Hoạt động khai thác khi có luật mới sửa đổi?

Cty CP Secpentin và phân bón Thanh Hóa (gọi tắt là Cty Secpentin Thanh hóa) có trụ sở tại xã Hoàng Giang, huyện Nông Cống. Tiền thân là XN Secpentin và hóa chất Thanh Hóa thuộc Tổng Cty phân bón và hóa chất cơ bản - Bộ Công Nghiệp Nặng (CNN). Năm 1996, XN đổi tên thành Cty Secpentin và hóa chất Thanh Hóa, đến năm 2004 chuyển đổi thành Cty CP nhưng Cty không khai báo với cơ quan quản lý nhà nước về khoáng sản để điều chỉnh tên doanh nghiệp tại giấy phép khai thác mỏ đã được cấp.

Được biết, Cty CP Secpentin Thanh Hóa được Bộ CNN cấp Giấy phép khai thác số 147/CNNg/KTM ngày 17-4-1991. Tuy nhiên, sau khi có hướng dẫn làm thủ tục để chuyển đổi tên doanh nghiệp cũng như làm thủ tục để cấp lại giấy khai thác thì đối với Cty này lại lề mề trong việc thực hiện hướng dẫn của các cơ quan chức năng. Từ đó cho thấy vấn đề không minh bạch trong hoạt động khai thác khoáng sản của Cty mặc dù có Luật Khoáng sản ra đời từ năm 1996 và sửa đổi năm 2005.

Ngày 17-11-2010 Luật Khoáng sản 60/2010/QH12 sửa đổi có hiệu lực thi hành bắt đầu từ ngày 1-7-2011, theo đó “Các tổ chức, cá nhân được cấp Giấy phép thăm dò khoáng sản, Giấy phép khai thác khoáng sản trước ngày Luật này có hiệu lực thì được tiếp tục thực hiện đến hết thời hạn quy định trong giấy phép”- Trích điều 84-Luật Khoáng sản 60/2010/QH12.

Căn cứ vào Luật Khoáng sản (sửa đổi) thì Cty Secpentin Thanh Hóa phải có giải trình để làm thủ tục cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản. Thế nhưng cho đến thời điểm này thì Cty vẫn “án binh bất động”.

Để thực hiện kết luận thanh tra của Bộ TNMT, Sở TNMT tỉnh Thanh Hóa đã có Công văn số 2390/STNMT-TNKS ngày 14-7-2008 yêu cầu Cty CP Secpentin Thanh Hóa làm thủ tục xin cấp lại giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản. Đến ngày 18-5-2009, Bộ TNMT cũng đã yêu cầu Cty Secpentin Thanh Hóa thực hiện các thủ tục trình cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền để được cấp giấy phép khai thác Secpentin thay thế Quyết định về việc giao khu vực khai thác mỏ số 147 CNNg/KTM ngày 17-4-1991 của Bộ CNN phù hợp với quy định của pháp luật về khoáng sản hiện hành.

Trước “diễn biến không bình thường” của Cty CP Secpentin Thanh Hóa, ngày 15-12-2010 Cục Địa chất khoáng sản Việt Nam (ĐCKSVN) về kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản của Cty này. Trên cơ sở đó, đoàn kiểm tra kết luận rằng: Cty Secpentin Thanh Hóa đang khai thác tại xã Tế Lợi ( chứ không phải xã Tế Thắng trong đăng ký), thuộc huyện Nông Cống. Tại Quyết định cấp phép số 147 CNNg/KTM không ghi thời hạn, tuy nhiên thời hạn xin khai thác tại đơn xin khai thác của Xí nghiệp Secpentin Thanh Hóa trước đây số 08/KH-KT ngày 30-3-1991 đề nghị là 15 năm với công suất khai thác là 30.000-50.000 tấn/năm; Ngày 2-7-2009 Cục ĐCKSVN có Công văn số 1146/ĐCKS-KS gửi Sở TNMT tỉnh Thanh Hóa đề nghị hướng dẫn rà soát các giấy phép trên địa bàn quản lý để báo cáo Cục kiểm tra, hướng dẫn các tổ chức khai thác khoáng sản thực hiện đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Sau khi có yêu cầu của Cục DDCKSVN thì ngày 14-7-2009, Sở TNMT tỉnh Thanh Hóa có Công văn số 1276/STNMT-TNKS báo cáo có ba giấy phép được cấp trước khi có luật khoáng sản, trong đó có giấy phép của Cty Secpentin Thanh Hóa.

Trách nhiệm giải trình có minh bạch?

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có 3 đơn vị đang là “ứng cử viên” trong khi “chờ” cấp lại giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản theo luật Khoáng sản (sửa đổi) gồm có: Cty CP Secpentin và phân bón Thanh Hóa, Cty CP xi măng Bỉm Sơn và Cty Xi Măng Nghệ An “đang trong quá trình” làm thủ tục đăng ký lại giấy phép khai thác.

Đến ngày 29-5-2010, Cục ĐCKSVN có CV số 888/ĐCKS-KS yêu cầu Cty CP Secpentin và phân bón Thanh Hóa hoàn chỉnh hồ sơ để cấp giấy phép khai thác khoáng sản theo đúng quy định của Luật khoáng sản.

Trước các văn bản đề nghị của Bộ TNMT, Cục ĐCKSVN và của Sở TNMT tỉnh Thanh Hóa thì dường như Cty CP Secpentin Thanh Hóa có dấu hiệu “làm ngơ” trước luật khoáng sản? hay còn ẩn chứa về vấn đề “minh bạch” trong hoạt động khai thác khoáng sản?.

Trao đổi với PV, Ông Nguyễn Hữu Minh, PGĐ Cty CP Secpentin và phân bón Thanh Hóa biện luận: “Giấy phép hoạt động khai thác của chúng tôi đã được Bộ CNN cấp ngày 17-4-1991 là vô thời hạn. Còn Quyết định cấp mỏ không căn cứ vào đơn xin khai thác của XN Secpentin Thanh Hóa trước đó vì nó chỉ là tờ giấy viết tay, chúng tôi cứ căn cứ vào quyết định của Bộ CNN mà làm thôi. Còn việc làm lại giấy phép theo Luật Khoáng sản bắt đầu từ ngày 1-7 thì chúng tôi đang chuẩn bị làm thủ tục”

Rõ ràng việc hướng dẫn của các cơ quan chức năng đối với việc cấp lại giấy phép của Cty này đã được “nhắc nhở” từ rất lâu, thế nhưng Cty này “chậm” làm hay cố tình “làm ngơ” trước luật?

Trao đổi về vấn đề này, ông Phùng Đình Ảnh,Trưởng phòng TNMT, Sở TNMT tỉnh Thanh Hóa cho rằng, về phía Sở cũng chỉ là cơ quan quản lý nhà nước thôi, còn việc ai ra quyết định thì nơi đó có quyền tịch thu lại giấy phép. Về phía Cty Secpentin Thanh Hóa thì Sở cũng đã có văn bản đề nghị Cty làm thủ tục nhưng đến giờ phía Cty vẫn chậm. Theo như ông Ảnh thì việc luật mới và luật cũ đang còn nhiều bất cập trong việc quy định về giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản.

Bất cập theo ông Ảnh nói là ở chỗ Luật Khoáng sản sửa đổi ghi rõ:”Các tổ chức, cá nhân được cấp Giấy phép thăm dò khoáng sản, Giấy phép khai thác khoáng sản trước ngày Luật này có hiệu lực thì được tiếp tục thực hiện đến hết thời hạn quy định trong giấy phép”. Nếu giấy phép vô thời hạn như Cty CP Secpentin Thanh Hóa thì khai thác đến bao giờ mới hết phép để làm thủ tục cấp lại giấy phép?

Có thể nói trong hoạt động khai thác khoáng sản thì việc quản lý các Cty, DN vào khai thác khoáng sản là việc không thể thiếu của các cơ quan chức năng. Thế nhưng quản lý ra sao và thắt chặt hoạt động của các cá nhân, đơn vị làm sao lại là một bài toán khó cho cả cấp chính quyền cũng như với DN. Chính vì thế mà việc hoạt động khai thác hay thăm dò khoáng sản cần có sự minh bạch, điều đó phải bắt nguồn từ trách nhiệm lý giải của DN cũng như cơ quan chức năng về hoạt động là yếu tố cần thiết tạo nên một “nếp luật” có giá trị tốt nhất.

Song, bên cạnh Luật ra đời thì việc “còn sót” một số DN không có sự minh bạch trong hoạt động khai thác khoáng sản lại là vấn đề khiến nhiều người phải nhìn lại. Trước vấn đề trên, đề nghị các cấp có thẩm quyền có sự rà soát chặt chẽ hơn nữa để “tiết kiệm khoáng sản” cho đất nước!

Bài và ảnh: Thanh Nghĩa