Tổng thống Ukraine - Zelensky gặp Tổng thống Mỹ - Joe Biden.

Ukraine bước vào thu - đông thứ ba của cuộc xung đột với Nga trong tâm trạng u ám hơn bao giờ hết. Ở miền Đông, họ đang mất dần lãnh thổ trước các cuộc tiến công dữ dội của Nga, mặc dù Moscow cũng phải chịu tổn thất nhất định. Với một nửa sản lượng điện bị tổn thất, người dân Ukraine phải liên tục sống trong cảnh không có ánh sáng hoặc lò sưởi.

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Ukraine - Zelensky vừa có chuyến công du đến Mỹ, sau đó là châu Âu, gặp Tổng thống Mỹ - Joe Biden cùng các nhà lãnh đạo EU. Trong các cuộc gặp, nhà lãnh đạo Ukraine đã trình bày “Kế hoạch chiến thắng”, hy vọng thuyết phục phương Tây rằng với sự viện trợ và ủng hộ mạnh mẽ hơn, Kiev có thể thay đổi cục diện chiến trường và đạt được chiến thắng. Tuy nhiên, thay vì trình bày một kế hoạch rõ ràng để đạt được chiến thắng, ông Zelensky chỉ đưa ra một danh sách các yêu cầu viện trợ quân sự và tài chính mà phương Tây phải đáp ứng để giúp Kiev đàm phán với Nga từ vị thế mạnh hơn. Một số điểm trong “Kế hoạch chiến thắng” bị coi là lặp lại các yêu cầu trước đó, trong khi những đề xuất như việc tấn công Nga bằng vũ khí tầm xa bị phương Tây xem là quá nguy hiểm.

Kết quả là Tổng thống Zelensky không nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Mỹ và EU, khiến “Kế hoạch chiến thắng” rơi vào ngõ cụt. Ông trở về Kiev mà không có triển vọng rõ ràng về việc chấm dứt xung đột theo cách của mình.

Có thể thấy, trước tình hình thế giới phức tạp nhất là Trung Đông leo thang căng thẳng, ngay những nước phương Tây trước đây khăng khăng đòi đánh bại Nga về mặt quân sự cũng đang điều chỉnh lại thái độ. Từ quyết tâm rằng xung đột chỉ có thể kết thúc khi quân đội Nga bị đẩy lùi khỏi Ukraine, họ chuyển sang thừa nhận rằng đàm phán giữ nguyên hiện trạng có lẽ là giải pháp tốt nhất. Ngoài ra, vấn đề Ukraine còn bị phủ bóng bởi khả năng ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng tới và sẽ tìm cách nhanh chóng kết thúc cuộc xung đột như ông này đã hứa.

Trong nước, Tổng thống Zelensky phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn.  Quân đội Ukraine đang đối mặt với tình trạng thương vong ngày càng tăng, những binh lính thiện chiến kiệt sức được thay thế bằng những tân binh huấn luyện kém và thiếu động lực, do vậy, họ ngày càng trở nên hoang mang với mục tiêu chiến đấu. Điều này làm giảm khả năng của Ukraine trong việc đạt được những chiến thắng quân sự mới để “làm lưng vốn” nếu đàm phán. Đa số người dân Ukraine đang lo âu, chán nản với những khó khăn kéo dài về kinh tế và tinh thần, sự vỡ mộng với chính sách của chính phủ đang gia tăng. Ngay trong nội bộ Kiev, trước triển vọng mờ nhạt của việc khôi phục tất cả lãnh thổ mà Nga kiểm soát, đã có những cuộc thảo luận kín về một thỏa thuận chấp nhận Moscow vẫn giữ quyền kiểm soát trên thực tế đối với 1/5 lãnh thổ Ukraine (mặc dù chủ quyền của Nga không được công nhận), trong khi phần còn lại của đất nước được phép gia nhập NATO hoặc được hưởng những đảm bảo an ninh tương đương. Dưới sự bảo trợ đó, phần lãnh thổ này có thể tái thiết và hội nhập với EU.

Rõ ràng, Tổng thống Zelensky đang đứng trước những lựa chọn khó khăn. Một, tiếp tục chiến đấu với sự hỗ trợ hạn chế từ phương Tây và phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn lực trong nước. Tuy nhiên, điều này sẽ đẩy Kiev vào thế phòng thủ, khiến họ phải cố gắng cầm cự mà không rõ mục tiêu cuối cùng là gì. Hai, chờ đợi sự thay đổi trên chính trường quốc tế, đặc biệt là kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, hy vọng chính quyền mới sẽ có lập trường cứng rắn hơn đối với Nga; hoặc tình hình nội bộ Nga có thể thay đổi theo hướng có lợi cho Ukraine. Song, cả hai kịch bản này đều khó đoán và không đảm bảo chắc chắn. Ba, đàm phán với Nga sớm hơn dự kiến, theo công thức “đổi lãnh thổ lấy an ninh” vốn có thể được phương Tây ủng hộ như một giải pháp tiềm năng. Nhưng, Moscow chắc chắn phản đối Ukraine gia nhập NATO hoặc có thể đưa ra những yêu cầu mà Kiev và phương Tây không thể chấp nhận, đàm phán sẽ bế tắc.

Theo các nhà phân tích, việc đàm phán hòa bình sớm có thể là lựa chọn tốt nhất, nhưng đòi hỏi Kiev và phương Tây phải nhượng bộ Moscow. Nếu không, xung đột có thể kéo dài vô thời hạn, với nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho cả Ukraine và khu vực. Nhìn chung, bất kể lựa chọn nào được đưa ra sẽ tiếp tục định hình không chỉ tương lai của Ukraine mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến tình hình an ninh toàn cầu.

Đăng Song