CCB Nguyễn Văn Tròn (bên trái), cung cấp tư liệu cho Đại tá Đỗ Kim Chiến - Phó trưởng Ban liên lạc CCB Trung đoàn Thủ đô.
Thiếu tá CCB Nguyễn Văn Tròn hiện ở thôn Bá Thị, xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, TP. Hà Nội. Cuối tháng 8-1954, ông là Thượng sĩ, Tiểu đội trưởng Tiểu đội vệ binh, trong đội hình Đại đội 281, Tiểu đoàn 79, thuộc Trung đoàn 102 (Đại đoàn Quân Tiên phong) thực hiện mệnh lệnh hành quân tiếp quản Thủ đô.
Từ vùng Thạch Đà, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phú (nay là huyện Mê Linh, T.P Hà Nội) toàn Tiểu đoàn 79 vượt sông Hồng bằng thuyền nan do nhân dân địa phương bảo đảm, sang tập kết, làm công tác chuẩn bị tại xã Hồng Hà, phủ Hoài Đức (nay là huyện Đan Phượng).
Ngày 8-10, Tiểu đoàn hành quân bộ đến thị trấn Phùng thì dừng lại thay trang phục, chỉnh đốn đội ngũ… Dưới sự chỉ huy của đồng chí Trần Đông - Tham mưu trưởng Trung đoàn 102, các cán bộ, chiến sĩ ngực lấp lánh Huy hiệu “Chiến sĩ Điện Biên Phủ” lên 11 chiếc xe ô tô mới tinh do Liên Xô viện trợ. Tiểu đội vệ binh được đi cùng xe với ông Lâm Sinh Cẩm - Đại đội trưởng Đại đội 281.
Khoảng 6 giờ ngày 9-10, đoàn xe đi qua Cầu Giấy, Voi Phục, Kim Mã… tiến vào đường Hùng Vương (hiện nay) rồi rẽ phía chùa Một Cột. Đến vị trí Nhà khách Chính phủ bây giờ, xe chở ông Lâm Sinh Cẩm và tiểu đội vệ binh dừng lại. Các xe khác đưa quân đến vị trí đã định.
Đúng 9 giờ, chiến sĩ liên lạc Trần Minh Thắng đi theo ông Cẩm vào trong Phủ Toàn quyền. Lát sau, ông Cẩm và một viên sĩ quan Pháp cùng đi tới giữa cổng phủ thì dừng lại, bắt tay nhau. Xong, viên sĩ quan Pháp lên xe ra khỏi dinh thự, lính Pháp gác cổng cũng tự rút đi. Ngay lập tức, ông Tròn hô tiểu đội vệ binh xuống xe và phân công hai chiến sĩ tiếp lĩnh vị trí canh gác phủ toàn quyền, số anh em còn lại vào ở tại ngôi nhà mái bằng trong khuôn viên dinh phủ…
Ngày 10-10-1954, vào lúc 15 giờ, dưới sự chủ trì của đồng chí Vương Thừa Vũ - Đại đoàn trưởng Đại đoàn Quân Tiên phong, Chủ tịch Ủy ban Quân chính T.P Hà Nội và bác sĩ Trần Duy Hưng - Chủ tịch Ủy ban Hành chính T.P Hà Nội, tất cả các đơn vị tiếp quản Thủ đô cùng đông đảo nhân dân thực hiện lễ chào cờ lịch sử tại sân Cột Cờ ở Hoàng thành Thăng Long. Đồng chí Vương Thừa Vũ đọc thành tích kháng chiến của toàn dân tộc để giành lại độc lập, tự do và phổ biến nhiệm vụ của quân và dân Hà Nội trong thời gian tới, trước sự xúc động của hàng nghìn người…
Từ hôm ấy, tối tối, vào những lúc rảnh rỗi, các thành viên là người Ấn Độ thuộc Ủy ban Quốc tế giám sát thi hành Hiệp định Genevơ (ở trong Phủ toàn quyền) thường giao lưu thân thiện với các chiến sĩ vệ binh. Một lần, mấy “ông tây, bà đầm” lân la trò chuyện (bằng tiếng Việt): “Một số người Pháp nói rằng Việt Minh xấu xí, răng to bằng quả chuối, thân hình như con nhái bén. Những người ấy đã nói dối!”. Ông Tròn tiếp chuyện họ khá hóm hỉnh; ông đọc đoạn ca dao:
"Thằng Tây chớ cậy xác dài
Chúng tao mình nhỏ nhưng dai hơn mày.
Thằng Tây chớ cậy béo quay
Mày thức ba bữa là mày bở hơi.
Chúng tao thức tám đêm rồi
Ăn cháo ba bữa, chạy mười chín cây.
Bây giờ tao gặp mày đây
Sức tao vẫn đủ bắt mày hàng tao!".
Họ nghe và tỏ ra nghi ngại… Khi được ông Tròn giải thích, đó là sáng tác của quân và dân Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược, được truyền miệng trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, thì họ lại vô cùng cảm phục, cùng cười phá lên dưới trời thu Hà Nội hòa bình.
Hà Nội, ngày 1-10-2021
Bài và ảnh: Phạm Xưởng