc trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Đến nay, hai bên đã giải quyết được hai trong ba vấn đề lớn về biên giới, lãnh thổ (là vấn đề biên giới trên bộ và vấn đề vịnh Bắc Bộ). Trong giải quyết vấn đề Biển Đông, chúng ta kiên trì thông qua hiệp thương và đàm phán hữu nghị, tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài mà hai bên đều có thể chấp nhận được; cùng nhau kiểm soát tốt bất đồng trên biển, không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp; từng bước giải quyết tranh chấp, thu hẹp bất đồng, thực hiện “vừa hợp tác, vừa đấu tranh” để vừa bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, vừa tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Việt Nam trước sau như một nhấn mạnh mọi hành động của Trung Quốc và các bên nước ngoài tiến hành ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa đều phi pháp và vô giá trị. Mặt khác, Việt Nam đã và đang theo dõi sát diễn biến vụ kiện Trung Quốc của Philippines để có ứng xử phù hợp nhằm bảo vệ những lợi ích chính đáng của Việt Nam, đồng thời cũng đang nghiên cứu kỹ lưỡng và tích cực chuẩn bị xem xét, cân nhắc giải pháp pháp lý khi cần thiết.
Cách tiếp cận của Việt Nam đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế. Phần lớn các nhà lãnh đạo trên thế giới đều chia sẻ quan ngại sâu sắc về các diễn biến phức tạp ở Biển Đông, nhấn mạnh giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS), thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), kêu gọi các bên tự kiềm chế và không tiến hành các hoạt động có thể làm phức tạp tình hình hoặc gia tăng căng thẳng.
Phát triển quan hệ với Trung Quốc và giải quyết tranh chấp ở Biển Đông là những vấn đề mang tính toàn cục, đòi hỏi phải có tầm nhìn chiến lược đặt trong tổng thể chiến lược phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Các biện pháp đấu tranh thời gian qua của Việt Nam là cần thiết, phù hợp và sẽ tiếp tục được đẩy mạnh hơn nữa nhằm bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích của ta tại Biển Đông. Đồng thời duy trì môi trường an ninh, hòa bình, ổn định phục vụ mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước, giữ gìn quan hệ hữu nghị, hợp tác với các nước.
Đăng Song