Tồn đọng 260.000 tấn muối

Nhiều năm nay, diêm dân đều rất lo lắng trước tình trạng muối trong nước không tiêu thụ được, có thời điểm giá giảm chỉ còn 300-400 đồng/kg, các kho đều tồn đọng số lượng lớn nhưng Bộ Công thương vẫn cho phép doanh nghiệp nhập muối ngoại.

Phía Bộ Công thương giải trình rằng, muối nhập về là muối công nghiệp cấp theo hạn ngạch, không phải muối ăn nên không ảnh hưởng tới giá muối trong nước. Nhưng sự thật, cứ mỗi lần muối ngoại nhập về, thậm chí còn chưa về tới cảng, giá muối trong nước đã lao đao rồi, diêm dân lại điêu đứng lo muối ế.

Tệ hơn, do buông lỏng quản lý, đã xảy ra vụ việc Công ty TNHH MTV Hóa chất cơ bản Miền Nam, một trong 3 đơn vị đã được Bộ Công thương cấp hạn ngạch thuế quan nhập khẩu muối ngoại trong năm 2011, lợi dụng cơ chế nhập khẩu muối về sử dụng trong công nghiệp, được ưu đãi thuế suất 15% để “hô biến” thành muối ăn, bán ra thị trường hơn 23.000 tấn (trong khi muối ăn nhập ngoài hạn ngạch phải chịu thuế suất 50%), đó là bằng chứng khẳng định muối ngoại đang làm hại muối nội. Và rõ ràng lời bao biện của Bộ Công thương về việc muối ngoại nhập về không làm ảnh hưởng tới giá muối nội không còn có giá trị nữa.

Theo ông An Văn Khanh, Phó cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ NN-PTNT), trong năm 2011, lượng muối được Bộ Công thương cấp hạn ngạch thuế quan là 102.000 tấn. Tuy nhiên tới thời điểm này, mới phân bổ đợt một cho 3 doanh nghiệp là: Công ty TNHH MTV Hóa chất cơ bản Miền Nam, Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì và Công ty cổ phần Vedan Việt Nam, tổng cộng 50.000 tấn. Còn lại, các doanh nghiệp đã nhập ngoài hạn ngạch. Tổng lượng muối ngoại đã về Việt Nam đến thời điểm này là 152.000 tấn.

Cũng vì vậy, dù sản lượng muối nội địa cả năm 2011 chỉ bằng 67% so với năm 2010 (do mưa nhiều) nhưng hiện nay lượng tồn trong diêm dân vẫn lên tới hơn 216.000 tấn.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hồ Xuân Hùng cho rằng, mặc dù bình quân mỗi năm, chúng ta chỉ nhập khẩu khoảng 120.000-150.000 tấn muối, chiếm khoảng 10% so với sản lượng muối trong nước, nhưng nếu thời điểm nhập không khéo cũng làm vỡ thị trường muối trong nước.

Chia sẻ với diêm dân

Nhập hay không nhập khẩu muối ngoại vẫn còn là câu chuyện dài, khi các cơ quan quản lý vẫn viện ra lý do rất dễ nghe rằng, muối trong nước sản xuất được chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn muối công nghiệp, hàm lượng hóa chất không cao, do đó vẫn phải phụ thuộc nhập khẩu. Tuy nhiên, đảm bảo ổn định đời sống cho hơn 7 vạn diêm dân đang gặp khó khăn, thì không thể chần chừ, chậm trễ nữa.

Bởi vậy, Thứ trưởng Hồ Xuân Hùng cho biết, sau khi Bộ NN-PTNT có tờ trình, Thủ tướng Chính phủ đã cho phép Bộ NN-PTNT phê duyệt đề án thu mua muối của diêm dân để sản xuất, cung ứng muối i-ốt, giao Tổng Công ty Lương thực miền Bắc triển khai.

Theo đề án mới, thay vì thu mua tạm trữ muối cho diêm dân mỗi khi rớt giá, Tổng Công ty Lương thực miền Bắc làm đầu mối, liên kết với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh muối trong cả nước, thu mua định kỳ mỗi năm khoảng 200.000 tấn muối với mức giá đảm bảo diêm dân có lãi 20%-30%.

Trên cơ sở đó, sẽ sản xuất khoảng 133.000 tấn muối i-ốt, trong đó sẽ cấp miễn phí 22.664 tấn cho người dân miền núi cả nước theo Quyết định số 102/2009/QĐ-TTg, còn lại bán ra thị trường, phục vụ nhu cầu tiêu dùng. Thứ trưởng Hồ Xuân Hùng cho rằng, đề án này sẽ góp phần làm giảm sản lượng muối bị tồn đọng hàng năm, chia sẻ khó khăn cho hàng vạn diêm dân. Diêm dân cả nước đang mong đề án triển khai sớm!

Cao Thúy