Cán bộ BHXH tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện tại chợ phiên.

Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là chính sách nhân văn với mục tiêu giúp người lao động tự do ổn định cuộc sống, bớt phụ thuộc vào người thân sau khi về già. Tuy nhiên, thực tế số lượng người tham gia BHXH tự nguyện còn chưa nhiều, đặc biệt đối với các tỉnh miền núi, điều kiện kinh tế còn khó khăn, công tác phát triển BHXH tự nguyện vẫn là bài toán khó. Công tác này lại càng khó hơn khi kinh tế của nhiều gia đình giảm sút do ảnh hưởng của dịch bệnh.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, năm 2020 số người tham gia BHXH tự nguyện gần 1,1 triệu người, tăng 90% so với năm 2019. Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ người tham gia BHXH thuộc diện hộ nghèo là 30%, hộ cận nghèo là 25% và 10% là mức hỗ trợ cho các đối tượng khác, tuy nhiên, một số người dân đang tham gia BHXH tự nguyện lo lắng vì công việc bấp bênh không ổn định, chủ yếu sản xuất nông nghiệp, khó có thể duy trì việc tham gia đóng BHXH tự nguyện, trong khi đó theo quy định thời gian tham gia BHXH lại dài.

Để người dân nhận thức đầy đủ quyền lợi và ý nghĩa của việc tham gia BHXH tự nguyện, một trong những yếu tố quan trọng là phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, đồng hành với cơ quan BHXH trong tuyên truyền, phát triển đối tượng. Tại nhiều địa phương, các chỉ tiêu BHXH, BHYT được cụ thể hóa thành chỉ tiêu về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Để phát huy vai trò người có uy tín trên địa bàn trong việc đưa chính sách nhân văn này vào cuộc sống, việc tuyên truyền, tập huấn cho đội ngũ người có uy tín nắm vững chính sách BHXH tự nguyện đã được Ngành BHXH Việt Nam chú trọng.

Đồng chí Lương Thanh Hải - Trưởng ban Dân tộc tỉnh Nghệ An khẳng định: Hiện nay, tỉnh Nghệ An có gần 500.000 người dân tộc thiểu số (DTTS). Nếu làm tốt chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình trong khu vực này thông qua việc phát huy vai trò của 1.240 người có uy tín trên địa bàn sẽ góp phần quan trọng trong thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước ở vùng DTTS và miền núi của tỉnh.

Ngoài ra, việc tuyên truyền chính sách BHXH, BHYT với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, “mưa dầm thấm lâu” lồng ghép trong các đợt sinh hoạt pháp luật tại các xã, thôn, làng để vừa hạn chế được chi phí, vừa thu hút được đông đảo người dân tham gia. Chị Trần Thị Tâm - nhân viên đại lý thu BHXH xã Đăk Nhoong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum chia sẻ: Khi tuyên truyền, nếu cứ đem các thông tin về chính sách bảo hiểm khô khan nói với người dân thì sẽ khó thu hút, không hấp dẫn mà tôi phải thuyết phục bằng những điều thực tế. Tùy từng hoàn cảnh gia đình mà tôi có cách vận động, hướng dẫn họ như mỗi ngày tiết kiệm vài nghìn đồng hay khi bán nông sản xong thì trích ngay ra một ít để tham gia BHXH tự nguyện. Mỗi tháng, mỗi năm để dành một ít sau này về già sẽ có lương hưu như những người làm Nhà nước, không phải chật vật lo toan cuộc sống”.

Để đổi mới phương thức tiếp cận người dân, bám làng, bám bản, lồng ghép, giữ gìn bản sắc văn hóa, phong tục tập quán của từng vùng dân tộc khác nhau, sáng kiến tổ chức gian hàng tuyên truyền, tư vấn người dân về chính sách BHXH tự nguyện tại các phiên chợ bước đầu có hiệu quả. Với băng rôn, khẩu hiệu, phát loa truyền thanh tuyên truyền rộn rã, gian hàng tư vấn ở chợ phiên xã Kim Bình, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang đã thu hút được nhiều người dân quan tâm. Bà con ở nhiều vùng lân cận xuống chợ đều được các cán bộ BHXH tiếp cận để tuyên truyền. Và kết quả, ngay sau đó, đã có 12 người trực tiếp đăng ký tham gia BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên thực tế cho thấy,  BHXH tự nguyện có những ưu đãi nhất định nhưng cũng bộc lộ nhiều hạn chế khiến nhiều lao động do dự, như: Thời gian đóng BHXH tự nguyện đến 20 năm mới được thụ hưởng là quá dài; mức đóng và mức thụ hưởng chênh lệch cao theo hướng đóng nhiều, hưởng ít; trợ cấp đi kèm của BHXH tự nguyện chưa cân xứng với BHXH bắt buộc khi BHXH bắt buộc có 5 trợ cấp đi kèm (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất), còn BHXH tự nguyện chỉ có 2 trợ cấp (hưu trí và tử tuất). Vì vậy, Ngành BHXH Việt Nam cần chủ động hơn nữa phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu đề xuất với T.Ư xem xét tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về BHXH tự nguyện để đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền lợi cho người tham gia.

Hồ Thanh Hương