Tháng 10-1967, Tiểu đoàn 309, Trung đoàn 1 U Minh, Quân khu 9 được giao nhiệm vụ đánh địch bình định An Lạc Thôn, Kế Sách, Cần Thơ (nay thuộc tỉnh Sóc Trăng). Thời gian này, tôi là Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 309.

Qua theo dõi nắm địch, chúng tôi biết địch đang tung một lực lượng để bình định vùng Kế Sách. Đoàn bình định của chúng gồm hơn năm chục tên ác ôn và một đại đội bảo an đóng ở đình An Lạc Thôn. Chúng đã gây không ít khó khăn, tổn thất cho nhân dân và LLVT ta hoạt động ở đây.

Chủ trương của Bộ Tư lệnh quân khu là tiêu diệt đoàn bình định và đại đội bảo an, không cho địch thực hiện âm mưu bình định vùng lõm.

Sau khi trực tiếp cùng một số cán bộ đại đội trinh sát thực địa vị trí tập kết của địch ở đình An Lạc Thôn, tôi trao đổi với anh Năm Niên - quyền Tiểu đoàn trưởng và anh Hải - Chính trị viên tiểu đoàn là ta sẽ đánh tốt. Địch có vẻ chủ quan, bố phòng sơ sài. Tuy nhiên, cái khó của Tiểu đoàn là phải hành quân xa. An Lạc Thôn sát bờ sông Hậu. Từ Phụng Hiệp (Cần Thơ) sang Kế Sách, bộ đội phải băng qua lộ 4 (nay là đường số 1) địa hình trống trải, rất dễ bị lộ.

Căn cứ tình hình địch và ta, chúng tôi quyết định đánh. Chọn một đêm đầu tháng 10-1967 (đầu tháng 9 âm lịch) trăng thượng tuần vừa lặn, chúng tôi phát lệnh hành quân. Đang kỳ nước lớn, thuyền chở quân chen nhau lao trên dòng kênh rất đỗi thân quen. Theo phân công anh Năm Niên và anh Hải đi với mũi chủ công, tôi nắm hai phân đội dự bị.

Dự kiến ban đầu, chừng 12 giờ đêm, bộ đội đến vị trí tập kết, 1 giờ sáng nổ súng nhanh chóng giải quyết mục tiêu, sau đó rút nhanh về Ba Trình, Kế Sách và khi trời sáng thì tất cả đội hình về địa bàn an toàn. Nhưng khi vào cuộc đã phát sinh một số tình huống không lường trước. Vì lực lượng đông, hành quân chậm, 1 giớ sáng chúng tôi mới tới vị trí tập kết và đặc biệt gay go là địch vừa đưa thêm về đây một đoàn bình định nữa, nâng tổng số cả lực lượng bình định và bảo an lên 200 quân.

Trước tình hình mới, Ban Chỉ huy tiểu đoàn hội ý nhanh, bàn nên đánh hay không. Anh Hải - Chính trị viên tiểu đoàn, một cán bộ tập kết vừa về tỏ vẻ ái ngại, cho rằng địch đã tăng quân, mình đánh quá muộn, nếu không dứt điểm nhanh, trời sáng, chúng ta sẽ khó bề xoay trở.

Tôi cho rằng chúng ta không còn đường lùi. Lúc này nếu tổ chức lui quân, vừa không thực hiện được nhiệm vụ trên giao và khi rút quân cũng khó bảo đảm bí mật, địch phát hiện sẽ quật lại, ta khó tránh khỏi tổn thất. Không diệt được mục tiêu mà bị tổn thất, tự chúng ta cũng không chấp nhận được, chứ nói gì cấp trên.

Nghe tôi lập luận xác đáng, anh Năm Niên quyết định đánh. Chừng ba giờ rưỡi sáng, chúng tôi lệnh nổ súng. Địch cậy lực lượng đông, co về đình An Lạc tập trung chống đỡ. Nếu chần chừ lúc này sẽ hỏng hết. Anh Năm Niên lập tức lệnh cho tôi tung hai phân đội dự bị vào. Khi đội hình dự bị vào cách địch chừng 30m, tôi quyết định tách thành hai mũi vòng sang hai bên đánh tạt sườn đội hình địch. Quá bất ngờ, trời tối, địch không xác định được hướng đánh của chúng tôi để chống đỡ. Chỉ sau chừng 20 phút, chúng tôi giải quyết gọn mục tiêu. Hơn hai trăm tên địch, số bị tiêu diệt, số bị bắt. Tiểu đoàn tôi hy sinh ba đồng chí, bị thương gần hai chục.

*

Tiếng súng lắng xuống thì trời vừa sáng. Không được chần chừ, chúng tôi lệnh cho toàn Tiểu đoàn lui quân ngay. Tôi được phân công ở lại giải quyết thương binh, tử sĩ và thu vũ khí. Trận này, đơn vị tôi thu được súng đạn rất nhiều, nhưng vì trời sáng, chúng tôi chọn những khẩu súng “ngon ăn” mang về, số còn lại tôi cho đánh chìm cả thuyền vũ khí xuống sông, tiếc nhưng đành chịu,

Bộ phận đi sau đang khẩn trương đuổi theo bộ phận đi trước thì nghe từ phía lộ Lò Rèn máy bay, phi pháo địch oanh kích dữ dội. Tôi đoán là cánh quân của anh Năm Niên và anh Hải chỉ huy khi vượt lộ Lò Rèn cơ động về phía Ba Trinh, Kế Sách bị lộ, trở thành mục tiêu của phi - pháo. Về sau được các anh nói lại đúng như vậy! Cánh quân này bị tổn thất một số.

Mặc dù trận đánh này, Tiểu đoàn có tổn thất, nhưng chúng tôi đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong tình thế có những khó khăn do khách quan. Ngoài việc “hốt” được toàn bộ lực lượng bình định và đại đội bảo an ở An Lạc Thôn, tôi còn có được bài học kinh nghiệm quý là khi vào trận phải tổng hợp, phán đoán đúng tình hình, ra quyết định dứt khoát, chính xác; thì dù khó khăn đến mấy, khả năng hoàn thành nhiệm vụ rất cao, hạn chế được thương vong.

Đại tướng Phạm Văn Trà kể, Duy Tường ghi